Uprawa winorośli, zarządzenie glebą i właściwe nawożenie

W Polsce winorośle uprawia się z sukcesem na terenie całego kraju. Dzieje się tak głównie za sprawą zmian klimatu, który bardziej sprzyja tym roślinom. Winnice są zarejestrowane niemal w każdym województwie, ale liderzy to lubuskie (135,9 ha), małopolskie (107,6 ha) i dolnośląskie (102,1 ha)*. Winorośl, jak każda uprawa, ma określone wymagania pokarmowe. W przypadku winogron właściwe zarządzanie parametrami gleby i odpowiednie nawożenie to konieczność.

Iwona Polewska-Jankowiak

Winorośle w Polsce uprawia się głównie na wino białe – mniej więcej 60% produkcji. Uprawa na wina różowe i czerwone to blisko 40% produkcji. Rzadko można spotkać typowe winogrona deserowe, stołowe. Najpopularniejsze z uprawianych w naszym kraju odmian to: solaris, riesling, regent, seyval blanc, pinot noir, johanniter i chardonnay.

Każda z nich charakteryzuje się specyficznymi walorami smakowymi, na które bardzo duży wpływ mają:

•  dobre stanowisko,
•  lokalizacja, a co za tym idzie – odpowiednia ilość słońca,
•  dostatek wody.

Jak już wspomniano, w przypadku uprawy winogron nie do przeceniania są odpowiednie parametry gleby oraz dostępność składników pokarmowych dla roślin.

Przygotowanie stanowiska do uprawy winorośli

W uprawie winorośli najważniejsze jest dobre przygotowanie wybranego stanowiska pod nowe nasadzenia. Pierwsze 2–3 lata od posadzenia roślin są kluczowe dla kształtowania ich pokroju, wzrostu i obfitego owocowania w późniejszym etapie produkcji.

Istotne jest przede wszystkim nawożenie organiczne. Poziom próchnicy powinien wynosić min. 3% (im więcej, tym lepiej). Na etapie przygotowywania stanowiska zaleca się zastosowanie obornika (40–50 t/ha). Nie każdy jednak ma dostęp do dobrej jakości obornika, zwłaszcza że ten przed użyciem powinien leżeć na pryzmie co najmniej 2 lata. W związku z powyższym bardzo dobrym, gotowym i sprawdzonym rozwiązaniem jest Algasoil – granulowany nawóz organiczny z alg morskich Sargassum ssp., który przywraca naturalną żyzność gleby. Odbudowuje on jej strukturę gruzełkowatą, utrzymuje rozpuszczalne w wodzie składniki odżywcze, tworzy więcej substancji koloidalnych oraz zapobiega wypłukiwaniu i uwstecznianiu składników odżywczych, takich jak azot, potas, magnez, wapń. Algasoil zawiera kwasy humusowe, kwas alginowy, aminokwasy, mannitol, laminarynę, jod i naturalne oligosacharydy, aby przygotować glebę do szybkiej ekspansji pożytecznych mikroorganizmów. Jego stosowanie pozwala obniżyć dawki nawozów mineralnych o 25%. Zalecana dawka Algasoil to 50–100 kg/ha. Drugim produktem, który podnosi zawartość próchnicy w glebie, jest Rosahumus (3–6 kg/ha), zawierający 85% kwasów humusowych.

Zdecydowanie jednym z kluczowych parametrów gleby w kontekście uprawy winorośli jest odpowiedni odczyn, który powinien wynosić min. 6,7. Plantacje są też sadzone na glebach wapiennych, o pH powyżej 7, a czasem nawet 8. W takich przypadkach zalecany jest system nawożenia, w ramach którego przede wszystkim dokarmia się rośliny dolistnie żelazem, a pod korzeń podaje się siarczan amonu jako źródło azotu, dodatkowo zakwaszający glebę. Na tego rodzaju stanowiskach lepiej radzą sobie odmiany białe, ewentualnie różowe. Czerwone najczęściej chorują, a plony nie są wystarczająco satysfakcjonujące. Dlatego przed nasadzeniem należy uregulować pH do optymalnego.

Zapewnienie dostępności składników pokarmowych dla winorośli

Dla prawidłowego wzrostu i rozwoju winorośli, poza dbaniem o wysoki poziom próchnicy i utrzymywanie optymalnego odczynu gleby, konieczne jest zabezpieczenie dostępności w glebie najważniejszych składników pokarmowych (N, P, K, Mg, Ca). Winorośl jest rośliną o średniowysokich wymaganiach pokarmowych.

Azot (N). Zapotrzebowanie na niego w sezonie wynosi 80–100 kg (ilość azotu mineralnego ze wszystkich źródeł). Zbyt duże dawki azotu obniżają walory smakowe jagód oraz wymuszają tempo dojrzewania, zanim winogrona nabiorą odpowiedniej wielkości i słodyczy. Nawożenie doglebowe azotem należy podzielić na dwie dawki. Pierwsza powinna być wyższa, a druga tylko korygująca. Najpierw można zastosować saletrzak, saletrę amonową lub RSM, a jako korektę zbilansować azot z nawozu bezchlorkowego NPK typu Rosafert 12-12-17 lub Rosafert
15-05-20, albo podać saletrę wapniową posypową (Tropicote/Lovofert/Unika Calcium).

Fosfor (P). Jego optymalna zawartość w glebie to 60–80 kg/ha. Źródłem fosforu może być nawóz wieloskładnikowy Rosafert 12-12-17 lub TrifosGran Premium. Wartym polecenia rozwiązaniem, które można zastosować nawet już po posadzeniu roślin, jest płynny nawóz doglebowy APP Polifosforan amonu 10-34. Zawarty w nim fosfor ma formę polifosforanową, która się nie uwstecznia i od razu jest dostępna w roztworze glebowym. W 100 l produktu wnosi się do gleby aż 47 kg dostępnego fosforu.

Potas (K). W jego przypadku wymagania winorośli są nieco większe i kształtują się na poziomie 160–180 kg/ha. Potas w dużej mierze ma wpływ na walory smakowe jagód. W celu dostarczenia tego składnika można stosować nawozy bezchlorkowe typu Rosafert 12-12-17 lub Rosafert 5-12-24. Innym jego źródłem jest siarczan potasu granulowany, który zawiera 50% K2O i 45% SO3. Dostępny jest również płynny doglebowy nawóz KTS Tiosiarczan potasu, który zapewnia wysoce efektywne dokarmianie potasem. Płynne preparaty mają dużą przewagę nad granulowanymi nawozami, które wymagają znacznie więcej czasu na rozpuszczenie się i uwalnianie składników pokarmowych. A zatem, w przypadku suchej wiosny bardziej efektywnym rozwiązaniem jest stosowanie nawozów doglebowych w formie płynnej, takich jak KTS Tiosiarczan potasu, RSM, APP Polifosforan amonu 10-34, CaTs Tiosiarczan wapnia.

Magnez. To składnik, którego niedobór rośliny bardzo szybko komunikują wyglądem liści. Zapotrzebowanie na magnez w glebie wynosi 60–80 kg/ha. Jego źródłem może być Kizeryt, czyli siarczan magnezu (zawiera 25% MgO). Oczywiście można także podlewać rośliny rozpuszczonym siarczanem magnezu siedmiowodnym lub opryskiwać je w trakcie sezonu. Do siarczanu magnezu siedmiowodnego zaleca się dodać pełen zestaw mikroelementów w postaci nawozu ASX Complex w dawce 0,5 kg/ha.

Wapń (Ca). Zapotrzebowanie na ten składnik w glebie wynosi aż 1500–1800 mg/l gleby. Bez odpowiedniej ilości wapnia nie uda się uzyskać mocnych, zdrowych i odpornych krzewów, a w okresie plonowania zdrowych jagód o wysokich parametrach. Aby zabezpieczyć tak duże ilości wapnia odżywczego, należy zastosować przynajmniej dwa lub trzy przeznaczone do tego celu nawozy. Pierwszym, najtańszym źródłem wapnia jest Siarczan wapnia ASX (30% CaO), ale należy pamiętać, że potrzebuje on nieco więcej czasu na rozpuszczenie i oddanie wapnia do roztworu glebowego. Drugim źródłem tego składnika są wymienione już wcześniej saletry wapniowe. Nie należy jednak przekraczać dawki 200 kg/ha, ponieważ grozi to przenawożeniem azotem, który również mają w składzie. Trzecim źródłem odżywczego wapnia jest płynny nawóz doglebowy CaTs Tiosiarczan wapnia. Działa on wielopoziomowo: poza tym, że jest efektywnym źródłem wapnia i siarki, pełni także funkcję inhibitora i zabezpiecza azot przed jego ulatnianiem się. Ponadto mobilizuje związane w glebie składniki pokarmowe, takie jak potas, fosfor czy magnez, dostarczane z nawozów mineralnych, do przemieszczenia się do roztworu glebowego, przez co całościowo nawożenie staje się wysoce efektywne.

Na grafice zaprezentowano przykładowy program nawożenia winorośli, obejmujący też biostymulację i zabiegi dolistne, które są również niezwykle istotne i należy je uwzględniać w trakcie całego sezonu wegetacyjnego.

* Źródło: Główny Urząd Statystyczny (GUS)