Sekrety sukcesu na plantacjach truskawek pod osłonami – Konferencja Truskawkowa

Zapraszamy do obejrzenia I części konferencji truskawkowej z 28 lutego 2024 r. na temat nawożenia, ochrony i agrotechniki w uprawie truskawek pod osłonami.

Ekspert: Tomasz Domański, Doradca sadowniczy, Agrosimex

W filmie:

00:49 – dlaczego uprawy truskawek przenosimy do tuneli

04:40 – rodzaje tuneli i systemy upraw truskawek

07:45 – zagony pojedyncze i wysokie 09:24 – wczesne odmiany truskawek: Alba; Flair i Twist

10:26 – uprawa bezglebowa

12:42 – odmiany do uprawy w systemie bezglebowym

13:17 – co jest ważne w uprawie bezglebowej

14:58 – rozwiązania biologiczne

15:40 – omówienie projektu truskawka

35:07 – pytania od uczestników konferencji

 

Transkrypcja

Witam serdecznie. Tomasz Domański z firmy Agrosimex. Przygotowałem dziś dla państwa myślę, że bardzo ciekawy temat, jakim jest uprawa truskawek pod osłonami. Dokładnie „Sekrety skutecznego nawożenia, ochrony i agrotechniki w uprawie truskawki pod osłonami”.

W sumie dlaczego taki temat? Uważam, że to jest bardzo ciekawy temat, ponieważ dużo upraw teraz przenosi się pod osłony, właśnie szczególnie, jeżeli chodzi o plantację truskawek. Coraz więcej tych plantacji mamy właśnie przenoszonych pod osłony, a problemów uprawowych, agrotechnicznych oczywiście nie brakuje. W zasadzie nasuwa się pytanie, dlaczego ten tunel, dlaczego przenosimy te uprawy do tunelu? Przede wszystkim mamy tutaj z takich upraw tunelowych lepszą jakość owoców w obrocie handlowym, te owoce są twardsze, jędrniejsze, to na pewno też jest bardzo duży plus, ponieważ te warunki atmosferyczne nie wpływają negatywnie na jakość naszych owoców. Mamy również dostępność owoców niezależnie od warunków pogodowych, czyli jeżeli pada deszcz, możemy takie owoce w tunelach zrywać, gdzie w gruncie oczywiście tego prowadzić się nie da, ponieważ owoce są mokre, pracownicy nie chcą zrywać takich owoców, ale i owoce są wtedy bardzo nietrwałe i dosyć szybko pogarsza się ich jakość. Uprawa w tunelu również pozwala nam na terminowy zbiór i dostarczanie tych owoców do naszych odbiorców, co też jest dużym plusem, ponieważ są stałe dostawy, terminowe dostawy, nie mamy wtedy właśnie problemu z wywiązaniem się z jakichś zobowiązań, jeżeli chodzi o dostawę owoców. Są również w tunelach wyższe plony, o lepszej jakości, bardziej wyrównanej jakości, wydłużamy też podaż tych owoców, możemy też przyspieszyć termin zbioru, jeżeli robimy to tradycyjnie w gruncie, to wtedy robimy te truskawki na zbiór przyspieszony, co też wtedy nam pozwala na uzyskanie lepszych dochodów z takiej oczywiście plantacji. Możemy również przez to, że przynosimy te uprawy do tuneli, zwiększyć komfort pracy pracownikom, ponieważ tutaj nie ma takiej silnej operacji słonecznej, ale też zbiory w tunelach, jeżeli chodzi o tę truskawkę przyspieszoną są wcześniej, kiedy na zewnątrz jest jeszcze dosyć chłodno, są rosy, kiedy nie ma jeszcze tych owoców, tu w tunelach w bardziej komfortowych warunkach można te owoce zrywać. I oczywiście to wszystko się przekłada na dużo lepsze zyski dla plantatorów. Ale głównym czynnikiem, który determinuje przenoszenie upraw pod osłony są zmiany klimatyczne, jakie obserwujemy w ostatnich latach. Zmian klimatycznych jest coraz więcej i myślę, że państwo też widzicie te zmiany, coraz mniej przewidywalna jest pogoda w ostatnich latach, nie możemy określić, jakie warunki będą występowały w trakcie sezonu uprawnego i to również determinuje nas do przenoszenia upraw pod osłony, ponieważ te osłony dają nam pewne bezpieczeństwo i komfort, że możemy, jesteśmy pewni, że takie owoce z upraw tunelowych zbierzemy i uzyskamy jakiś dochód finansowy. Tradycyjne uprawy w gruncie widzimy, że coraz częściej te warunki atmosferyczne, pogodowe powodują, że mamy duże straty na takich plantacjach i z takimi zyskami z takich plantacji jest coraz trudniej.

Jakie problemy spotykamy na plantacjach właśnie wywołane przez zmiany klimatyczne? To tak jak państwu już wspomniałem, szereg jest tych problemów, ale przede wszystkim są to uszkodzenia mrozowe w zimie, wiosenne przymrozki, susze, brak opadów, letnie nawałnice, gradobicia i intensywne opady deszczów na jesieni, które zalewają plantacje. Tak jak państwo widzicie tutaj na tym zdjęciu, jest to plantacja, która została całkowicie zalana przez nawalny deszcz i tutaj zaczęły się robić problemy, ponieważ system korzeniowy został podduszony, nie miał dostępu do tlenu i rośliny zaczęły zasychać. Dlatego tak niesprzyjające warunki pogodowe, jakie występują w ostatnich sezonach, determinują właśnie do przenoszenia upraw pod osłony.

Tunel właśnie jest taką alternatywą na te zmiany klimatyczne. Pytanie nasuwa się, który tunel wybrać, jaki system uprawy wybrać do produkcji truskawek? Oczywiście są dwa rodzaje tuneli, tunele solowe i tunele zblokowane. Tunele solowe pojedyncze są dedykowane właśnie do upraw tradycyjnie w gruncie, a tunele zblokowane do upraw na rynnach.

Kolejny temat, w jakim systemie uprawiamy truskawki pod osłonami? System uprawy w gruncie, w glebie tradycyjnie, na podwyższonych zagonach, ściółkowanych czy to agrowłókniną, czy to folią. No i uprawa w systemie bezglebowym, na matach, w doniczkach. Wybór rozwiązań jest naprawdę bardzo duży, bardzo szeroki, tak że każdy może wybrać odpowiedni system dla swojego gospodarstwa. Na pewno są dwa systemy i na pewno są duże różnice, jeżeli chodzi o wybór danego systemu w uprawie. Tunele solowe dedykujemy do upraw w systemie glebowym, uprawy na przyspieszony zbiór. Dlaczego? Tak w zasadzie tunel solowy pojedynczy daje nam możliwość sterowania tym terminem zbioru, bardzo możemy przyspieszyć termin zbioru naszych owoców. Tunele solowe nagrzewają się szybciej, panują tam wyższe temperatury, lepsze warunki atmosferyczne i możemy po prostu bardzo sterować takim terminem zbioru, aby uzyskiwać owoce już na koniec kwietnia, początek maja. Na majówkę w wielu plantacjach jesteśmy w stanie zrywać owoce właśnie z tuneli solowych. Tunele zblokowane najczęściej są dedykowane do upraw w systemie bezglebowym. Ten system pozwala nam na bardzo wydłużenie terminu zbioru, wydłużenie do listopada, systematyczne zbiory i uzyskiwanie bardzo wysokich plonów z hektara. System właśnie tuneli zblokowanych, uprawa na rynnach powoduje, że osiągamy wysokie tonaże, wysokie zbiory, a owoce możemy zbierać nawet do listopada. Dlatego dwa systemy uprawy, jeżeli chodzi o dobór tuneli, jeżeli chodzi o dobór też podłoży do uprawy, każdy może wybrać ten najbardziej jemu odpowiedni.

Oczywiście jeżeli decydujemy się na uprawę w glebie, to bardzo ważne jest tutaj odpowiednie przygotowanie tej gleby, uformowanie zagonów, zagonów wysokich. Tę glebę też dobrze, jeżeli ją odpowiednio wcześnie wynawozimy, dostarczymy odpowiednich składników pokarmowych, kiedy dostarczymy też dużą zawartość kwasów humusowych do tej gleby, ponieważ musimy pamiętać, że jeżeli uformujemy zagony, ta truskawka przez jeden lub dwa sezony w tych zagonach będzie nam rosła. Ważne jest też, aby ziemia była bardzo pulchna, żeby była dobrze uprawiona, żeby te zagony, ziemia na zagonach nie była mocno zbita. A jakie zagony? Ja rekomenduję zagony pojedyncze, zagony wysokie, najlepiej, jeżeli by to były zagony w granicach 30-40, a nawet i 50 centymetrów, okrywane czy to właśnie folią, czy też włókniną. Tutaj to już każdy wybierze odpowiednie rozwiązanie dla swojego gospodarstwa. Ale dlaczego w zasadzie ja polecam zagony pojedyncze? Ponieważ moim zdaniem jest lepsze doświetlenie owoców, owoce szybciej dojrzewają, łatwiejszy zbiór jest z takiej plantacji, ale również jest mniejsza presja chorób, szkodników i ochrona jest dużo łatwiejsza. Jesteśmy w stanie dotrzeć z cieczą użytkową, aby pokryć całe części roślin. Jeżeli uprawiamy truskawkę na zagonach dwurzędowych, czasami zbyt intensywny wzrost tych roślin w tunelach powoduje, że ochrona jest bardzo utrudniona i mało efektywna. Musimy pamiętać, że w tunelu idą cały czas nawozy, idzie cały czas woda, panują dużo lepsze warunki atmosferyczne, ponieważ mamy wyższe temperatury, co skutkuje też dużo silniejszym wzrostem roślin. Więc jeżeli założymy sobie plantację, rośliny posadzimy na zagonach podwójnych, czasami możemy mieć bardzo duże problemy właśnie z ochroną takich plantacji.

Jeżeli chodzi o odmiany, tutaj odmian jest myślę, że dużo, każda szkółka ma swoje odmiany, niemniej jednak do tej uprawy w glebie na zbiór przyspieszony powinniśmy wybrać odmiany jak najwcześniejsze. Bardzo popularną odmianą jest Flair. Flair, który już od wielu lat króluje, jeżeli chodzi o uprawy tunelowe, bardzo dobrze się sprawdza, wydajność jest dosyć dobra, ale przede wszystkim też smak owoców jest zadowalający. I dużo plantatorów właśnie decyduje się na posadzenie Flaira. Innymi alternatywnymi odmianami jest Alba i Twist, ale też jest masa innych odmian, masa nowych odmian, które co roku się pokazują na rynku, także przede wszystkim decydując się na wybór odpowiedniej odmiany starajmy się kierować tym, żeby ta truskawka była jak najwcześniejsza, żeby nie wsadzić odmiany, która będzie o tydzień czy dwa tygodnie późniejsza od Flaira lub Alby, ponieważ już im później tym te zyski i ceny za takie owoce są niższe. Dlatego starajmy się dopasować tę najwcześniejszą odmianę.

Jeżeli chodzi o uprawę w systemie bezglebowym, to tutaj trzeba podkreślić, że uprawa taka jest dużo droższa, jeżeli chodzi o założenie. Założenie samej plantacji, czyli wkręcenie nóg do rozstawienia systemu rynien, tutaj na pewno jest to dużo droższe i dużo bardziej pracochłonne. To trzeba mieć na uwadze. Tutaj też uprawa w systemie bezglebowym, czyli w podłożach tych inertnych, czy to w kokosie, czy w innych podłożach, jest na pewno trudniejsza, wymaga większej precyzji, doświadczenia i z pewnością też doradztwa, aby prawidłowo tę uprawę poprowadzić. Ale oczywiście taki system uprawy daje możliwości produkcji owoców powtarzalnej jakości, czyli owoców jednakowych, owoców, które możemy zbierać aż do listopada. Możemy uzyskiwać bardzo duże tonaże z hektara i oczywiście jesteśmy w stanie terminowo i stale zapewniać naszym odbiorcom dostawy takich owoców.

Jeżeli chodzi o podłoża, to tak jak już powiedziałem, są różne podłoża, są maty specjalnie dedykowane do tuneli, do rynien. Są również, można kupić podłoże sypkie, nasypać w doniczki, posadzić te rośliny w doniczkach. Rozwiązań jest wiele, każdy musi znaleźć odpowiednie dla swojej plantacji. Tak jak tutaj państwo widzicie na tym zdjęciu, po lewej stronie są maty, po prawej stronie są doniczki, dwa systemy podobne, też uprawa narynna. Tutaj macie państwo też dużą zaletę, jeżeli chodzi o prowadzenie w tym systemie plantacji, ponieważ pracownicy mają łatwiejszy zbiór takich owoców. Owoce są zrywane na stojąco, owoce są dobrze wyeksponowane, wydajność, jeżeli chodzi o zbiory, też jest dużo wyższa, ponieważ tak jak państwo tutaj widzicie, łatwo te owoce znaleźć, nie musimy ich szukać wewnątrz roślin, więc tutaj to też są duże zalety z pewnością przy ograniczonej ilości pracowników. Na pewno taka wydajność będzie dużo, dużo większa niż tradycyjnie w gruncie.

Jeżeli mówimy o odmianach do uprawy w systemie bezglebowym, odmiany te zmieniają się z roku na rok. Co roku pojawiają się nowe odmiany, te odmiany, które były, znikają, rotacja odmian jest bardzo duża. Takie dosyć popularne odmiany to Portola i Murano, te dwie odmiany są w ostatnim czasie dosyć popularne, ale też odmiany z rodziny Malling są bardzo popularne, jeżeli chodzi o uprawę w systemie bezglebowym.

I tak jak już wspomniałem, przede wszystkim tutaj w tym systemie uprawy jest bardzo ważna precyzja i stała kontrola plantacji. Musimy tutaj kontrolować wilgotność podłoża, cały czas ta wilgotność powinna być na poziomie 50-60%. Stale kontrolujemy EC na poziomie 1,2 i 1,4. Tutaj kilka razy dziennie należy sprawdzać oczywiście EC w tych matach. Musimy też dopasować ilość cykli nawodnieniowych do warunków atmosferycznych, do temperatur, czyli większą ilość cykli nawodnieniowych, kiedy mamy wysokie temperatury, musimy tutaj stosować na takich plantacjach. Przelewy na poziomie 5-15%, stała kontrola wilgotności podłoża no i skład pożywki oczywiście musi być dobrany do odpowiedniej fazy wegetacyjnej roślin, jak również często do odmiany i odpowiedniego podłoża. Często właśnie dobiera się teraz pożywkę do podłoża, w jakim rośliny rosną. Należy pamiętać, że gleba daje nam swego rodzaju bufor. Bufor na wodę, na składniki pokarmowe, a podłoża typu kokos niestety tego buforu nam nie dają. Rośliny pobiorą to, co im w danym momencie dostarczymy. Więc jeżeli odpowiednia pożywka nie zostanie zastosowana, mogą wyjść  zaburzenia na roślinach. O tym należy oczywiście pamiętać.

Ostatnio bardzo popularne są też rozwiązania biologiczne, jeżeli chodzi o uprawę właśnie na rynnach. Jeżeli chodzi o uprawę w ogóle truskawek w tunelach, tutaj na pewno mamy mniejszą presję chorobotwórczą, ale dużo większą presję szkodników. Bardzo popularne są rozwiązania biologiczne od momentu kwitnienia. Do kwitnienia zazwyczaj jest stosowana tradycyjna, konwencjonalna chemia. Od momentu kwitnienia wprowadzamy już dobroczynki czy też inne rozwiązania takie biologiczne, takie jak tablice lepowe, ale też fungicydy, insektycydy biologiczne. To jest trend, żeby produkować owoce właśnie bez pozostałości substancji aktywnych.

My jako firma Agrosimex w zeszłym sezonie zrobiliśmy projekt, który się nazywał „Projekt Truskawka”. Była to już druga edycja tego projektu, ale tym razem wprowadziliśmy nasze rozwiązania właśnie w uprawy pod osłonami. W poprzednim sezonie były rozwiązania dedykowane do upraw gruntowych, a w sezonie 2023 postanowiliśmy przeprowadzić nasz projekt właśnie w uprawie pod osłonami. Projekt odbył się w gospodarstwie Kamila Kozery w miejscowości Gołosze w powiecie grójeckim. I oczywiście tutaj trzeba zaznaczyć i podziękować Kamilowi za jego wyjątkową pasję, zaangażowanie, ponieważ dzięki temu mogliśmy zrealizować cały nasz założony program. Mogliśmy systematycznie lustrować tę plantację, relacjonować państwu, jak właśnie wygląda taka uprawa i jak nasz projekt sprawdza się w tradycyjnym gospodarstwie. Tak że bardzo duże podziękowania dla Kamila. A to, co udało nam się zrobić, na pewno będziecie państwo mogli zobaczyć, ale przede wszystkim chciałem zacząć od założeń w „Projekcie Truskawka”. My staraliśmy się pokazać, jak w praktyczny sposób uzyskać owoce najwyższej jakości właśnie z upraw pod osłonami, tradycyjnie w gruncie. Ale naszym głównym celem było wdrożenie technologii odżywienia i ochrony truskawki w celu wydłużenia trwałości owoców właśnie w obrocie handlowym, czyli wydłużenia tego shelf life’u, żeby te owoce były jędrne, trwałe właśnie w obrocie handlowym, żeby mogły dojeżdżać na dalsze rynki, żeby handel tymi owocami mógł się odbywać nie tylko w kraju, ale również i za granicą. Projekt założyliśmy na hektarowej plantacji, gdzie w tunelach solowych na zagonach podwyższonych właśnie okrywanych czarną folią zostały latem 2022 roku posadzone sadzonki odmiany Flair. Ta odmiana została wybrana przez plantatora, ponieważ jest jedną z najwcześniejszych odmian i dlatego zdecydował się na właśnie Flaira. Początek sezonu to oczywiście wiosenne przymrozki. Tych przymrozków w sezonie 2023 mieliśmy bardzo dużo, kilka nocy ze spadkami i plantacja była dodatkowo zabezpieczona właśnie poprzez okrywanie agrowłókniną w tunelach. Czyli widzicie państwo, oprócz tuneli, które już nam tutaj zwiększają tę ochronę przed przymrozkami, przed niekorzystnymi temperaturami, dodatkowo jeszcze została zastosowana agrowłóknina, tak aby chronić nasze kwiaty. Na środkowym zdjęciu widzimy kwiatostan. Flair uważany jest za odmianę mało produktywną, mało wydajną, a zobaczcie państwo tutaj, ile jest kwiatów i tak naprawdę zbiory były bardzo, bardzo duże, jeżeli chodzi o tę odmianę. Przed przymrozkami my tę plantację oczywiście stymulowaliśmy, zabezpieczaliśmy nie tylko agrowłókniną. Zabiegi, jakie wykonaliśmy na tej plantacji przed przymrozkami, to było zabezpieczenie nawozem ASX Tytan Plus. Nawóz ten znacznie podnosi odporność roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne, nie tylko na spadki temperatur, ale też na wysokie temperatury, jak również burze, czy też deficyt wody. Nawóz ten bardzo fajnie się sprawdza i my go zastosowaliśmy przed przymrozkami właśnie w celu zabezpieczenia plantacji, a po przymrozkach był stosowany Maral w celu stymulacji roślin do lepszego wzrostu, do lepszej regeneracji, jeżeli doszło gdzieś do uszkodzeń. Niewielkie uszkodzenia, dało się znaleźć na tej plantacji pojedyncze kwiaty przemarznięte, mimo że były zabezpieczone i agrowłókniną, i nawozem ASX Tytan, ale to w żadnym stopniu nie wpłynęło na wielkość plonu, jeżeli chodzi o naszą plantację w projekcie. Nawożenie odbywało się oczywiście tylko poprzez system fertygacji, nie ma możliwości stosowania nawozów posypowych, ale oczywiście było uzupełnione nawozami dolistnymi.

Proszę państwa, jeżeli chodzi o cały program, jaki my zastosowaliśmy w „Projekcie Truskawka”, to tutaj państwo macie rozłożony ten program na odpowiednie fazy rozwojowe. My zaczęliśmy już na początku, kiedy były rozwinięte tylko trzy liście i zastosowaliśmy tutaj ochronę przeciwko wszelkiego rodzaju plamistościom przy użyciu preparatu Nordox. Również do fertygacji został zastosowany Rosahumus w dawce kilograma, czyli kwasy humusowe i CaTs, czyli tiosiarczan wapnia, który już podaliśmy na starcie sezonu. W momencie, kiedy rozwinęło nam się kilka kolejnych liści, ponownie został wykonany zabieg Nordoxem i następnie Vaxiplantem w celu już podniesienia tej naturalnej odporności roślin. I kolejne zabiegi nawozowe, czyli tutaj Bolero, podaliśmy bor i ASX Tytan Plus, czyli zabieg przed spodziewanymi przymrozkami. Kiedy pokazały się już pierwsze pąki kwiatowe, tutaj zastosowaliśmy Malvin, jeżeli chodzi o szarą pleśń, Domark na mączniaka, Limocidena na wciornastki, ponownie kwasy humusowe do fertygacji. Jeżeli chodzi o zabiegi dolistne, tutaj Protaminal, Rosaleaf żółty, czyli aminokwasy i wieloskładnik z przewagą fosforu, monofosforan do fertygacji, czyli ponownie ten fosfor i oczywiście Maral do fertygacji. Czyli widzicie państwo, że już tutaj ta intensyfikacja zabiegów była bardzo duża. Kiedy ukazał nam się biały pąk, tuż przed kwitnieniem były wykonane bardzo ważne zabiegi przeciwko szkodnikom. Jeżeli chodzi o przędziorki i roztocz, tutaj został zastosowany Koromite, łącznie z adiuwantem Flipper. To było bardzo dobre rozwiązanie, ponieważ zostały zwalczone wszystkie stadia rozwojowe przędziorków. Następnie Kobe z Flipperem zostało zastosowane na kwieciaka i Vaxiplant w celu podnoszenia tej naturalnej odporności. Tutaj ponownie został zastosowany nawóz ASX Tytan, ponieważ znowu były przymrozki, Omex Zynergy do fertygacji, już włączyliśmy nawóz wieloskładnikowy zrównoważony, jak również Maral. Maral tutaj poszedł przed kwitnieniem dwa razy do fertygacji po to, aby zastymulować do lepszego rozwoju system korzeniowy truskawek. Maral bardzo fajnie pozwala na lepszy rozwój tego systemu korzeniowego, lepszy rozrost tego systemu korzeniowego, a co za tym idzie? Jeżeli system korzeniowy jest dobrze wyrośnięty, rozwinięty, on sam będzie pobierał lepiej składniki pokarmowe, które my dostarczymy do gleby, czy które znajdują się już w glebie. W późniejszych fazach, czyli w pełni kwitnienia, zostały wykonane kolejne zabiegi Malvinem, czyli substancją aktywną kaptan, do tego został jeszcze dołożony Pyrus. Jeżeli chodzi o kolejne zabiegi  nawozowe, to tutaj Maral właśnie po przymrozkach dolistnie był zastosowany, ale już od momentu kwitnienia weszliśmy z nawożeniem wpływającym na trwałość owoców, czyli Metalosate Calcium, nawóz wapniowy, który znacznie przyczynia się właśnie do tego, aby te owoce były dużo trwalsze w obrocie handlowym, ale również do fertygacji w tym momencie został zastosowany CaTs, czyli tiosiarczan wapnia, wapń odżywczy, który dajemy do gleby, aby te rośliny mogły i z gleby pobierać ten wapń i dolistnie również żeby ten wapń był dostarczany. A jeżeli chodzi o nawożenie wieloskładnikowe, tutaj już przeszliśmy na Ultrasol 12-12-36, ten z przewagą potasu. Kolejne fazy rozwojowe, czyli zasychanie kwiatów, Samar, który ma dwie substancje aktywne, boskalid i piraklostrobinę. Samar pod kątem tutaj był zastosowany głównie szarej pleśni. Domark był zastosowany na mączniaka, ponownie Maral dolistnie, Metalosate Calcium i tu włączamy już kolejny nawóz poprawiający trwałość owoców, czyli ASX Krzem Plus, który powoduje, że owoce są dużo twardsze, mają taką twardszą skórkę, mniej podatną na odgniecenia, otarcia. Właśnie ta skórka jest bardziej odporna na wszelkiego rodzaju uszkodzenia mechaniczne. Kolejna faza rozwojowa, tutaj poszła Luna Sensation, Vaxiplant, cały czas prowadzimy oczywiście nawożenie Metalosate Calcium, ASX Krzem Plus, Ultrasol, CaTs. Początek dojrzewania owoców i tutaj był wykonany kolejny zabieg Samarem, ale to pokażę na kolejnym zdjęciu, dlaczego. Limocide, 3 litry na hektar na mączniaka i też pod kątem szarej pleśni, Metalosate Calcium, ASX Krzem Plus i oczywiście Ultrasol do fertygacji. W momencie, kiedy mieliśmy już pierwsze wybarwione owoce, tutaj zastosowaliśmy Vaxiplant, jeżeli chodzi o ochronę, Metalosate Calcium do nawożenia dolistnego razem z nawozem ASX Krzem Plus. W trakcie zbioru owoców był stosowany olejek pomarańczowy, czyli Limocide pod kątem szarej pleśni i mączniaka. Tutaj mamy możliwość zastosowania tego preparatu, ponieważ jest jednodniowa karencja, więc możemy jednego dnia zebrać, na drugi dzień wykonać ten zabieg i tutaj nie ma obaw o żadne pozostałości, jeżeli chodzi o substancje aktywne, produkt naturalny, tak że bardzo dobry właśnie na okres zbioru owoców. I cały czas, jeżeli chodzi o okres zbioru owoców, stosowaliśmy Metalosate Calcium i ASX Krzem Plus. Zabiegi te były wykonywane średnio co 5-7 dni, a jeżeli chodzi o fertygację, tutaj oprócz Ultrasola i CaTs-u dołożyliśmy jeszcze KTS, czyli tiosiarczan potasu, tak aby tutaj podawać więcej potasu, czyli zwiększać masę naszych owoców.

Oczywiście to był okres zbioru, po zbiorach nie zapominamy o plantacji. W momencie, kiedy rośliny tworzą nam pąki na kolejny sezon, tutaj musi być intensywne nawożenie azotowe, dlatego był do fertygacji stosowany Ultrasol 20-20-20. Oczywiście też Rosaleaf Zielony dolistnie, mikroelementy, tak że to całe takie nawożenie było stosowane w trakcie wzrostu roślin po sezonie, ale również ochrona. Jeżeli chodzi o choroby, to głównie przeciwko mączniakowi tutaj była stosowana Penkona, a na szkodniki, czyli przędziorki, roztocz, Kanemite łącznie z adiuwantem Prolonger. Jesienią również tutaj był stosowany Vaxiplant, Miedź Plus, ale również Bolero Zn, czyli bor i cynk, Metalosate Potassium, aby te rośliny dobrze przygotować do zimy, a do fertygacji Pekacid i KTS.

To jest taki cały ten system, cała tabela, jeżeli chodzi o zabiegi, jakie zostały wykonane w „Projekcie Truskawka”. Oczywiście w trakcie sezonu ta tabela była modyfikowana, ponieważ musieliśmy tutaj zwracać uwagę na warunki, jakie panują w tym tunelu, presję chorób, szkodników i ten projekt był po prostu pod stałym nadzorem moim jako doradcy, a zabiegi były oczywiście modyfikowane o zagrożenia, które się na plantacji pojawiały.

Bardzo ważnym też zabiegiem agrotechnicznym było wietrzenie tuneli, ponieważ musimy tutaj pamiętać, aby ten mikroklimat nie był zbyt surowy dla roślin, żeby te temperatury nie były zbyt wysokie. Tak że tutaj też trzeba było wietrzyć te tunele, ponieważ gdyby gleba nagrzała się powyżej 25 stopni, wtedy następuje zablokowanie  pobierania składników pokarmowych. Trzeba podnosić nawy boczne, trzeba bramy końcowe otwierać, jeżeli są bardzo wysokie temperatury. Również to sprzyja lepszemu zapyleniu, lepszej aktywności owadów zapylających. W momencie, kiedy mamy zbyt wysokie temperatury, takie owady nie latają po plantacji. Ja oczywiście cały czas nadzorowałem, cyklicznie monitorowałem i lustrowałem tę plantację zarówno pod kątem szkodników, chorób, jak również niedoborów składników pokarmowych. I tak jak już wspomniałem, ten drugi zabieg Samarem został wykonany, ponieważ w pewnym momencie pojawiły nam się pierwsze owoce z objawami szarej pleśni. Dzięki szybkiej reakcji udało się ochronić plantację właśnie bez żadnych strat ekonomicznych. Pierwsze owoce, które zobaczyliśmy, że mają objawy szarej pleśni, zostały po prostu zabezpieczone i już dalej ta infekcja nie poszła na kolejne owoce. Także widzicie państwo, że ta kontrola, ten monitoring jest bardzo ważny i w momencie prawidłowej reakcji, szybkiej reakcji, jesteśmy w stanie sobie poradzić z wszelkimi problemami.

Tak to wyglądało, jeżeli chodzi o lustrację w trakcie sezonu. Tutaj państwo macie kilka zdjęć owoców, jakiej jakości były owoce, że owoce były dobrze wyrośnięte, były duże, ale też były bardzo błyszczące, bardzo atrakcyjne. I to jest myślę, że dosyć ważne, bo jak doskonale wiemy, w większości ludzie kupują to, co widzą. I to jest ten czynnik, który bardzo wpływa na zakup owoców, czyli wygląd tych owoców. Ale też zobaczcie państwo na plony. Tak jak tutaj widzicie na tym zdjęciu, plony są bardzo wysokie, bardzo okazałe. Jest dużo owoców, które już w tym momencie, na tym zdjęciu widać, że były do zbioru, ale też było dużo owoców, które były w trakcie dorastania. I to jest bardzo fajne, ponieważ plony wyszły na wysokim poziomie i to daje zadowolenie, jeżeli chodzi o uprawę truskawek w tunelach.

My oczywiście zrobiliśmy doświadczenie, jeżeli chodzi o ten projekt. Zebraliśmy owoce z „Projektu Truskawka” i owoce z „Kontroli”. Chciałbym tylko zaznaczyć, że to są te same odmiany. Jest to odmiana Flair. I sprawdziliśmy, jak te owoce przechowują się w temperaturze pokojowej przez aż 120 godzin. Tutaj państwo macie owoce, które są przechowywane już 24 godziny. I to, co można zauważyć, to owoce w „Projekcie Truskawka” od samego początku były jaśniejsze i bardziej błyszczące. Mimo że są to dwie jednakowe odmiany, ta sama odmiana pochodząca z dwóch różnych plantacji, dwa różne systemy nawożenia. Nie porównujemy tutaj kosztów tych dwóch programów, bo to nie było naszym celem. Nie porównujemy, który program jest lepszy, który gorszy. Po prostu tu zostały dołożone do tego programu w „Projekcie Truskawka” zabiegi wapniem i krzemem, które wpłynęły właśnie na tę trwałość pozbiorczą w obrocie handlowym owoców. W „Kontroli” również było nawożenie, ale tam nie były stosowane głównie te preparaty, które zostały zastosowane w celu poprawy tej trwałości w obrocie. Tutaj państwo widzicie owoce po 48 godzinach od zbioru. Widzimy, że dalej te owoce są w dosyć dobrej kondycji. 72 godziny po zbiorze owoce ściemniały, ale owoce zarówno w „Projekcie”, jak i w „Kontroli” są w dosyć dobrej kondycji. Ale już po 120 godzinach, zobaczcie państwo, co się stało z owocami. Zarówno owoce w „Projekcie”, jak i w „Kontroli” mają objawy szarej pleśni, są porażone już przez szarą pleśń. Niemniej jednak owoce z „Projektu” są nadal trwałe, nadal twarde i nic się z nimi nie dzieje. Owoce z „Kontroli” wypłynęły. Czyli po prostu widać tutaj gołym okiem, jaki wpływ miało to nawożenie naszymi preparatami, naszymi nawozami, na tę trwałość pozbiorczą owoców, właśnie trwałość w tym obrocie handlowym.

Myślę, że doświadczenie dosyć ciekawe, dosyć fajne. Miło było lustrować taką plantację, sprawdzać, pokazywać, jak wygląda właśnie cały cykl produkcyjny owoców pod osłonami. Pełna relacja z „Projektu Truskawka” jest zawarta w sześciu odcinkach na naszym kanale Doradca Sadowniczy na platformie YouTube. Możecie państwo obejrzeć te odcinki i zobaczyć, jak to wyglądało z mojej perspektywy, ja starałem się państwu przekazać te najważniejsze zalecenia, jeżeli chodzi o tę daną plantację. I macie państwo możliwość zobaczenia, jak w praktyce wygląda właśnie produkcja tych owoców pod osłonami.

Na sam koniec chciałem jeszcze pokazać państwu, jak obecnie wygląda sytuacja na plantacjach pod osłonami. Już tam wegetacja postępuje. Plantacje są już oczyszczone z zeszłorocznych szczątek liści, są już wymiecione, wygrabione. Widzimy, że już ta wegetacja zaczyna postępować. Zdjęcia są robione w zeszłym tygodniu, tak że ten tydzień będzie bardzo ciepły, jest bardzo ciepły, mamy już wysokie temperatury, więc ta wegetacja jeszcze dużo bardziej nam tutaj przyspieszy. Ale proszę państwa, są już pewne problemy. Widzimy, że są już zarodniki szarej pleśni. Na tych starych częściach roślin jest tych zarodników trochę. Tutaj oczywiście trzeba będzie podjąć jakieś działania w celu ochrony tych plantacji. To już jest czas, kiedy trzeba będzie wykonywać pierwsze zabiegi. Niemniej jednak pokazują się też takie kwiatki. Widzimy, że już są pierwsze kwiatostany wyrzucone, ale nie ma się czym martwić, to są po prostu kwiatostany, które najprawdopodobniej zostały wyrzucone już na jesieni. Nie przemarzły, po prostu zostały, ale raczej owoców z tego nie będzie. I to nie jest po prostu tak, że rośliny już nam tak mocno przyspieszyła ta wegetacja, że zaczną wypuszczać nagle pąki kwiatowe i zacznie się kwitnienie. To są po prostu takie zaburzenia fizjologiczne rośliny, która przedwcześnie wyrzuciła kwiatostany. Wrzuciłem takie zdjęcie jako ciekawostkę, abyście państwo mogli zobaczyć, że coś takiego już można znaleźć na plantacji. I obok tych kwiatostanów, zobaczcie państwo już, ile jest zarodników znowu szarej pleśni. Tak że te zabiegi już przeciwko szarej pleśni na pewno trzeba będzie wykonywać niedługo na plantacjach.

Ja bardzo dziękuję za uwagę. Widzę, że są jeszcze jakieś pytania, na które postaram się odpowiedzieć. Pierwsze pytanie: Jakie zabiegi wykonać teraz na plantacji w uprawie tunelowej? Przede wszystkim pierwszy zabieg to będzie czyszczenie takiej plantacji, jeżeli ona nie została jeszcze oczyszczona, a jeżeli jest już oczyszczona, to trzeba zlustrować, czy są tam zarodniki szarej pleśni, które mogą infekować na zdrowe części roślin. Na pewno też trzeba będzie wykonać zabieg miedziowy. Ja tutaj polecam Nordox, który jest zabezpieczeniem tych młodych liści przeciwko wszelkiego rodzaju plamistościom. Można też wykonać zabieg Kaptanem, jeżeli już są jakieś zarodniki szarej pleśni, to ten Kaptan będzie jak najbardziej teraz odpowiednim preparatem.

Drugie pytanie: Czy już stosować fertygację w uprawie tunelowej? Dobre pytanie. Myślę, że przede wszystkim tak: na pewno trzeba już myśleć o włączeniu nawadniania, bo zazwyczaj już w momencie, kiedy mamy te wyższe temperatury w tym tygodniu, robi się dosyć sucho na plantacjach, dlatego zalecam, żeby sprawdzić, jaka jest ta wilgotność, na jakim ona jest poziomie. Jeżeli jest zbyt sucho, to należy już włączyć nawadnianie, a jeżeli włączamy nawadnianie, myślę, że warto podać preparaty, które poprawią jakość naszej gleby. Najlepiej kwasy humusowe, czyli Rosahumus w dawce około kilograma. Podajmy w takim pierwszym strzale. Kolejne zabiegi, jeżeli chodzi o fertygację, to na pewno będzie podanie fosforu i wapnia. Myślę, że takim nawozem fosforowym może być Pekacid, a jeżeli chodzi o wapń, to CaTs, czyli tiosiarczan wapnia.

Dziękuję bardzo. Jeżeli będą jeszcze jakieś pytania, to postaram się na nie odpowiedzieć, czy to mailowo, czy też przy okazji innych naszych spotkań. Na dziś to wszystko. Dziękuję bardzo za uwagę.