Ochrona wiśni- zalecenia na 2017 rok

Skutecznie przeprowadzona ochrona daje gwarancję udanych zbiorów. Oto lista największych zagrożeń, z jakimi muszą borykać się właściciele sadów wiśniowych.

Wśród zagrożeń, które wymagają ochrony chemicznej od wczesnej wiosny do kwitnienia, znajdują się: rak bakteryjny drzew pestkowych, licinek tarninaczek oraz mszyce.

W fazie pierwszych otwierających się kwiatów konieczne są już zabiegi ukierunkowane przeciwko moniliozie (tj. brunatnej zgniliźnie drzew pestkowych) oraz kontynuacja ochrony przeciwko rakowi bakteryjnemu. Po kwitnieniu do zbioru owoców przeprowadzamy zabiegi przeciwko chorobom i szkodnikom decydującym o plonie i jego jakości: drobnej plamistości liści drzew pestkowych, gorzkiej zgniliźnie wiśni lub moniliozie oraz nasionnicom i Drosophila suzukii (przy okazji kontynuacja zwalczania mszyc).

Po zbiorze owoców ochrona powinna być kontynuowana tylko w sadach, w których pojawiło się 10% liści porażonych przez drobną plamistość liści. Z kolei w czasie opadania liści standardem powinny być zabiegi fungicydami czy nawozami miedziowymi przeciwko rakowi bakteryjnemu.

Rak bakteryjny

Uzupełnieniem działań profilaktycznych (np. wycinanie porażonych konarów, czyszczenie i zabezpieczanie ran) jest metoda chemiczna z wykorzystaniem fungicydów lub/i nawozów miedziowych. Są one konieczne w fazie nabrzmiewania oraz pękania pąków (aplikowane raz lub dwa razy w wyższych niż zalecane dawkach preparatów miedziowych), również w czasie kwitnienia i krótko po nim (tylko w przypadku uprawy odmian wrażliwych na raka, także wtedy, jeśli pogoda w czasie kwitnienia jest wilgotna lub deszczowa). Zabiegi z użyciem preparatów miedziowych są też wskazane przed zapowiadanymi przymrozkami. Najlepiej wykonać je na 24 godziny przed spadkiem temperatury (połowa dawki aplikowanej wiosną i jesienią). Opryskiwanie preparatami miedziowymi powinno się także przeprowadzić po cięciu wiosennym drzew. Ostatnim i jednym z najważniejszych w sezonie okresów zabezpieczania drzew przed infekcjami bakteryjnymi jest czas opadania liści.

Na początku opadania wykonuje się zabieg na odmianach mało podatnych, z kolei w przypadku odmian wrażliwych lepiej jest wykonać podwójną aplikację – na początku i pod koniec opadania liści.

Zarejestrowane fungicydy miedziowe to m.in. Funguran A Plus New 50 WP/Miedzian Extra 350 SC/50 WP. Możemy także stosować nawozy miedziowe takie jak Cuproflox 380 (dawki 2,0–3,0 l/ha) i Cuproflox 70 (1,0 l/ha–1,6 l/ha), Miedź Plus 50 WP (1,5–3 kg/ha), a także Viflo Cu-B (1,2 l/ha). Ten ostatni nawóz obok miedzi zawiera również mikroelementy: B, Mn, Zn, co jest wartością dodaną i bardzo przydatną w okresie okołokwitnieniowym. Ponadto miedź działa tu systemicznie, co poprawia skuteczność nawozu. Preparat jest przy tym bezpieczny w okresie kwitnienia i w czasie całego okresu wegetacyjnego.

Nową rejestrację ma preparat biologiczny Serenade ASO (8 l/ha lub 5 l/ha), pod warunkiem podania go ze zwilżaczem. Ten środek biologiczny ma działanie ograniczające raka bakteryjnego i moniliozę w okresie od początku kwitnienia do końca dojrzewania owoców.

 Zagrożenie moniliozą

Zagrożenie wymaga wykonania jednego zabiegu, najlepiej przed opadami deszczu (w okresie rozchylania się pierwszych kwiatów, kiedy kwiatostany mogą być jeszcze w zwartych pąkach). Przy dużym zagrożeniu chorobowym (bogate źródła infekcji, opady deszczu lub wilgotna pogoda oraz w przypadku odmian wrażliwych) zaleca się przeprowadzenie dwóch opryskiwań zapobiegawczych – na początku i w pełni kwitnienia. Jedynie w sytuacji przedłużającego się kwitnienia i przy bardzo dużym źródle infekcji istnieje niekiedy konieczność wykonania trzeciego zabiegu. W praktyce zdarza się, że choroba jest nieprzewidywalna i może pojawić się epidemicznie również w sadach, w których od lat nie występowała.

Jeśli przed kwitnieniem i w okresie rozchylania się pierwszych pąków jest ciepło (temperatura >12°C z tendencją wzrostową) poleca się Shavit Plus/Kaptan Plus 71,5 WP (które dodatkowo zwalczają drobną plamistość liści drzew pestkowych, co można wykorzystać, jeśli będą zastosowane w drugiej części kwitnienia, kiedy pojawiają się pierwsze listki), tebukonazole, np. Horizon 250 EW , Luna Experience 400 SC (raz w sezonie), Score 250 EC (ogranicza jednocześnie drobną plamistość liści). Jeżeli z kolei na początku kwitnienia będzie chłodna pogoda, wybierajmy te fungicydy, które nie są wrażliwe na niskie temperatury: Prolectus (nowa rejestracja)/Iprodione/ Rovral Aquaflo 500 SC, Topsin M 500 SC (ogranicza jednocześnie drobną plamistość liści), Signum 33 WG, Switch 62,5 WG. Chorobę ograniczają także nawozy/fungicydy miedziowe (wymienione wyżej), ale mogą być zbyt słabe w przypadku uprawy odmian szczególnie wrażliwych na moniliozę, np. Northstar czy Kelleris.

Drobna plamistość liści drzew pestkowych

Zwalczanie choroby polega na corocznej profilaktycznej ochronie chemicznej w celu zabezpieczenia liści przede wszystkim przed infekcjami pierwotnymi. Opryskiwanie należy rozpocząć bezpośrednio po kwitnieniu i wykonywać zabiegi co 7–10–14 dni, w zależności od temperatury i zwracając uwagę na wskazania deszczomierza (w przypadku wykorzystania do ochrony preparatów kontaktowych). W sadach dobrze chronionych wystarczą zwykle 2–3 opryskiwania w sezonie. Natomiast w sadach, w których dominuje Łutówka i w których w poprzednim roku doszło do silnych infekcji, a w okresie wzrostu młodych zawiązków przeważała pogoda deszczowa, konieczne jest zintensyfikowanie ochrony.

Ponadto gdy po zbiorach porażenie liści wynosi ponad 10%, konieczne są dodatkowe (1–2) opryskiwania późnym latem. Dla zapewnienia dobrego formowania się pąków kwiatowych u wiśni (i czereśni) zachowanie liści w dobrej kondycji aż do przymrozków jesiennych powinno być bezwzględnie przestrzegane. Warto również wykonać jesienne opryskiwanie opadłych liści roztworem mocznika (5%) lub Azoflem, co intensyfikuje ich rozkład, a zaburzając rozwój owocników i worków ogranicza źródło infekcji pierwotnej w kolejnym roku. Do walki z chorobą polecane są: Syllit 65 WP, Merpan 80 WG, Shavit Plus/Kaptan Plus 71,5 WP (trzy ostatnie jednocześnie ograniczają gorzką zgniliznę wiśni), Topsin M 500 SC (działa także na dziurkowatość liści), Luna Experience 400 SC (rejestracja na moniliozę, ale ochroni też przed drobną plamistością liści).

Gorzka zgnilizna owoców

Choroba występuje przeważnie w przypadku wiśni, zdecydowanie rzadziej czereśni. Szczególnie duże nasilenie obserwowane jest podczas lat z dużą ilością opadów w okresie dojrzewania owoców. Zabezpieczamy owoce, wykonując 3–4 opryskiwania. Ponieważ zmiany chorobowe mogą wystąpić już na zawiązkach, ochronę rozpoczynamy ok. trzech tygodni po kwitnieniu i kontynuujemy szczególnie w okresie wybarwiania się owoców, jeśli przebiega ono w warunkach deszczowej pogody. Tu zarejestrowane są tylko preparaty bazujące na kaptanie i tiuramie. Shavit Plus 71 WP to 14 dni karencji. Siedem dni karencji mają natomiast fungicydy takie jak Kaptan 50 WP oraz fungicydy tiuramowe (rejestrację ma Sadoplon 75 WP).

Preparaty na bazie kaptanu, tj. Shavit Plus/Kaptan Plus, to cenne fungicydy stosowane do ochrony wiśni. Zastosowane w odpowiednich fazach rozwojowych drzew zwalczają aż trzy choroby: moniliozę, drobną plamistość liści i gorzką zgniliznę wiśni. Z kolei Merpan/ Captan/Malvin 80 WG są bardzo przydatne w okresie wzrostu zawiązków, zabezpieczając jednocześnie przed drobną plamistością liści i gorzką zgnilizną owoców. Preparaty kontaktowe są jednak bardzo wrażliwe na zmywanie. Po opadach przekraczających 20–25 mm czy ulewach (ponad 16 mm deszczu) zabieg z fungicydem kontaktowym powinien być powtórzony, najlepiej wykonany znacznie wcześniej (czasem nawet już następnego dnia) niż podaje się w schematycznych zaleceniach. Aby poprawić skuteczność ich działania, warto dodać zwilżacz, np. Prolonger/Flipper/ Hiperion. W ochronie wiśni i czereśni rejestrację ma także Zato 50 WG. Stosuje się go na dziurkowatość i zasychanie liści. Maksymalna dawka środka do jednorazowego zastosowania to 0,15 kg/ha. Zalecane są dwa zabiegi w odstępie siedmiu dni. Preparat należy stosować przed kwitnieniem, z chwilą pojawienia się pierwszych objawów choroby.

Licinek tarninaczek, mszyce i zwójki

W wyniku żerowania szkodnika wiosną pąki nie rozwijają się lub rozwój ich jest bardzo słaby, następnie więdną i opadają. W uszkodzonych pąkach widoczne są odchody gąsienic. Zabieg zwalczający tego szkodnika wykonuje się tylko w sadach, w których: w poprzednim roku nie wykonano wczesnowiosennego zabiegu zwalczającego i stwierdzono uszkodzenia pąków (>5%) i jednocześnie występują ponadprogowe ilości mszyc. Optymalna faza rozwoju drzew do wykonania zabiegu to nabrzmiewanie i pękanie pąków, co pokrywa się z wylęganiem się gąsienic z jaj. Opóźnianie zabiegu będzie jednoznaczne z mniejszą jego skutecznością i większymi uszkodzeniami pąków. Do zwalczania licinka zaleca się tylko Mospilan 20 SP i jego zarejestrowane odpowiedniki.

Wykonując wiosną zabiegi zwalczające mszyce (rejestrację oprócz Mospilanu 20 SP mają również pyretroid z deltametryną, np. Decis Mega 50 EW oraz Calypso 480 SC), jednocześnie ograniczymy licinka. Jeśli przesuniemy opryskiwanie do fazy białego pąka kwiatowego przy okazji ograniczymy zwójki (chociaż rejestrację na nie ma tylko Mospilan 20 SP). W sadach wiśniowych zwalczanie mszyc przed kwitnieniem powinno być standardem, chyba że sadownik wykona dokładną lustrację i ilość stwierdzonych kolonii będzie mniejsza, niż przewiduje próg zagrożenia (jedno drzewo z koloniami mszyc w próbie 50 losowo wybranych drzew). Kontynuacja walki z mszycami jest też konieczna w dalszej części sezonu, w okresie wzrostu zawiązków, podczas zwalczania nasionnic. Stosując wszystkie wymienione insektycydy, ograniczymy również inne szkodniki występujące lokalnie, na które nie ma zarejestrowanych preparatów – ogrodnicę niszczylistkę czy kwieciaka pestkowca. W tym okresie możemy dodatkowo sięgnąć po Movento 100 SC.

Przędziorki i pordzewiacze

W niektórych sadach, najczęściej po kwitnieniu (czasami dopiero po zbiorach), może wystąpić problem z przędziorkiem chmielowcem. Rejestrację ma obecnie Envidor 240 SC (0,4 l/ha). Obok przędziorków obserwuje się czasami w sadach wiśniowych i czereśniowych wzrost populacji szpecieli. Envidor 240 SC ma rejestrację na przędziorki, ale ograniczy także pordzewiacza.

Pamiętaj!

Kluczowe w ograniczaniu najgroźniejszych chorób drzew pestkowych (raka bakteryjnego, srebrzystości liści, chorób wirusowych czy guzowatości korzeni) jest właściwe przestrzeganie zasad metody agrotechnicznej. W ich przypadku albo nie ma żadnej możliwości zwalczania chemicznego, albo są one znacznie ograniczone, a więc niewystarczające.

Użytkownicy Info-Karty otrzymują komunikaty sadownicze dotyczące zagrożenia przez choroby i szkodniki. Monitoring jest prowadzony we współpracy z placówką badawczą Fertico.

Barbara Błaszczyńska Doradca Sadowniczy Agrosimex