Parch jabłoni – przedsezonowe przypomnienie

parch jabłoni infekcjaSzanowni Państwo postanowiliśmy przed nadchodzącym bardzo szybko sezonem przypomnieć Państwu kilka elementów związanych z epidemiologią i zwalczaniem sprawcy parcha jabłoni. W tym artykule omawiamy między innymi cykl rozwojowy Venturia inaequalis, czynniki wpływające na infekcję liści i owoców, a także radzimy czym i jak zwalczać parcha.
.

Parch jabłoni – Venturia inaequalis

Rośliny żywicielskie.
Jabłoń (Malus spp.)
Głóg (Crategus spp.)
Jarzębina (Sorbus spp.)
Ognik (Pyracantha spp.)

Występowanie

  • Parch jabłoni znajduje najkorzystniejsze warunki do – rozwoju w klimacie umiarkowanym.
  • Warunki klimatyczne Europy Środkowej są idealne do występowania tej choroby.
  • W Polsce rejestruje się największą liczbę okresów krytycznych oraz największe wysiewy zarodników workowych.

Cykl rozwojowy

W cyklu rozwojowym Venturia inaequalis wyróżniamy trzy fazy:

Faza saprofityczna – zimowanie, rozpoczyna się w chwili opadania z drzew porażonych liści i trwa do czasu wysiewu
pierwszych zarodników workowych.
Faza infekcji pierwotnej – rozpoczynająca się w momencie pojawu zarodników workowych.
Faza infekcji wtórnych – rozpoczynająca się w momencie pojawu zarodników konidialnych.
– Venturia inaequalis zimuje w porażonych i opadniętych liściach.
– Jesienią grzyb przerasta tkankę liścia i tworzy lęgnię, która po zapłodnieniu przez plemnię przekształca się w otocznię.
– Sprzyjające warunki do tego procesu to 100C i wysoka wilgotność. Proces ten zachodzi także w niższych temperaturach.
– W warunkach Polski, pierwsze otocznie obserwowano
w połowie grudnia.
– Wiosną, w zależności od warunków pogodowych następuje proces dojrzewania otoczni, w których powstają wstawki, worki (100 – 150 w otoczni) i w końcu zarodniki workowe,
po 8 w każdym worku.
– W otoczni znajduje się 800 – 1200 zarodników workowych.
– Zarodniki są początkowo bezbarwne, w ciągu kilku dni stają się oliwkowe. Jest to sygnał o dojrzałości zarodników
do wysiewu.
– Proces dojrzewania otoczni może być zakłócony przez wysokie temperatury i brak wilgoci wiosną.
– W warunkach Polski przyjmuje się, że wysiew zarodników jest możliwy gdy dojrzeje 50% otoczni.
– Warunkiem wysiewu zarodników jest zwilżenie opadłych liści
(minimalny opad 0,2 mm).
– Po upływie 1,5 godziny od deszczu następuje pęcznienie worków
i czynne uwalnianie zarodników.
Większość zarodników uwalnia się w ciągu 3 godzin od opadu.
– Po wysiewie zarodniki mogą być przenoszone przez wiatr na odległość kilkuset metrów.
– Pierwsze wysiewy zarodników mogą mieć miejsce nawet w fazie „mysiego ucha”.
– Po pierwszym wysiewie, w czasie kolejnych opadów
lub długiego zwilżenia liści następują dalsze wysiewy zarodników.
– minimalny czas na dojrzewanie następnej porcji zarodników wynosi kilkanaście godzin.
– W warunkach Polski wysiewy trwają z reguły do połowy lub końca czerwca, wyjątkowo do połowy lipca.
– Jeżeli w sadzie mamy zarodniki workowe i wrażliwą na infekcję tkankę liści to zakażenie zależy tylko od warunków pogodowych.

Patogen i środowisko

– Jeżeli w sadzie mamy zarodniki workowe i wrażliwą na infekcję tkankę liści to zakażenie zależy tylko od warunków pogodowych (czasu zwilżenia liści i temperatury). Zależności między długością czasu zwilżenia liści potrzebną do infekcji a temperaturą opisuje Tabela Mills’a.
– Zarodniki Venturia inaequalis mogą kiełkować i zakażać liście tylko w kropli wody; im wyższa jest temperatura, tym szybciej następuje kiełkowanie zarodników i zakażanie liści.
– Okresy, w których następuje zakażanie liści i owoców nazywamy okresami krytycznymi.
– Etap infekcji pierwotnej obejmuje zwykle kilka okresów krytycznych.
– W optymalnych warunkach 170C – 240C dla powstania infekcji powodowanej przez zarodniki workowe potrzeba minimum 9 godzin.
– Infekcja powodowana przez ten typ zarodników nosi nazwę INFEKCJI PIERWOTNEJ.
– Następnie grzyb rozwija się pod kutykulą, tworząc grzybnię pierwotną i wtórną. W 7 – 9 dni po infekcji na grzybni tworzą się trzonki konidialne i zarodniki konidialne, rozrywające kutykulę.
Trzonki i zarodniki konidialne widać na powierzchni liści
jako oliwkowo-brunatną plamę.
– Zarodniki konidialne są jednokomórkowe, maczugowate
o barwie oliwkowej. Konidia rozprzestrzeniają się z kroplami wody w czasie deszczu. Twierdzi się, że przemieszczają się tylko w obrębie drzewa lub sąsiednich drzew przy bardzo silnym wietrze.
– Infekcje powodowane przez zarodniki konidialne nazywamy INFEKCJAMI WTÓRNYMI.
– Pierwsze infekcje wtórne mają zwykle miejsce w okresie po kwitnieniu.
– Infekcje wtórne mogą trwać aż do zbioru owoców.

Parch zwalczanie

Objawy choroby

Na jabłoniach objawy są widoczne najczęściej na:
liściach i owocach, ale grzyb poraża także ogonki liściowe, kwiaty, działki kielicha, szypułki owoców, rzadziej pędy i pąki.

– Na liściach plamy występują przeważnie na górnej stronie, ale szczególnie w okresie wiosennym lub późnym latem mogą wystąpić na spodniej stronie blaszki liściowej.
– Przy bardzo silnym porażeniu liść w miejscu plam może ulec deformacji.
– Silnie porażone liście często opadają przedwcześnie, zwłaszcza w trakcie suszy.
– Na owocach pojawiają się charakterystyczne plamy różnej wielkości.
– Wczesne porażenie zawiązków prowadzi do ich deformacji lub pękania.
– Silnie porażone zawiązki przedwcześnie opadają.
– Porażenie jabłek przed zbiorem prowadzi do powstania parcha przechowalniczego.
– Objawy parcha jabłoni na pędach są u nas zjawiskiem stosunkowo rzadkim.
– Pędy są porażane w najmłodszej wierzchołkowej części jeszcze przed zdrewnieniem, gdy są pokryte skórką.
– Na pędach tych tworzą się brodawkowate skupienia grzybni przypominające wyglądem strupy.

Występowanie nawet nielicznych plam na liściach jabłoni wpływa ujemnie na wzrost i owocowanie, poprzez zakłócenie stosunków wodnych całego drzewa i ograniczenie produkcji asymilatów.

Szkodliwość choroby

– Zasychanie i przedwczesne opadanie liści.
– Nasilenie transpiracji (plama o średnicy 1 cm podwaja transpirację danego liścia).
– Zakłócenie działania aparatów szparkowych.
– Ograniczenie zawiązywania pąków kwiatowych na rok przyszły.
– Bezpośrednie niszczenie zawiązków i owoców.

Czynniki wpływające na infekcję liści

Wiek liści – najmłodszy w pełni rozwinięty liść jest najbardziej wrażliwy. Z upływem czasu wzrasta odporność liści.
Liść, który w momencie infekcji jest czwarty lub dalszy
od najmłodszego, praktycznie nie ulega porażeniu.
Przyrost powierzchni liści – w warunkach ciepłej pogody
i dostatecznej ilości wody w glebie bardzo szybko przyrasta powierzchnia liści. Przyjęto, że przyrost 1,5 nowego liścia następuje w okresie 6 – 7 dni.
Przyrost tkanek liści powoduje rozcieńczenie preparatów wgłębnych i systemicznych znajdujących się w liściu oraz kontaktowych będących na powierzchni.

Czynniki wpływające na infekcję owoców

Wiek zawiązków – młode zawiązki, są podobnie jak liście bardziej wrażliwe na infekcję. Już w pełni kwitnienia może dojść do silnego porażenia kwiatów i w efekcie zawiązków.
Zawiązki owocowe i owoce są podatne na porażenie przez cały okres wegetacji, stąd tak zwany parch późny i parch przechowalniczy na owocach.
Przyrost wielkości zawiązków – zawiązki przy dostatku wody i wyższych temperaturach szybko zwiększają swoje rozmiary, powodując rozcieńczenie fungicydów znajdujących się w owocach i na owocach.

Kilka porad jak i czym zwalczać parcha

– Program zapobiegawczy powinien być prowadzony od początku sezonu do końca kwitnienia.
– Największe zagrożenie: od zielonego pąka do około
10 dni po kwitnieniu.
– W razie konieczności, Np.: przy występowaniu obfitych opadów, należy wykonać dodatkowe zabiegi interwencyjne Np. preparatami z grupy IBE (najlepsze efekty po kwitnieniu).

Działanie zapobiegawcze wybranych substancji aktywnych
(za W. Goszczyńskim, z uzupełnieniem):

DZIAŁANIE ZAPOBIEGAWCZE
SUBSTANCJA AKTYWNA PRZED OPADEM W CZASIE OPADU
Kaptan 5 4
Ditianon 5 5
Mankozeb 4 3
Tiuram 3-4 3
Metiram 4 3
Związki miedzi 3 2
Dodyna 5 5
Fluchinkonazol+pyrimetanil 5 2-3
Cyprodinil 5 2-3
Krezoksym 5 5
Trifloksystrobina 5 5
Pyrimetanil 5 2-3
Bitertanol 3 1
Flusilazol 3 1-2
Difenkonazol 3-4 1-2

Skuteczność działania: 1-bardzo słaba, 2-słaba, 3-średnia, 4-dobra, 5-bardzo dobra.

Analizując dane z tabeli można powiedzieć, że najlepszym działaniem zapobiegawczym cechują się: Substancja kaptan, Ditianon, Dodyna, Cyprodinil, Krezoksym, Trifloksystrobina, Pyrimetanil.

Substancje aktywne polecane w sadach jabłoniowych do fazy kwitnienia drzew:

FAZA ROZWOJOWA DRZEW SUBSTANCJE AKTYWNE
Pękanie pąków, ukazywanie się czubków liści Preparaty na bazie miedzi.
Mysie ucho Preparaty na bazie miedzi, Ditianon, Substancja kaptan.
Zielony pąk Ditianon, Substancja kaptan, Dodyna, Folpet, Cyprodinil, Pyrimetanil, Ditiokarbaminiany.
Różowy pąk Ditianon, Substancja kaptan, Dodyna, Folpet, Cyprodinil, Pyrimetanil, Krezoksym, Trifloksystrobina, Ditiokarbaminiany, mieszanki IBE z kontaktowymi (wyjątkowo tylko gdy bardzo uzasadnione).
Kwitnienie Ditianon, Substancja kaptan, Dodyna, Folpet, Cyprodinil, Pyrimetanil, Krezoksym, Trifloksystrobina, Ditiokarbaminiany, mieszanki IBE z kontaktowymi.

Dobór fungicydów powinien być poprzedzony wnikliwą analizą sytuacji w danym sadzie a nawet kwaterze, która uwzględnia:

  • zagrożenie chorobowe,
  • fazę rozwojową patogena,
  • fazę rozwojową drzewa,
  • warunki atmosferyczne,
  • spektrum zwalczanych chorób,
  • występowanie odporności,
  • strategię antyodpornościową.