Oparzelizna powierzchniowa jabłek – poważny problem w sezonie 2012/2013
Oparzelizna powierzchniowa to choroba fizjologiczna, która obok gorzkiej plamistości podskórnej, rozpadów miąższu, zbrązowień wewnętrznych i uszkodzeń spowodowanych niewłaściwym składem atmosfery jest najczęstszą przyczyną strat przechowalniczych.
Podatność odmian na oparzeliznę powierzchniową
Głównym czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia oparzelizny powierzchniowej jest podatność odmian. W naszym kraju, spośród uprawianych i przechowywanych jabłek, szczególnie podatne na jej występowanie są: Boiken, Cortland, Melrose i Red Delicious.
Niekiedy symptomy choroby mogą pojawić się również na owocach odmian: Golden Delicious, Jonagold, Ligol, Idared, Mutsu czy Szampion.
Przyczyny powstawania oparzelizny powierzchniowej
- zbyt wczesny zbiór owoców (są one również bardziej podatne na zewnętrzne uszkodzenia dwutlenkiem węgla),
- suche i gorące dni w ostatnich sześciu tygodniach przed zbiorem także zwiększają ryzyko wystąpienia choroby,
- intensywne nawadnianie sadów (zwłaszcza w okresie bezpośrednio poprzedzającym zbiór)
- zbyt wysokie nawożenie azotowe,
- niska zawartość wapnia w owocach,
- wolne schładzanie owoców,
- niewłaściwa temperatura przechowywania,
- niewystarczająca cyrkulacja powietrza w komorze i za wysoka jego wilgotność względna,
- ponadto jej wystąpieniu sprzyja powolne obniżanie stężenia tlenu oraz utrzymywanie zbyt wysokiego jego stężenia w kontrolowanej atmosferze,
- w praktyce wskazuje się również na negatywny wpływ przechowywania w jednej komorze jabłek odmian podatnych na chorobę z odmianami produkującymi znaczne ilości związków aromatycznych.
Zapobieganie czy ograniczanie występowania?
Obecnie nie ma skutecznego środka, by zapobiec chorobie. Kluczem do ograniczenia jej wystąpienia jest zbiór owoców w optymalnym terminie, właściwe ich schłodzenie po zbiorze i odpowiednie warunki przechowywania. Symptomy choroby znacznie szybciej pojawią się w chłodni z normalną niż z kontrolowaną atmosferą.
System jakości SmartFresh, a oparzelizna powierzchniowa
Opóźnienie wystąpienia oparzeliny powierzchniowej można uzyskać, stosując nowoczesne technologie niskotlenowe i/lub pozbiorcze traktowanie owoców 1-metylocyklopropenem (1-MCP). W Polsce od 2008 roku do pozbiorczego traktowania jabłek można stosować
preparat SmartFresh (zawierający 1-MCP).
Poza jego korzystnym wpływem na utrzymanie jakości owoców istotnie opóźnia on wystąpienie oparzelizny powierzchniowej. Efektywność jej ograniczenia zależy jednak od stadium dojrzałości owoców zarówno podczas zbioru, jak i sezonu wegetacyjnego. Opóźnienie wystąpienia choroby jest jednak ściśle związane z czasem, jaki mija od zbioru do traktowania.
Skuteczność potwierdzona badaniami
W badaniach prowadzonych w Instytucie Ogrodnictwa (IO) stwierdzono, że kilkunastodniowe opóźnienie traktowania jabłek odmiany Cortland ograniczało wystąpienie choroby w niewielkim stopniu, podczas gdy przeprowadzone zgodnie z zaleceniami eliminowało chorobę na okres ponad 6 miesięcy przechowywania.
Z badań tych również wynika, że w trudnych sezonach najlepsze efekty daje łączne stosowanie technologii niskotlenowych i preparatu SmartFreshTM.
Kontrola przechowywanych owoców sposobem na oparzeliznę powierzchniową
Praktycznie jedynym sposobem ograniczenia strat spowodowanych oparzelizną powierzchniową jest sprzedaż owoców przed jej wystąpieniem. Ponieważ rozwój choroby następuje znacznie szybciej w temperaturze pokojowej niż w chłodni, pobieranie próbek z obiektu przechowalniczego i umieszczanie ich w wyższej temperaturze pozwala na kontrolowanie pojawienia się jej pierwszych symptomów.
Należy pamiętać, że prawdopodobieństwo jej wystąpienia wzrasta wraz z wydłużaniem okresu przechowywania. Pojawienie się charakterystycznych plam jeszcze w komorze przechowalniczej wskazuje, że podczas obrotu handlowego w ciągu zaledwie kilku, kilkunastu godzin na powierzchni „zdrowych” owoców dostrzeżemy symptomy choroby.
Pobierając próbki owoców z komór kontrolowanych atmosfer, należy bezwzględnie zachować niezbędne środki ostrożności. Pamiętajmy, że warunki panujące wewnątrz komory KA są śmiertelnie niebezpieczne dla obsługi obiektu.
Objawy oparzelizny powierzchniowej jabłek
Pierwsze symptomy oparzelizny powierzchniowej pojawiają się po kilku miesiącach przechowywania. Początkowo w postaci niewielkich jasnobrązowych smug, z reguły po stronie niewybarwionej owocu.
Następnie plamka zwiększa swoją objętość…
…niekiedy obejmując praktycznie cały owoc.
Zazwyczaj, jak wskazuje nazwa choroby, zmiany te dotyczą jedynie powierzchni owocu (Fot. 4), chociaż w przypadku niektórych odmian mogą również obejmować warstwy miąższu bezpośrednio przylegające do skórki.
W zaawansowanym stadium choroby, zwłaszcza po przechowywaniu w chłodni z normalną atmosferą, obserwuje się postępujące rozpady miąższu (Fot. 5a i 5b).
Porażona skórka owocu zazwyczaj jest gładka, niekiedy jednak wskutek utraty wody (transpiracji) obserwuje się jej zapadanie.
Taki obraz oparzelizny powierzchniowej często jest mylony z powierzchniowymi uszkodzeniami jabłek spowodowanymi zbyt wysoki stężeniem dwutlenku węgla w atmosferze przechowalniczej.
To, co zdecydowanie odróżnia te dwie choroby, to gwałtowny rozwój oparzelizny powierzchniowej obserwowany po przeniesieniu owoców do temperatury pokojowej. Uszkodzenia skórki spowodowane dwutlenkiem węgla nie zwiększają swej powierzchni po wyjęciu owoców z chłodni i powstają znacznie wcześniej w obiekcie przechowalniczym niż oparzelizna powierzchniowa.
Krzysztof P. Rutkowski
Instytut Ogrodnictwa
Skierniewice
Polecane artykuły: