W życiu roślin wapń [Ca] pełni dwie funkcje. Jest niezbędnym składnikiem pokarmowym, który ma wpływ na prawidłowy wzrost i jakość plonu, oraz odpowiada za właściwy odczyn gleby. Wapń reguluje również pobieranie innych składników pokarmowych, wzmacnia odporność roślin na czynniki chorobowe, a także stanowi ważny element budulcowy.

Niedobór wapnia objawia się żółknięciem oraz deformacją najmłodszych liści, jednak tego typu objawy występują rzadko. Znacznie groźniejsze są choroby fizjologiczne wywołane niedostatecznym odżywieniem roślin wapniem: sucha zgnilizna wierzchołkowa owoców pomidora i papryki lub gorzka plamistość podskórna jabłek.

Czynniki wpływające na pobieranie wapnia

• Wiek drzew i tempo wzrostu – duża konkurencja części wegetatywnych (pędy i liście), które walczą z owocami o wapń potrzebny do budowy komórek. W zależności od fazy rozwojowej drzew koncentracja wapnia w liściach jest 10–40 razy większa od zawartości w owocach. Szczególnie wrażliwe na zaburzenia w pobieraniu wapnia są młode drzewa, ponieważ mają jeszcze słaby i płytki system korzeniowy, słabo owocują i silnie rosną, zużywając większość wapnia do budowy korzeni, pnia pędów i liści.
• Przebieg pogody – wapń transportowany jest w roślinie od korzeni do liści i owoców głównie z wodą – podczas transpiracji w ksylemie. W ten sposób dociera szybko do nadziemnych organów rośliny. Drugim sposobem jest transport floemowy – za pomocą białek kanałowych. Umożliwia on selektywne dostarczenie wapnia do organów, które go najbardziej potrzebują. Chłodna i mokra wiosna ogranicza rozwój systemu korzeniowego i jego aktywność, a okresy suszy powodują zahamowanie pobierania wapnia i jego transport do owoców i liści.
• Właściwe zaopatrzenie gleby w wapń ma bardzo duży wpływ na właściwości fizykochemiczne gleby, poprawę stosunków wodno-powietrznych i rozwój systemu korzeniowego. Dlatego też gleby kwaśne należy wapnować, aby poprawić ich odczyn.
• Jakość i zdrowotność liści, zwłaszcza rozetkowych (znajdujących się w sąsiedztwie tworzących się owoców), w znacznym stopniu sprzyja pobieraniu wapnia przez drzewa w fazie podziału komórek owoców. Dobrze rozwinięte liście rozetkowe zapewniają bowiem wystarczający „ciąg transpiracyjny”, oczywiście pod warunkiem właściwej temperatury powietrza i wilgotności gleby.
• Ilość nasion – im więcej nasion w owocach, tym wytwarzają one więcej auksyn, dzięki czemu wapń jest w większym stopniu transportowany do owoców.

W okresie kwitnienia i początkowego wzrostu owoców, kiedy następują w nich intensywne podziały komórkowe, trwa także bardzo intensywny rozwój pędów i liści. W tym okresie drzewa zużywają zgromadzony w poprzednim roku w pędach wapń i pobierają jego duże ilości z gleby.

Program nawożenia wapniem

Generalnie przyjęło się, aby pierwsze zabiegi wapniem w celu poprawy zaopatrzenia jabłoni w ten składnik stosować dolistnie od fazy orzecha laskowego, a czereśni i wiśni od wytworzenia zawiązków owoców. Taki schemat nawożenia zapobiega nadmiernemu rozcieńczeniu wapnia zgromadzonego w zawiązkach owoców w okresie pierwszych tygodni ich wzrostu, ale nie eliminuje konkurencji o wapń pomiędzy pędami i liśćmi a owocami w okresie intensywnego rozwoju. Uwaga! Nie wszystkie dolistne nawozy wapniowe można stosować w fazie kwitnienia. Należy zwrócić szczególną uwagę na formę wapnia w składzie produktu. Podstawą nowego programu poprawy zaopatrzenia owoców w wapń jest wykonanie trzech zabiegów w pełni bezpiecznym dla roślin nawozem wapniowym Metalosate Calcium w fazie:

• różowego pąka,
• pełni kwitnienia,
• opadania płatków kwiatowych.

Nawóz ten może być stosowany w okresie kwitnienia drzew owocowych, bez ryzyka uszkodzenia pręcików, słupka czy płatków kwiatów, ponieważ wapń jest w nim skompleksowany unikalnym zestawem aminokwasów pochodzenia roślinnego (kwas asparaginowy, treonina, seryna, kwas glutaminowy, prolina, glicyna, alanina, cysteina, valina, metionina, izoleucyna, leucyna, tyrozyna, histydyna, lizyna, arginina, tryptofan), co zapewnia pełną kompatybilność nawozu z metabolizmem drzew owocowych. Aminokwasy zawarte w Metalosate Calcium przyspieszają transport wapnia w roślinie i zapewniają jego praktycznie stuprocentowe wykorzystanie. Przy stosowaniu preparatów Metalosate każdy sadownik ma możliwość skontrolowania skuteczności działania nawozu w trakcie wegetacji za pomocą analiz chemicznych liści i owoców, wykonywanych w laboratorium firmy Albion. Analizy owoców przeprowadzane w czasie zbiorów są bardzo pomocne przy ustalaniu dawek nawozów na następny sezon. Wniosek płynący z zastosowania wapnia w czasie kwitnienia: podanie wapnia w oprysku dolistnym bezpiecznym i bardzo skutecznym nawozem Metalosate Calcium już w czasie kwitnienia zapewni roślinom odpowiednie zaopatrzenie w ten pierwiastek.

Zarejestrowane uprawy i dawki

Uprawa	Dawka	Termin stosowania
Drzewa owocowe – jabłonie, grusze	1,5–2 l/ha w 500–1000 l wody	Po wytworzeniu pąków kwiatowych, w czasie pełni kwitnienia i opadania płatków kwiatowych. Następnie 2–4 zabiegi w odstępach 14 dni
Wiśnie, czereśnie, śliwy, porzeczki, winorośl	1,5–2 l/ha w 500–l000 l wody	Po wytworzeniu pąków kwiatowych, w czasie pełni kwitnienia i opadania płatków kwiatowych. Następnie 1–2 zabiegi w odstępie 10–14 dni
Warzywa kapustne, sałata	2 l/ha w 500–800 l wody	3 zabiegi co 7 dni w okresie wiązania główek
Truskawki, maliny	1,5 l/ha w 500–800 l wody	Po wytworzeniu się pąków kwiatowych, w czasie pełni kwitnienia i po wytworzeniu się pierwszych owoców
Pomidor, papryka, ogórek	1,5–2 l/ha w 500–800 l wody	Po wytworzeniu pąków kwiatowych, w czasie pełni kwitnienia i po wytworzeniu się pierwszych owoców

Wyniki – koncentracja Ca w owocach (mg/kg s.m.) IS iK 2007

Kombinacja	35 dni po kwitnieniu	70 dni po kwitnieniu	W czasie zbioru	GPP %
Metalosate Ca	2016b	1267b	492b	1,9a
Metalosate Ca+K	1962b	1261b	471b	6.8b
Kontrola	1777a	1043a	370a	7.5b

Zalety wapnia

• Odpowiada za jędrność owoców i jest składnikiem budulcowym ścian komórkowych, związków pektynowych (protopektyn) i blaszki środkowej, dzięki czemu budowa tkanek jest stabilna.
• Wpływa na podziały komórek, ich wzrost oraz funkcjonowanie.
• Jest składnikiem enzymów oddechowych – przy niskiej zawartości wapnia w owocach przechowywane
  owoce intensywniej oddychają, w następstwie czego szybciej tracą turgor.
• Wapń zapobiega występowaniu chorób przechowalniczych jabłek, takich jak gorzka plamistość podskórna i rozpad mączysty, oraz zwiększa jędrność i trwałość owoców truskawek i malin.
• Ogranicza również sokowanie owoców wiśni i czereśni oraz ich pękanie.

Iwona Polewska-Jankowiak