Uprawa gruszy – nawożenie i ochrona

Grusza to obecnie, obok borówki amerykańskiej i malin, gatunek cieszący się dużą popularnością wśród sadowników. Oczywiście przede wszystkim wpływa na to zdecydowanie wyższa dochodowość tej uprawy od uprawy jabłek. To zachęca producentów owoców do zakładania wciąż nowych sadów gruszowych. Jakie aspekty trzeba wziąć pod uwagę, podejmując tę decyzję?

Robert Binkiewicz

 

Pytania, które powinny towarzyszyć sadownikowi przy podejmowaniu decyzji o założeniu sadu gruszowego to: „jakie są perspektywy utrzymania wysokiego poziomu dochodowości w kolejnych latach?” oraz „jakie wyzwania, ograniczenia i problemy wiążą się z agrotechniką grusz?”. Warto o tym przypominać, ponieważ często zdarza się, że pod wpływem emocji podejmowane są zbyt pochopne decyzje, a w konsekwencji popełnianych jest wiele błędów, które później trudno naprawić. Dotyczy to zarówno etapu zakładania sadu, jak i jego prowadzenia.

W gruszach, tak jak w przypadku jabłoni, należy zadbać o odpowiednie proporcje między wzrostem wegetatywnym a generatywnym.

Nawożenie gruszy

Grusze mają wysokie wymagania glebowe i pokarmowe. Potrzebują gleb żyznych, o wysokiej zawartości próchnicy, oraz składników pokarmowych. Należy im również zapewnić optymalną ilość wody w poszczególnych fazach rozwojowych. Niestety, w głównych regionach sadowniczych Polski (poza Sandomierzem) dominują gleby lekkie, piaszczyste lub piaszczysto-gliniaste, o niskiej zawartości próchnicy. Dlatego, decydując się na założenie sadu gruszowego na ubogiej glebie, należy sobie zdawać sprawę, że przez cały okres życia tej uprawy niezbędne będzie dostarczanie materii organicznej oraz dodatkowych składników pokarmowych (przy pełni owocowania). Podstawą takiego programu „użyźniania” jest coroczna aplikacja nawozów organicznych, takich jak: obornik bydlęcy, podłoże popieczarkowe, a także Rosahumus.

Jeśli chodzi o nawożenie mineralne, to sad gruszowy w pełni owocowania ma duże zapotrzebowanie na azot i potas. W zależności od zasobności gleby w te makroskładniki oraz od siły wzrostu drzew sad w pełni owocowania wymaga rocznie 100–150 kg N/ha i 150–200 kg K/ha. Grusze potrzebują również intensywnego dokarmiania dolistnego, zwłaszcza azotem i magnezem, a w okresie wzrostu owoców potasem. Lukasówkę, której owoce cierpią często na niedobory wapnia, należy objąć intensywnym, analogicznym do jabłoni, programem dokarmiania tym składnikiem. Nawozy polecane do nawożenia doglebowego, dolistnego oraz do fertygacji grusz przedstawiono w tabeli 1.

Ochrona gruszy

Większość sadowników planujących posadzenie sadu gruszowego opiera się na powszechnej opinii, że owoce gruszki są drogie, a ochrona tej uprawy mniej intensywna niż jabłoni, bo przecież nie ma problemu parcha i mączniaka. Jednak tylko częściowo można się z tym zgodzić. Zamiast parcha i mączniaka grusze „mają swoje problemy” – bardzo trudne do opanowania choroby bakteryjne i miodówkę gruszową.

Jeśli zliczyć zabiegi niezbędne w sezonie z dużą presją agrofagów, wyjdzie ich prawie tyle, ile wykonuje się przeciwko parchowi i mączniakowi w przypadku jabłoni! Jednak są one niezbędne, aby osiągnąć sukces w uprawie grusz. Oczywiście lokalnie występują na gruszach pozostałe choroby lub szkodniki, np. podskórnik gruszowy, zwójkówki, przędziorki, mszyce czy parch, ale nie stanowią one takiego problemu jak miodówka gruszowa, zaraza ogniowa czy rak bakteryjny.

Rak bakteryjny i zaraza ogniowa

Grusze są dużo bardziej wrażliwe na choroby bakteryjne niż jabłonie. Kwitną kilka dni wcześniej od nich, a wtedy zazwyczaj panują warunki sprzyjające porażaniu przez bakterię Pseudomonas, powodującą raka bakteryjnego. Wielu sadowników nie zdaje sobie sprawy z tego problemu i nie prowadzi odpowiedniej ochrony. Wskutek silnych infekcji tą bakterią można stracić całe plony – tak było już nie raz. Drugi bardzo niebezpieczny okres to koniec kwitnienia i pierwsze dwa tygodnie po nim, kiedy warunki pogodowe (ciepło i wilgotno) bardziej sprzyjają kolejnej groźnej bakterii Erwinia, powodującej zarazę ogniową. Dlatego kompleksowy, zapobiegawczy program ochrony przed chorobami bakteryjnymi powinien obejmować w zależności od presji i zagrożenia od 5 do nawet 10 zabiegów od fazy balona do 2 tygodni po kwitnieniu. Program ochrony grusz przed chorobami bakteryjnymi przedstawia tabela 2.

Miodówka gruszowa

Ochrona przed miodówką gruszową sprawia kłopoty nawet doświadczonym sadownikom. Zwłaszcza w drugiej połowie lata, gdy pogoda sprzyja rozwojowi larw, powierzchnia liści i pędów jest duża, a jednocześnie ważna jest ochrona fauny pożytecznej, rodzą się dylematy dotyczące skutecznych i bezpiecznych zabiegów.

W ochronie miodówki, jak w przypadku większości szkodników, sukces zależy od skutecznych zabiegów wiosennych. Dlatego tak ważna jest intensywna ochrona zapobiegawcza przed kwitnieniem. Jeśli uda się maksymalnie zredukować pierwsze pokolenie miodówki, z pewnością jej presja latem będzie dużo mniejsza, a ochrona skuteczniejsza. Podstawowe produkty, na których ta część ochrony powinna być oparta, to kolejno: oleje mineralne/organiczne (np. Contigol 95 EC/Katanol 96 EC), preparaty siarkowe (np. Microthiol 80 WG) – nawożenie + ochrona oraz insektycydy tuż przed kwitnieniem (np. Mospilan 20 SP/Kobe 20 SP).

Drugi etap zwalczania miodówki gruszowej, czyli latem, powinien obejmować elementy chemicznej i integrowanej ochrony. Obecnie najskuteczniejsze insektycydy do letniej ochrony to Movento 100 SC (tuż po kwitnieniu), Delegate oraz abamektyna, czyli Safran 018 EC lub Vertigo 018 EC (ochrona łączna – razem ze szpecielami). Latem warto wykorzystać produkty o działaniu mechanicznym ograniczające populację szkodnika, ale bezpieczne dla fauny pożytecznej i niedające pozostałości pestycydów w owocach: węglan potasu (np. Atilla SP), Limocide (olejek pomarańczowy), Next Pro (mieszanina związków silikonowych) oraz nawozy Siarczan magnezu i Saletrę potasową.

Istotnym elementem skutecznej ochrony przed miodówką, zwłaszcza letniej, jest stosowanie wraz z insektycydami odpowiednich adiuwantów. Najczęściej polecane są te silikonowe, np. Flipper, ale wyjątek stanowi abamektyna, która o wiele szybciej jest pobierana przez liście z dodatkiem adiuwantu Prolonger. Dużo wyższa skuteczność środków opartych na abamektynie stosowanych właśnie z tym adiuwantem została potwierdzona w praktyce.

Regulacja wzrostu i plonowania

W gruszach, tak jak w przypadku jabłoni, należy zadbać o odpowiednie proporcje między wzrostem wegetatywnym a generatywnym. Gdy wzrost jest zbyt intensywny, trudno doczekać się plonów, a wciąż rosnące latem pędy przyciągają miodówki, których larwy żerują do końca sezonu. Natomiast zbyt słaby wzrost najczęściej powoduje drobnienie owoców i przemienne owocowanie. Dlatego szczególnie w uprawie grusz nieodzownymi narzędziami są regulatory wzrostu, pomagające w ograniczaniu wzrostu oraz – co bardzo ważne – poprawiające zawiązanie owoców.

Standardem jest program giberelinowy3 pozwalający osiągać corocznie wyrównane plony. W gruszach zastosowanie mają dwie gibereliny – GA4+7 i GA3. Najczęściej wykorzystywane preparaty zawierające GA4+7 to Gibb plus 11 SL i Novagib 010 SL. Standardowy zabieg w celu poprawy zawiązania wykonuje się w fazie pomiędzy pełnią a końcem kwitnienia, w dawce 0,5 l/ha. Holenderscy sadownicy wykorzystują również niskie dawki Gibb plus 11 SL, mniej więcej 250 ml, już przed kwitnieniem, do poprawy rozwoju młodych liści rozetowych, co pośrednio wpływa na lepsze zawiązanie owoców. Wyjątek stanowią sytuacje „kryzysowe”, czyli gdy pogoda w okresie kwitnienia jest niesprzyjająca zawiązaniu – wówczas dawkę podwyższa się do 0,75 l/ha.

W przypadku, gdy istnieje obawa o zawiązanie lub przy silnych uszkodzeniach przymrozkowych, polecana jest giberelina GA3 w postaci preparatu Falgro Tablet, w dawce 3–5 tabletek/ha, w celu zawiązania owoców partenokarpicznych. Jak pokazuje praktyka, nawet z zawiązków mocno uszkodzonych przez przymrozek po zastosowaniu giberelin można uzyskać dobre plony.

W przypadku zbyt silnego wzrostu drzew tuż po kwitnieniu polecany jest zabieg preparatem Regalis Plus 10 WG.

Tabela 1. Nawozy polecane dla grusz

Forma aplikacji
doglebowo	fertygacja	dolistnie
obornik bydlęcy, podłoże popieczarkowe, Rosahumus	Rosasol 8-17-41 lub 12-3-43, Ultrasol 12-12-36	Mocznik, Azofol, Protaminal
	KTS Tiosiarczan potasu	Mag S Aloy, Siarczan magnezu
Rosafert 15-05-20	Krista K (saletra potasowa)	ASX Tytan plus, ASX Krzem plus
Saletra wapniowa: Czeska, Tropicote, Nitrabor	Saletra wapniowa	Maral, Algex
Qrop Complex (saletra potasowa)	CaTs Tiosiarczan wapnia (odmiana Lukasówka)	Rosasol 8-17-41 lub 12-3-43
Qrop mix (saletra potasowo-wapniowa)	Siarczan magnezu	Metalosate Calcium, Folanx Ca29, Rosatop Ca (Lukasówka)

 

Tabela 2. Program ochrony grusz przed bakteriami

Faza rozwojowa	Preparat	Dawka
pękanie pąków	Nordox 75 WG	1,67 kg/ha
biały pąk	Merplus 800 SC (parch)	2 l/ha
początek kwitnienia	Viflo miedź-bor	2 l/ha
pełnia kwitnienia	Luna Care 71,6 WG	3 kg/ha
koniec kwitnienia	Soriale (parch)	1,86 l/ha
tuż po kwitnieniu	Viflo miedź-bor	2 l/ha
po kwitnieniu	Luna Care 71,6 WG	3 kg/ha
po kwitnieniu	Viflo miedź-bor	2 l/ha
po kwitnieniu	Plantivax	0,75 l/ha
po zbiorach	Nordox 75 WG	1,67 kg/ha

 

Tabela 3. Program ochrony grusz przed miodówką

Faza rozwojowa	Preparat	Dawka
bezlistna	glinka kaolinowa	5%
pękanie pąków	glinka + ASX Micriol	30 kg + 6 kg/ha
pękanie pąków + 3–5 dni	olej (Contigol 95 EC/Katanol 96 EC)	1,50%
zielony pąk	glinka + ASX Micriol	30 kg + 6 kg/ha
biały pąk	Kobe 20 SP/Mospilan 20 SP	0,2 kg/ha
tuż po kwitnieniu	Movento 100 SC	2,25 l/ha
po kwitnieniu	Delegate	0,3 kg/ha
wzrost zawiązków	Vertigo 018 EC/Safran 018 EC + Prolonger	0,75 l + 0,2 l
wzrost zawiązków	Limocide	0,4–06%
wzrost zawiązków	Siarczan magnezu	15 kg/ha
wzrost zawiązków	Atilla SP	7 kg/ha
wzrost zawiązków	Limocide	0,4–0,6%
wzrost zawiązków	Atilla SP	7 kg/ha
wzrost zawiązków	Siarczan magnezu	15 kg/ha