Wpływ warunków pogodowych na procesy fizjologiczne 
roślin sadowniczych

Codziennością producentów owoców staje się zmaganie ze skutkami zmian klimatycznych i związanych z nimi ekstremalnych warunków pogodowych 
– raz deficyt opadów w połączeniu z bardzo wysokimi temperaturami, z drugiej strony ulewne deszcze i mrozy coraz częściej występujące w okresie kwitnienia sadów. Brak opadów śniegu zimą pogłębia deficyt wód gruntowych, a także niejednokrotnie skutkuje przemarznięciem systemu korzeniowego roślin. Coraz częstsze są sytuacje, kiedy znacząco wzrasta rola racjonalnego odżywiania roślin.

Iwona Polewska-Jankowiak

Najważniejsze procesy fizjologiczne i biochemiczne zachodzące w roślinach to: fotosynteza, oddychanie komórkowe, ruchy roślin, regulacja otwierania/zamykania aparatów szparkowych, wzrost, regulacja kwitnienia i plonowanie.
Prawidłowe wzrost i rozwój roślin są zależne od kilku czynników. Jednym z nich jest światło słoneczne i reakcje zachodzące przy jego udziale. To dzięki fotosyntezie energia promieniowania słonecznego zamieniana jest w energię niezbędną roślinom do życia. Ponadto na procesy fizjologiczne roślin wpływają: temperatura (przymrozki lub stresy termiczne spowodowane wysokimi temperaturami), wiatr, opady (lub ich brak).

Słońce i temperatura 
– decydujące czynniki

Światło, czyli słońce, wpływa na transport składników pokarmowych w roślinie i jest to ściśle powiązane z procesem fotosyntezy. Temperatura powietrza wpływa nie tylko na wszystkie procesy fizjologiczne roślin, ale także na przemiany chemiczne w glebie. Chemizm gleby jest bardzo skomplikowany. Jeśli chodzi o uruchomienie pracy kompleksu glebowego, to następuje ono, gdy temperatura gleby (nie powietrza!) wynosi powyżej 10oC – wtedy aktywizują się bakterie glebowe odpowiedzialne za przemiany i uwalnianie pierwiastków do kompleksu sorpcyjnego.

Te dwa czynniki mają decydujący wpływ na dostępność dla roślin składników pokarmowych. Brak słońca oraz niskie temperatury wpływają negatywnie na rośliny, co może skutkować wystąpieniem objawów niedoborów składników pokarmowych, czyli zaburzeniami w procesie wzrostu i plonowania.

 

Kombinacja	Plon pierwszego zbioru w t/ha	Plon całkowity w t/ha	Średnia masa 100 owoc w w kg
Kontrola	4,29b	16,7b	2,45
ASX Krzem plus (3 x 0,5 l/ha)	7,29ab	22,57a	3,35

Wpływ nawożenia dolistnego nawozem ASX Krzem plus na plonowanie truskawki odmiany Malwina, Instytut Agronomiczny Fertico, 2018 rok

Nawozy do zadań 
specjalnych

Zadaniem wielu stosowanych obecnie nawozów jest nie tylko wzbogacanie gleby w składniki pokarmowe lub zapobieganie ich ewentualnym niedoborom, ale także podnoszenie odporności roślin na czynniki stresogenne oraz zdrowotność upraw. Stres roślin może być związany nie tylko z nadmiarem czy niedoborem wody, wysoką i niską temperaturą, ale także z presją różnych patogenów czy szkodników, m.in. mszyc i przędziorków, które dodatkowo są wektorami chorób i wirusów atakujących uprawy.

Budowanie odporności roślin na złe warunki pogodowe. Mówi się, że nie ma złej pogody, tylko jesteśmy do niej nieprzystosowani. W myśl tego powiedzenia należy przystosować rośliny do panujących warunków. Dostępnych jest coraz więcej innowacyjnych rozwiązań wspomagających rośliny. O czym warto pamiętać?

Na pewno o wykonywaniu zabiegów opartych na cynku i borze. Cynk jest jednym z najważniejszych mikroelementów mających wpływ na zimotrwałość i odporność na niskie temperatury występujące wiosną. Doskonałym zabiegiem, podnoszącym odporność roślin na chłody, jest łączna aplikacja preparatów Zinc 750 (1 l/ha) i zawierającego bor Bolero (1,5 l/ha).

Innym sposobem na budowanie odporności jest włączenie biostymulatorów do zabiegów. Dobre biostymulatory wpływają na poprawę odporności roślin na niekorzystne warunki pogodowe, zwiększając ich wigor i zdrowotność. W uprawach sadowniczych najczęściej zabiega się o zwalczanie stresu związanego z niską temperaturą (wiosenne przymrozki) oraz o poprawę kwitnienia. Dlatego tak popularne stają się produkty, które zwiększają aktywność komórek, a tym samym regenerację roślin, wzmacniają ich wzrost i plonowanie.

Wiosną poza stosowaniem cynku i boru bardzo popularne jest podawanie mieszanki nawozów ASX Tytan plus (0,2 l/ha) i ASX Krzem plus (0,5 l/ha). Ten ostatni zawiera 2,2% krzemu (Si) w postaci kwasu ortokrzemowego rozpuszczalnego w wodzie, 0,45% boru (B) i 1,1% miedzi (Cu) – łatwo dostępnych dla roślin – oraz 80% substancji organicznej w suchej masie. ASX Krzem plus to stymulator, który aktywizuje procesy życiowe oraz mechanizmy obronne roślin w sytuacjach stresowych, a tym samym zwiększa ich plonowanie oraz poprawia jakość owoców.

Jest to główna idea w strategii wspomagania naturalnej odporności, preparat nie tylko aktywuje i zwiększa naturalne procesy fizjologiczne roślin, ale także wyjątkowo korzystnie wpływa na parametry jakościowe uzyskiwanego plonu. Zastosowanie nawozu ASX Tytan plus powoduje zwiększenie chlorofilu, co intensyfikuje fotosyntezę, a także znacząco poprawia efektywność kwitnienia i procesu zapylenia. Natomiast ASX Krzem plus również wpływa na proces fotosyntezy, i zwiększa naturalną tolerancję oraz odporność na stres, poprzez tworzenie mechanicznej bariery w ścianach komórkowych, jak również we wnętrzu komórek. Krzem tworzy w liściach i naskórku rodzaj warstwy izolacyjnej, tym samym zwiększając ochronę przed zimnem. Dodatkowo stosowanie ASX Krzem plus zwiększa odporność roślin, tworząc naturalną barierę ograniczającą atak patogenów i szkodników ssąco-kłujących, podrażniając im części jamy gębowej.

Co w przypadku stresu termicznego? 
W takiej sytuacji zastosowanie znajduje również ASX Krzem plus w dawce 0,5 l/ha. Poprzez wzmocnienie ścian komórkowych zapobiega on nadmiernej transpiracji oraz wpływa na lepsze natlenienie komórek roślin, przez co doskonale chroni je w sytuacjach stresu termicznego. Ponadto można stosować go łącznie z biostymulatorem do zadań specjalnych, czyli Maralem. Nawóz polecany jest do stosowania dolistnego w uprawach sadowniczych w okresie kwitnienia i wzrostu owoców w dawce 0,75–1,5 l/ha. Ponadto

Maral doskonale nadaje się do wzmacniania systemu korzeniowego, co jest niezwykle ważne w kontekście coraz częstszych i większych zaburzeń jego rozwoju, powodowanych wysokimi temperaturami gleby. We Włoszech ponad 50% sprzedawanego nawozu wykorzystywane jest do fertygacji sadów, truskawek i warzyw. Poprzez fertygację Maral należy stosować w fazach intensywnego wzrostu oraz w okresach wysokich temperatur i deficytu wody, najlepiej przemiennie z CaTs Tiosiarczanem wapnia. Poleca się wykonać 1–3 zabiegi fertygacji w sezonie, w dawce 3 l/ha.

Dotychczasowe badania i doświadczenia potwierdzają wszechstronne korzyści płynące ze stosowania biostymulatorów. Produkty te mają korzystny wpływ na ogólny rozwój i wzrost roślin, wspomagają ich odporność na wszelkiego rodzaju stresy, w tym podatność na porażenie patogenami. Dzięki ich stosowaniu można osiągnąć wysoki i jakościowo zadowalający plon, nawet w trudnych warunkach pogodowych.