Przędziorki i szpeciele – zwalczanie szkodników w sezonie 2022

Wielu sadowników przy okazji wiosennego systematycznego stosowania środków Katanol 96 EC lub Contigol 95 EC rozwiązywało problem pajęczaków w swoich uprawach. W okresach słabej koniunktury na owoce, jaka miała miejsce wiosną 2022 roku, niektórzy zrezygnowali z kontynuacji tego zabiegu. Jak się później okazało – niesłusznie.

Janusz Miecznik

W związku z powyższym warto przypomnieć o istnieniu przędziorków i pordzewiaczy oraz o zagrożeniach dla upraw sadowniczych stwarzanych przez te szkodniki.

Przędziorki

Spośród przędziorków żerujących w sadach dominują dwa gatunki:

• owocowiec,
• chmielowiec.

Pierwszy zimuje w postaci intensywnie czerwonych jaj. Wylęg larw z jaj zimowych rozpoczyna się około połowy kwietnia lub na początku maja, czyli w fazach białego pąka śliw i końca zielonego pąka jabłoni, i w zależności od temperatury trwa od 1 do 3 tygodni. Larwy wylęgające się z jaj zimowych są czerwone, natomiast z letnich jasnozielone lub pomarańczowe. W ciągu roku może wystąpić 5 pokoleń tego gatunku.

W przypadku przędziorka chmielowca zimują samice koloru pomarańczowego, w różnych ukryciach na drzewach i w ich pobliżu. Larwy tuż po wylęgu są bezbarwne, potem stają się zielonkawe. W czasie sezonu wegetacyjnego rozwija się nawet do 7 pokoleń tego gatunku.

Przędziorki zazwyczaj można znaleźć na spodniej stronie liści, rozrywają skórkę i żerują w tkankach miękiszu. Prowadzi to do zmniejszenia zawartości chlorofilu i ogranicza fotosyntezę. Żerowanie przędziorków może prowadzić do chloroz, brunatnienia i zasychania liści, a nawet do ich defoliacji. Przy licznym wystąpieniu szkodnika żerowanie przenosi się również na ogonki liściowe, szypułki kwiatowe, kielichy kwiatów, a nawet na najmłodsze przyrosty pędów.

W sadach silnie porażonych przez przędziorki stwierdzono obniżenie plonu nawet o 30–70% w stosunku do drzew nieporażonych oraz zmniejszenie zawiązywanych pąków kwiatowych o 75%. Drzewa są osłabione i bardziej podatne na mrozy. Jakość owoców jest znacznie niższa.

Progi zagrożenia w przypadku przędziorków wynoszą:

• wiosną przed kwitnieniem – powyżej 3 osobników na liściu,
• w drugiej połowie lata – 7 i więcej osobników na liściu.

Szpeciele

Drugą grupą szkodników wyrządzających ogromne szkody w sadach są szpeciele, z czego powszechnie występujące od kilku lat to pordzewiacze jabłoniowy i śliwowy. Oprócz żerowania na jabłoniach i śliwach chętnie zasiedlają liście wiśni i czereśni. Szpeciele to mikroskopijnej wielkości roztocza wysysające sok roślinny z pąków, liści pędów i zawiązków owocowych. W wyniku ich żerowania dochodzi do zmniejszenia lub zahamowania fotosyntezy, wzrostu transpiracji i obniżenia zawartości chlorofilu. Może to prowadzić do zahamowania wzrostu roślin oraz do ordzawienia skórki owoców, zwłaszcza w okolicach zagłębienia kielichowego, i słabego wybarwienia. Najwcześniej zaatakowane liście marszczą się i brunatnieją.

Zimują samice, w spękaniach kory i pod łuskami pąków, gdzie żerują i składają jaja. Rozwój jednego pokolenia tego szkodnika trwa mniej więcej miesiąc, a w ciągu sezonu wegetacyjnego może rozwinąć się ich 5.

Zwalczanie przędziorków i szpecieli

Zabiegi przędziorkobójcze najlepiej rozpocząć wczesną wiosną. Ważne jest, żeby jak najlepiej wyniszczyć je na początku wegetacji, blokując rozwój kolejnych, coraz liczniejszych pokoleń. Aby osiągnąć ten cel, zabiegi należy przeprowadzić w fazie zielonego pąka kwiatowego, stosując adiuwanty Katanol 96 EC lub Contigol 95 EC.

Wielu sadowników zabieg zwalczający przędziorki wykonuje w fazie różowego pąka kwiatowego, kiedy na drzewach najczęściej obecne są młode larwy przędziorka owocowca, ale mogą również znajdować się jaja letnie i samice przędziorka chmielowca. Dlatego w tym terminie najlepiej zastosować Kanemite 150 SC (1,8 l/ha) – środek zwalczający wszystkie stadia rozwojowe tych szkodników.

Pierwsze tygodnie po kwitnieniu to optymalny termin na wykonanie kolejnego zabiegu, który ograniczy do minimum rozwój następnych pokoleń przędziorków, co pozwoli uniknąć strat w sadzie i spowoduje, że ochrona w drugiej połowie lata będzie dużo łatwiejsza, a nawet zbędna. Dla pewności podjętej decyzji warto wykonać lustrację. Wszystkie stadia rozwojowe przędziorków zwalcza środek Koromite 10 EC. Jego substancja czynna – milbemektyna – działa na roślinie kontaktowo i wgłębnie, co jest dużym atutem produktu. Zabieg zalecany jest tuż po kwitnieniu, ze względu na najlepsze pobieranie preparatu przez młode liście, co gwarantuje wysoką i długą skuteczność. Ponadto Koromite 10 EC zwalcza pordzewiacza jabłoniowego. Polecana dawka to 0,75–1 l/ha.

Innym rozwiązaniem jest fenpiroksymat (Xapiro 05 SC, Ortus 05 SC) o działaniu kontaktowym i żołądkowym. Substancja ta zwalcza wszystkie ruchome stadia rozwojowe pajęczaków. Na roślinie działa powierzchniowo.

Podczas wszystkich zabiegów roztoczobójczych należy pamiętać o wilgotności powietrza, która nie powinna być niższa niż 60%, oraz o bezbłędnej technice opryskiwania, polegającej na stosowaniu dużych objętości cieczy roboczej i adiuwantów nowej generacji, takich jak Flipper, poprawiających efektywność zabiegów. Co ważne, aby uniknąć odporności szkodników, należy stosować akarycydy o różnym sposobie działania.

Akarycydy o różnych sposobach działania

Produkt	Substancja aktywna	Sposób działania	Zwalczane stadium rozwojowe szkodnika
			jaja	larwa	nimfy	dorosłe
Koromite 10 EC	milbemektyna	kontaktowe i żołądkowe	tak	tak	tak	tak
Xapiro 05 SC, Ortus 05 SC	fenpyroximat	kontaktowe	nie	tak	tak	tak
Kanemite SC	acequinocyl	kontaktowe	nie	tak	tak	tak

PAMIĘTAJ, ŻE…

…warto wykorzystywać różnego rodzaju preparaty i nawozy, dzięki którym można niejako przeszkadzać przędziorkom w rozwoju. Jako szkodniki kłującossące, żeby żerować, muszą się przebić przez skórkę liścia. A zatem rekomendowane jest stosowanie produktów, które pomogą wzmocnić i usztywnić skórki, takich jak nawóz krzemowy ASX Krzem plus. Jest on pobierany przez rośliny, a następnie wraz z wodą transportowany do miejsc największego parowania, czyli wierzchniej warstwy skórki. Wysycone krzemem liście stają się sztywniejsze i trudniejsze do żerowania dla przędziorków. Także nawożenie dolistne siarką, np. ASX Micriol, zapewnia efekt w postaci utrudnienia rozwoju pajęczaków. Siarka w tej formie działa drażniąco na owady, ograniczając ich żerowanie. Skuteczna ochrona przed przędziorkami wymaga racjonalnego i selektywnego podejścia do wszystkich zabiegów. Pozwoli to na prawidłowy rozwój fauny pożytecznej, bez której utrzymanie populacji przędziorków na poziomie niezagrażającym uprawom jest niemal niemożliwe.