Zwalczanie mączniaka prawdziwego jabłoni

mączniak jabłoni liścieMączniak prawdziwy jabłoni nie jest chorobą jabłoni, która wyrządza największe szkody, stąd często jest lekceważona przez sadowników. Masowe występowanie mączniaka jest ściśle związane z kilkoma czynnikami, m.in. przebiegiem pogody zimą i w sezonie wegetacyjnym, siłą wzrostu drzewa i stosowanym programem zwalczania. Od dłuższego czasu obserwacje wskazują, że nawet w sezonie epidemii mączniaka sadownicy doskonale sobie z nią radzą, jeśli konsekwentnie prowadzą ochronę chemiczną. Tak było również i w minionym sezonie 2012.

Mroźna zima – brak zagrożenia?…

Wielu sadowników, ale i ekspertów, twierdzi, że mroźne zimy, jakie ostatnio występowały, tj. –25 °C, znacząco redukują grzybnię mączniaka znajdującą się w pąkach wraz z ich przemarznięciem. W praktyce sytuacja wygląda nieco inaczej. Pomimo zdumienia wielu osób pąki jabłoni z powodzeniem mogą przetrwać nawet –28 °C czy –30 °C (dla sadownika to korzystne). Niestety w takiej sytuacji zarodniki mączniaka również przeżyją i będą stanowić zagrożenie w sezonie. W wielu sadach taki problem wystąpił w sezonie 2012.

Objawy porażenia mączniakiem jabłoni

  • Mączniak jabłoni zakaża pąki, liście, kwiaty i owoce jabłoni. Silnie porażone pąki zamierają i nie rozwijają się na wiosnę.
  • Pąki słabiej porażone się rozwijają, jednak rozwijające się z nich liście są już porażone grzybem.
  • Liście porażane są przez mączniaka przez cały sezon wegetacyjny, pokrywają się białym, mączystym nalotem.

mączniak jabłoni zwalczanie

  • Porażone liście są drobniejsze, mają wydłużone ogonki; blaszka liściowa się zwija, marszczy i może zamierać.
  • Biały nalot mączniaka może pokrywać również pędy jabłoni, zwłaszcza wierzchołkową ich część. Porażone pędy są wyraźnie zahamowane we wzroście, ich wierzchołki często zasychają lub są zdeformowane.
  • W zbitym, wojłokowatym nalocie mogą się tworzyć otocznie grzyba.
  • Porażone kwiaty są zdeformowane, zdrobniałe o sterylnych pręcikach i słupkach. Kwiaty te szybko zamierają i nie zawiązują owoców.
  • Porażenie owoców jest zjawiskiem powszechnym.
  • Owoce są porażane od stadium zawiązków po dojrzewające owoce.
  • Porażenie objawia się głównie w postaci ordzawień skórki. Przy słabym porażeniu na skórce pojawiają się rdzawe nitki tworzące delikatną siatkę; w przypadku silnego porażenia tworzą się rdzawe plamy. Na owocach nigdy nie pojawia się mączysty nalot charakterystyczny dla infekcji liści i pędów.

Przebieg mączniaka prawdziwego w sezonie

Problemy zaczynają się już wczesną wiosną, ponieważ wraz z rozpoczęciem wegetacji grzybnia mączniaka, która przezimowała w pąkach, przerasta młodą, rozwijającą się tkankę wyrastającą z porażonego pąka. Zakażone zostają młode części (rozety liściowe i kwiatowe), w konsekwencji czego kwiaty zasychają i zamierają.

Do infekcji wtórnych dochodzi przy odpowiednich warunkach pogodowych. Należy pamiętać, że do infekcji mączniakiem niekonieczne jest zwilżenie, a wystarczy wysoka wilgotność, powyżej 90% ,oraz temperatura w przedziale 10–25 °C. Dlatego do silnego wystąpienia tej choroby dochodzi w lata ciepłe i suche, takie jak w 2012 roku.

Czynniki występowania mączniaka jabłoni

Wiemy już, że sprzyjające warunki pogodowe zimą oraz w sezonie są decydującym czynnikiem występowania mączniaka. Czy na pewno? Z obserwacji wynika, że prawidłowa agrotechnika ma nie mniejsze znaczenie niż przebieg pogody. Do infekcji wtórnych dochodzi w czasie suchego, ciepłego lata.

Najłatwiej porażane są młode przyrosty z młodą, podatną na zakażenie tkanką. W związku z tym dużo większe porażenie jest drzew o intensywnym wzroście wegetatywnym, który nie jest zakończony na czas.

Wybór odpowiednich drzew

Drzewa karłowe, odznaczające się słabym wigorem, w naszym klimacie kończą wzrost na przełomie czerwca i lipca, czyli w okresie silnych letnich infekcji wtórnych mączniaka (lipiec–sierpień) są mniej podatne na porażenie. Jest to kolejny argument za tym, aby uprawiać jabłonie karłowe, dzięki czemu można osiągać wysokie plony, ale również ograniczyć występowanie niektórych chorób lub szkodników (np. mszyce).

Właściwa agrotechnika

Regalis cenaOgraniczanie wzrostu drzew

W przypadku starszych sadów, wciąż plonujących, warto w tym celu stosować sprawdzone już metody ograniczające wzrost drzew, np. regulator wzrostu Regalis, podcinanie pni lub korzeni. Wracając do wiosny i infekcji pierwotnych, łatwo dojść do kolejnych wniosków w zakresie agrotechniki.

Usuwanie porażonych pędów

Od lat w poradnikach i na szkoleniach mówi się o wycinaniu podczas cięcia zimowego, a później wiosną po rozpoczęciu wegetacji porażonych pędów, które zazwyczaj odznaczają się charakterystycznym biało-szarym nalotem. Nie zapominajmy jednak o pozostałych pędach bez znajomego nalotu, porażonych latem, w których pąkach przezimowała grzybnia! Oczywiście mocno związane jest to z siłą wzrostu drzew. Ale w tym momencie mamy kolejne, olbrzymie zagrożenie: im więcej takich pędów pozostanie na sezon, tym większy będzie potencjał chorobotwórczy.

Idąc dalej – im później wykonamy cięcie zimowe (a raczej w tym przypadku wiosenne) – tym większy potencjał chorobotwórczy! Powodów takiej sytuacji może być kilka, m.in. opóźnienie w pracach związanych z cięciem drzew lub celowe opóźnianie cięcia do fazy zielony/różowy pąk, a nawet po kwitnieniu, aby osłabić w ten sposób siłę wzrostu drzew. I w tym momencie koło się zamyka…

Sady takie są olbrzymim źródłem infekcji pierwotnych (oczywiście również przy sprzyjających warunkach pogodowych wiosną) – można je nazwać nosicielami mączniaka. Podsumowując, sady karłowe, które kończą wzrost na czas oraz są prześwietlane przed rozpoczęciem wegetacji, są znacznie mniej porażane przez mączniaka.

Podatność odmian i objawy

Jest to jeden z czynników wpływających na porażenie przez omawianą chorobę. Uprawiając odmiany jabłoni wrażliwe na mączniaka, powinniśmy wziąć to pod uwagę i szczególnie traktować te kwatery, aby nie dopuścić do epidemii w obrębie swojego sadu, ponieważ inne mniej wrażliwe odmiany będą bardziej zagrożone. Odmiany wrażliwe to: Idared, Cortland, Paulared, Early Geneva, Lodel, ale również cała grupa Jonagold oraz Szampion. Często obserwuje się problemy w rozpoznawaniu objawów choroby przez sadowników – szczególnie infekcji wtórnych. Producenci zwykle ograniczają się do lustracji wierzchołków pędów jednorocznych, podczas gdy w wyniku infekcji wtórnych porażane są liście w obrębie całej korony drzewa, również na pędach starszych niż jednoroczne.

W tym przypadku objawy mylone są z objawami niedoborów niektórych pierwiastków, takich jak azot, fosfor, mangan, ale również z objawami porażenia przez parcha jabłoni. Liście te mają jasne lub fioletowe przebarwienia na spodniej stronie oraz są zdeformowane.

[nggallery id=60]

Ochrona chemiczna przed mączniakiem jabłoni

Racjonalna ochrona chemiczna jest kolejnym z decydujących czynników w występowaniu mączniaka. Planując ochronę chemiczną, należy spozycjonować środki mączniakobójcze.

Środki siarkowe

Środki siarkowe skutecznie ograniczają rozwój mączniaka, ale należy pamiętać, że działają tylko zapobiegawczo, na roślinie kontaktowo, i są dość łatwo zmywalne przy intensywnych opadach. Poza tym niektóre odmiany są wrażliwe na ten związek i w przypadku wysokiej temperatury oraz silnej operacji słonecznej mogą działać fitotoksycznie.

Dlatego zaleca się wykonanie kilku zabiegów szczególnie wczesną wiosną, w okresie infekcji pierwotnych, a po kwitnieniu nocą lub w dzień pochmurny – niższą z zalecanych dawek. Z uwagi na specyfikę działania preparatów siarkowych wyższa efektywność jest przy stosowaniu nawet niższych dawek, ale w kilku zabiegach o krótkich odstępach 5–7 dni niż przy jednorazowym zabiegu wysoką dawką.

Thiovit Jet siarka ochrona jabłoniCzęsto wśród producentów panuje właśnie taka opinia: „raz, a porządnie”. Nic bardziej mylnego. Preparaty siarkowe polecane do ww. zabiegów to znany Siarkol WP/WG, ale również nawozy siarkowe Thiovit Jet 80 WG (3–6 kg/ha) oraz Microthiol 80 WG (3–6 kg/ha), w których dawka 6 kg/ha polecana jest do kwitnienia, a po kwitnieniu dawka 3 kg/ha. Produkty te doskonale rozpuszczają się i mieszają z fungicydami, można to także połączyć z ochroną przed parchem jabłoni.

Preparaty interwencyjne, wyniszczające i ograniczające zarodnikowanie

W pełnym programie mączniakobójczym nie może zabraknąć zabiegów typowymi preparatami mączniakobójczymi: Nimrod 250 EC i Domark 100 EC.

shavit ochrona jabłoniW przypadku preparatu Nimrod najsilniejsze działanie obserwuje się w okresie kwitnienia – od początku kwitnienia (późny różowy pąk) do 2–3 tygodni po kwitnieniu. Domark zalecany jest po kwitnieniu. Są to produkty o różnorodnym możliwym zastosowaniu, wykazujące silne działanie wyniszczające i hamujące zarodnikowanie. Ważne jest, aby wykorzystać jego moc w odpowiednim, zalecanym czasie. Czasami słychać opinie o słabszym działaniu w przypadku silnego porażenia latem. Niestety wtedy jest już zazwyczaj za późno i trudno oczekiwać cudów od jakiegokolwiek produktu. Tę grupę preparatów uzupełniają: Shavit 72 WG, Difo/Score 250 EC, Bumper 250 EC, Systemik 125 SL. Stosowane latem do ochrony przed parchem jabłoni skutecznie ograniczają występowanie mączniaka. Ważne jest przy tym przestrzeganie zaleceń co do temperatury >12 °C podczas i po zabiegu którymś z ww. preparatów. Jedynym wyjątkiem jest Nimrod, który wysoką skuteczność wykazuje również w temp. 10 °C.

Preparaty strobilurynowe

zwalczanie parchaArdent 500 SC, Zato 50 WG, Discus 500 WG, Flint Plus 64 WG oraz Tercel 16 WG. Wykazują one również dobre działanie ograniczające mączniaka, ale nie jest ono tak długie jak w przypadku preparatu Nimrod. W programie ochrony warto je wykorzystać tuż po kwitnieniu, kiedy wciąż istnieje duże zagrożenie ze strony mączniaka, ale i parcha.

Preparaty strobilurynowe znane są z bardzo dobrej ochrony młodych zawiązków przed parchem. Jak wynika z powyższej charakterystyki środków mączniakobójczych, w większości produkty te mają szerokie działanie grzybobójcze i mączniak zwalczany jest „przy okazji „parcha”. Trzeba tylko zwrócić na to uwagę przy wyborze preparatu. Umiejętny dobór produktów daje nam 7–8 zabiegów mączniakobójczych w sezonie. Tylko Nimrod i produkty siarkowe zostają specjalnie dedykowane mączniakowi. Okazuje się więc, że ochrona chemiczna przed mączniakiem wcale nie musi być droga i generować dodatkowych kosztów.

Czynniki, wpływające na występowanie mączniaka prawdziwego jabłoni:

  • warunki pogodowe zimą oraz w trakcie wegetacji;
  • podatność odmiany;
  • właściwa agrotechnika (wzrost wegetatywny oraz termin i technika cięcia drzew);
  • racjonalna ochrona chemiczna z uwzględnieniem pozycjonowania dostępnych produktów mączniakobójczych.

Robert Binkiewicz

Doradca Sadowniczy Agrosimex

Polecane artykuły:

doradca sadowniczy - magazyn