Program ochrony truskawki 2020 – podsumowanie

Miniony sezon przez większość producentów truskawek jest oceniany jako bardzo trudny i stresujący. Warunki pogodowe już od wczesnej wiosny nie sprzyjały wegetacji roślin i obniżały ich kondycję zdrowotną. Co jeszcze złożyło się na tak negatywne postrzeganie sezonu przez plantatorów? Jak przebiegał program ochrony truskawki w 2020 roku?

Barbara Błaszczyńska

Niskie temperatury, przymrozki i wielotygodniowa susza były ogromnym stresem dla roślin już na starcie. Natomiast w drugiej połowie maja, a przede wszystkim w czerwcu i lipcu, wystąpiły obfite opady deszczu, sprzyjające chorobom oraz powodujące zalania i podtopienia wielu plantacji. Były to dodatkowe, bardzo niekorzystne czynniki, negatywnie wpływające na kondycję roślin. Z kolei pojawienie się zagrożenia w postaci koronawirusa oraz niepokojąca sytuacja gospodarcza i społeczna w kraju i na świecie były dużym stresem dla producentów truskawek. W marcu, a więc na początku nowego sezonu, plantatorzy mieli ogromne obawy związane ze skutkami rozlewającej się fali zakażeń i stawiali sobie wiele pytań bez odpowiedzi: „czy inwestować w plantacje”, „czy uda się pozyskać ludzi (cudzoziemców) do zbioru owoców”, „czy i gdzie będzie można sprzedać plony” itp. Wobec tylu niewiadomych niektórzy ograniczali nakłady na ochronę plantacji, nie będąc pewni, czy zwrócą im się poniesione koszty.

Program ochrony truskawki w 2020: choroby

W pierwszych kilkunastu tygodniach wegetacji, kiedy dominowała sucha pogoda, doskonałe warunki do rozwoju miał mączniak prawdziwy truskawki, a to oznaczało konieczność intensyfikacji ochrony właśnie w tym okresie. Natomiast w kolejnych tygodniach pogoda była cieplejsza i bardzo deszczowa. Od początku czerwca do 10 lipca na stacji Błędów odnotowano 28 dni z intensywnymi opadami deszczu (w tym okresie spadło ponad 200 l wody/m2), a lokalnie jeden opad burzowy oznaczał niejednokrotnie 100–150 l deszczu/m2. Spowodowało to lokalne zalania i podtopienia plantacji, ciągłe zwilżenie roślin i często niemożność wykonywania zabiegów ochrony. Intensywne opady deszczu – w zależności od odmiany, rejonu, przykrywania folią/włókniną lub bez osłon – przypadły na fazy końca kwitnienia, wzrostu, dojrzewania i zbioru owoców, a więc na etapy wrażliwości upraw na infekcje przez choroby grzybowe (szarą pleśń, antraknozę, białą plamistość liści), odglebowe i bakteryjne, np. kanciastą plamistość liści truskawki. W konsekwencji jednoczesnego wystąpienia tylu niekorzystnych czynników w trakcie dojrzewania i zbiorów owoców odnotowano gwałtowny spadek ich jakości – truskawki masowo gniły na polu i po zbiorze w łubiankach, ponadto niejednokrotnie były bardzo zapiaszczone i nie nadawały się do handlu. Jakość owoców poprawiła się dopiero w kolejnych tygodniach, w okresie dojrzewania odmian późnych, np. Malwiny, i powtarzających owocowanie.

Najczęściej popełniane błędy w ochronie truskawek to:

• Niedostosowanie jej intensywności do wyjątkowo dużej i długotrwałej presji chorób. Niektórzy producenci wykonywali zabiegi ze zbyt małą częstotliwością, nie uwzględniając np. szybkości pojawiania się kolejnych kwiatów, zmycia fungicydów kontaktowych czy długości zwilżenia roślin.
• Niewłaściwy dobór fungicydów i złe pozycjonowanie tych zapobiegawczych, interwencyjnych czy o podwójnym mechanizmie działania. Konieczna była także wiedza z zakresu wymogów temperaturowych przy doborze środków ochrony roślin. Dla przykładu: z grupy preparatów do walki z mączniakiem prawdziwym truskawki przy wyższych temperaturach powinny być stosowane m.in. Nimrod 250 EC, Domark 100 EC czy Penkona 100 EC. Natomiast w okresach chłodu (<12ºC) należało sięgnąć po Zato 50 WG/ Discus 500 WG, Lunę Sensation 500 SC/ Signum 33 WG, Topsin M 500 SC/TipTop 500 SC/Yamato 303 SE czy Armicarb SP.
• Bazowanie na preparatach jednoskładnikowych w sytuacji jednoczesnego dużego zagrożenia ze strony kilku patogenów. Konieczne było wówczas stosowanie fungicydów dwuskładnikowych i/lub mieszanin zbiornikowych dwóch fungicydów. Np. mieszanina Merpan 80 WDG/Malvin 80 WDG + Zato 50 WG. to jednoczesne zwalczanie szarej pleśni, białej plamistości liści i mączniaka prawdziwego. Natomiast miks Nordox 75 WG + ASX Micriol 80 WG lub Microthiol 80 WG ogranicza mączniaka prawdziwego truskawki, antraknozę truskawki, a także czerwoną, białą i bakteryjną kanciastą plamistość liści truskawki.

Program ochrony truskawki w 2020: chwasty

W minionym sezonie utrudniona była również walka z chwastami w truskawkach. Jeśli jesienią nie zastosowano herbicydów doglebowych – wstrzymujących wschody chwastów w październiku i listopadzie, a także w okresie zimy i przedwiośnia – wiosną na wielu plantacjach wystąpiło duże ich nasilenie. Z powodu wyjątkowo ciepłego przebiegu pogody przez cały okres spoczynku roślin chwasty rosły intensywniej niż kiedykolwiek i kontynuowały swój rozwój, niczym niezakłócony nawet w styczniu i lutym. W związku z tym wiosną na wielu plantacjach stwierdzono liczne występowanie chwastów wytrzymałych na mróz i kontynuujących swój rozwój w okresach odwilży oraz przedwiośnia, np. siewki, gwiazdnicy pospolitej, starca zwyczajnego, jasnoty purpurowej, bratka polnego, ptasznika pospolitego, bodziszka drobnego i wiechliny rocznej. Były one już w zbyt zaawansowanych fazach rozwojowych, żeby ograniczyć je dostępnymi herbicydami. W takiej sytuacji konieczne było w pierwszej kolejności mechaniczne usunięcie tych chwastów. Niestety, z powodu braku opadów deszczu i bardzo suchej gleby (np. w kwietniu na stacji Śmiłowice spadło zaledwie 0,8 i 0,4 l deszczu/m2, czyli 1,2 mm w ciągu miesiąca), niemożliwa lub bardzo utrudniona była walka chemiczna, czyli aplikacja zarówno herbicydów doglebowych – Stomp Aqua 455 CS i/lub Devrinol 450 SC – jak również tych pobieranych przez korzenie i liście, np. Goltix Compact 90 WG. W związku z tym w minionym sezonie należało bazować przede wszystkim na metodach mechanicznej (regularne, kilkukrotne uprawki gleby) i agrotechnicznej (uzupełniające ściółkowanie plantacji, np. słomą). Nie było natomiast problemów z chwastami jednoliściennymi, na które polecany jest np. Select Super 120 EC, jeśli graminicydy były stosowane w optymalnej fazie rozwojowej, czyli 2 liści do krzewienia, a w przypadku perzu właściwego nawet w fazie 4–6 liści, i w warunkach ciepłej pogody.

Program ochrony truskawki w 2020: szkodniki

Z powodu bardzo zimnej wiosny w sezonie 2020 nie odnotowano dużej presji ze strony kwieciaka, wciornastków i przędziorków. Te ostatnie stopniowo wychodziły z miejsc zimowania, ich rozwój w okresie do kwitnienia nie był więc dynamiczny. Niemniej zwalczanie niektórych z nich, zwłaszcza przędziorków, przed kwitnieniem jest konieczne, ponieważ znacznie ogranicza potencjał szkodnika latem. W minionym sezonie było to jednak trudne z powodu bardzo zimnej pogody przez długi okres przed kwitnieniem, ponieważ uniemożliwiała ona lub utrudniała skuteczne przeprowadzenie zabiegu. Jeśli nie zauważono zagrożenia odpowiednio wcześnie i nie wykonano zabiegu w cieplejszym okienku pogodowym, zwalczanie przędziorków było konieczne w czerwcu i lipcu po zmianie pogody na ciepłą. Od lat utrzymuje się wysoka presja ze strony szkodników glebowych i dla wielu producentów truskawek jest to narastający problem. Pędraki, opuchlaki czy drutowce uszkadzają system korzeniowy roślin, powodując duże straty na plantacjach. Dlatego zawsze przed sadzeniem plantacji powinno się sprawdzić wielkość progu zagrożenia dla tej grupy szkodników. Pominięcie tych działań może skutkować ujawnieniem się szkodników w trakcie eksploatacji plantacji. W takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem jest metoda biologiczna, czyli aplikacja pożytecznych nicieni w preparatach Nemasys® G i Nemasys® L. To bezpieczne rozwiązanie może być stosowane zarówno w gospodarstwach konwencjonalnych, jak i ekologicznych. Należy pamiętać, że ważnym elementem skuteczności zabiegu jest aplikacja produktu w określonych warunkach, dlatego konieczne jest zapoznanie się z informacjami na etykietach lub skontaktowanie się z doradcami Agrosimexu.

Program ochrony truskawki w 2020: rola biostymulatorów

Każdy stres roślin to obniżenie ich kondycji zdrowotnej i większa podatność na infekcje. Z powodu różnych czynników stresogennych, które występowały wielokrotnie podczas całego sezonu 2020 (susza, kilkunastokrotne przymrozki, a właściwie ciągi nocy przymrozkowych – dużo gorsze dla roślin niż pojedynczy przymrozek – czy zalania plantacji i podtopienia korzeni), wyjątkowo uzasadnione było posiłkowanie się nawozami stymulującymi mechanizmy obronne roślin, takimi jak ASX Tytan plus, ASX Krzem plus czy Maral (na bazie alg morskich). Biostymulatory pomagają roślinom przetrwać mimo niekorzystnych czynników, a przede wszystkim wspomagają ich proces regeneracji. Można je było stosować łącznie ze środkami ochrony roślin, np. mieszanina Merpan 80 WG + Domark 100 EC + ASX Tytan plus + Maral ograniczała jednocześnie szarą pleśń, mączniaka prawdziwego, białą plamistość liści, a także poprawiała kondycję roślin.

Program ochrony truskawki w 2020: jędrność owoców

To ważna cecha truskawek, która decyduje nie tylko o ich jakości, ale także ma wpływ na ich zdrowotność. Są dwa pierwiastki mające największe znaczenie dla jędrności owoców, a mianowicie wapń i krzem. Wysycone nimi truskawki są mniej podatne na infekcje przez choroby grzybowe. Krzem dodatkowo tworzy w liściach i naskórku rodzaj warstwy izolacyjnej, zwiększając ochronę roślin przed zimnem, a przy okazji zniechęca przędziorki do żerowania. W przypadku wapnia zawsze wskazana jest aplikacja doglebowa (niedoceniana przez producentów), w okresie dojrzewania owoców uzupełniana kilkukrotnymi zabiegami dolistnymi nawozami wapniowymi, takimi jak Folanx 29 Ca, Calciminal czy Metalosate Calcium. Stosowanie doglebowe specjalistycznego nawozu CaTs Tiosiarczan wapnia powinno mieć miejsce w okresie kwitnienia, ponieważ w fazie wzrostu i dojrzewania owoców zapotrzebowanie roślin na ten pierwiastek jest największe, a jak wykazują analizy, poziom wapnia dostępnego w glebie bardzo często odbiega od ilości optymalnej, która powinna wynosić > 800–1000 mg Ca/l gleby. CaTs Tiosiarczan wapnia jest płynnym nawozem wapniowym z siarką, który przede wszystkim dostarcza do gleby odżywczy wapń w formie szybko dostępnej dla roślin, ale nie reguluje odczynu gleby jak większość doglebowych nawozów wapniowych. W minionym sezonie warto było sięgać po takie rozwiązania, które można było podawać łącznie z fungicydami. Przykłady takich mieszanin to: Malvin 80 WDG + Scorpion 325 SC + Folanx 29 Ca + ASX Krzem plus, Pyrus 400 SC + Folanx 29 Ca + ASX Krzem plus, albo Switch 62,5 WG + Metalosate Calcium + ASX Krzem plus (ASX Krzem plus – ma niskie pH, dobrze miesza się jednocześnie z nawozami wapniowymi i fungicydami).

Program ochrony truskawki w 2020: rozwiązania biologiczne

Włączanie do ochrony biologicznych rozwiązań w minionym sezonie było trudne z powodu dużej presji ze strony pogody i patogenów – w tak ekstremalnych warunkach preparaty chemiczne są dużo bardziej skuteczne niż biologiczne. Mimo to nie należy z nich rezygnować, tylko umiejętnie integrować metody biologiczne, chemiczne i agrotechniczne, żeby spełnić wysokie standardy jakościowe, głównie w zakresie bezpieczeństwa truskawek dla konsumentów. Kluczowe jest stosowanie rozwiązań chemicznych w okresie największego zagrożenia ze strony agrofagów w celu jego zminimalizowania do poziomu, który pozwoli na sięgnięcie po metody biologiczne w okresie wzrostu i dojrzewania owoców. Na plantacji truskawek w tunelu Konrada Kozakiewicza (2. edycja projektu realizowanego przez portal Jagodnik.pl i firmę Haygrove) w minionym sezonie zastosowano 2 x Limocide – fungicyd, insektycyd i akarycyd na bazie olejku pomarańczowego, który wysusza grzybnię chorób i owady o miękkiej budowie ciała, oprócz mączniaka i szarej pleśni ogranicza przędziorki, wciornastki, mszyce, mączlika. Na mączniaka wykorzystano też Armicarb SP – naturalny związek na bazie wodorowęglanu potasu, który można stosować solo lub w mieszaninie z nawozem ASX Siarka. Na tej samej plantacji w ramach programu ochrony truskawki w 2020 roku zastosowano także inne produkty bio:

• Vaxiplant SL – pobudzające reakcje obronne w roślinie truskawek przeciwko różnym patogenom,
• Azatin EC (naturalny insektycyd, którego substancja czynna pochodzi z nasion miodli indyjskiej) – na szkodniki: mszyce, mączliki, wciornastki, gąsienice motyli w uprawach szklarniowych,
• Next Pro (mieszanina związków silikonowych, produkt działający mechanicznie i ograniczający przędziorki, wciornastki, mszyce) – jako uzupełnienie w zwalczaniu szkodników.