Ochrona truskawek w okresie przed kwitnieniem

Okres trwający do fazy kwitnienia truskawek to ważny czas na walkę z przędziorkami, roztoczem truskawkowcem i kwieciakiem malinowcem. Na plantacjach odmian wrażliwych i w warunkach sprzyjających chorobom powinno się również wykonać przynajmniej jeden zabieg przeciwko mączniakowi, białej plamistości i szarej pleśni.

Wiosną, jeszcze przed kwitnieniem truskawki, kwieciak malinowiec zaczyna żerować na liściach, na których w efekcie pojawiają się owalne, mniej więcej milimetrowe dziurki. Po rozluźnieniu się pąków w kwiatostanach samice zaczynają składanie jaj do pąków kwiatowych, podgryzając szypułkę pąka kwiatowego. ten wyjątkowo uciążliwy chrząszcz  może zniszczyć nawet ponad 50% plonu.

Próg zagrożenia i sposób lustracji

Lustracje kwieciaka malinowca wykonuje się 1–2 tygodnie przed kwitnieniem w fazie pierwszych otwartych kwiatów. Sprawdza się wówczas występowanie pierwszych objawów żerowania (podcięte pąki i dziurki na liściach), jak również nasilenie chrząszczy na plantacji (strząsa się je na podstawioną płytkę z 200 kwiatostanów – cztery próby po 50 sztuk). Dwa strząśnięte chrząszcze z tej próby oznaczają potrzebę przeprowadzenia ochrony chemicznej. Zabieg zwalczający szkodnika wykonuje się przed kwitnieniem i po stwierdzeniu jego obecności. W PORS na 2016 roku polecane były pyretroidy oparte na deltametrynie, preparaty zawierające chloropiryfos (np. Pyrinex 480 EC) oraz  Mospilan 20 SP.

Im szybciej, tym lepiej

Przy dużej presji przędziorka chmielowca rośliny słabiej rosną i owocują, tworzą mniej rozłogów i sadzonek, mają też obniżoną mrozoodporność. W praktyce producenci zbyt późno dostrzegają problem przędziorków, najczęściej kilka tygodni po kwitnieniu, tuż przed lub w czasie dojrzewania owoców, kiedy liście są już znacznie zniszczone, liczebność szkodnika przekracza próg zagrożenia, a w populacji występują jednocześnie wszystkie formy rozwojowe: jaja, larwy i dorosłe. Wówczas zwalczanie przędziorka jest trudne, droższe i nie tak skuteczne jak  to przeprowadzone przed kwitnieniem/ początek kwitnienia, kiedy dominują osobniki dorosłe, a populacja chrząszczy jest jeszcze stosunkowo nieliczna. Lustracje pod kątem potencjalnego zagrożenia powinno przeprowadzać się co dwa tygodnie od wczesnej wiosny, zbierając  każdorazowo ok. 200 liści po jednym  z rośliny (cztery próby po 50 wyrośniętych liści). Szkodnika szuka się po spodniej stronie liścia (najwygodniej oglądać liście,  korzystając z lupy powiększającej 5–8-krotnie). Zabieg przed kwitnieniem jest konieczny przy stwierdzeniu dwóch form ruchomych przypadających na jeden  listek liścia złożonego. Jeśli producent nie przeprowadzi lustracji zgodnie z opisaną wyżej metodyką, powinien kierować się obserwacjami sprzed roku.

W praktyce producenci zbyt późno dostrzegają problem przędziorków, najczęściej kilka tygodni po kwitnieniu, tuż przed lub w czasie dojrzewania owoców, kiedy liście są już znacznie zniszczone, liczebność szkodnika przekracza próg zagrożenia, a w populacji występują jednocześnie wszystkie formy rozwojowe: jaja, larwy i dorosłe.

 

Zwalczanie  przędziorka

Najbardziej efektywne jest zwalczanie przędziorków w okresie tuż przed początkiem kwitnienia, ewentualnie po jego pełni lub najpóźniej w końcówce tej fazy rozwojowej (gdy np. zimna i deszczowa pogoda uniemożliwia wykonanie zabiegu wcześniej), zanim populacja gwałtownie się rozrośnie i wymknie spod kontroli. Obecnie (tj. w 2016 roku) polecane są przed kwitnieniem następujące akarycydy: Ortus 05SC (koniecznie ze zwilżaczem, np. Flipperem w dawce 150–200 ml/ha lub Hiperionem w dawce 50 ml/100 l cieczy użytkowej), Envidor 240 SC, Nissorun Strong 250 SC, również z jednym z wymienionych zwilżaczy, oraz preparaty na bazie abamektyny: Safran/Acaramik 018 EC (tu lepszy będzie zwilżacz Prolonger w dawce 300 ml/ha). Warto pamiętać, że prewencja nie dotyczy akarycydów (zabieg wykonuje się po oblocie pszczół), z kolei preparaty z abamektyną mają 96 godzin prewencji. Wymienione akarycydy można zastosować tylko raz w sezonie. Ważne jest zaplanowanie zabiegu w dobrych warunkach pogodowych – unikajmy pogody wietrznej, zimnej (szkodnik wówczas słabiej żeruje) lub zbyt gorącej i suchej.  Wymienione akarycydy (poza nissorunem Strong 250 SC) ograniczają jednocześnie przędziorka i roztocza. Preparaty na bazie abamektyny, jak Safran 18 EC czy Vertigo 018EC, należy aplikować w dzień pochmurny lub po południu (nigdy przy pełnym nasłonecznieniu). Większość zalecanych akarycydów działa kontaktowo (poza preparatami z abamektyną, które  na roślinie działają wgłębnie), konieczne jest więc dokładne pokrycie cieczą dolnej strony liści. Istotna jest też dobra technika zabiegu, np. belka Fragaria.

Walka z roztoczami

Rośliny uszkodzone podczas żerowania roztocza truskawkowego karłowacieją. Owoce są drobne, twarde, słabo wybar
wione i kwaśne, bez wartości handlowej. Szkodnik namnaża się stopniowo, a im starsze nasadzenia, tym szkody są większe. Do lustracji szkodnika wymagany jest binokular lub dobra lupa. za ich pomocą sprawdza się najmłodsze, zwinięte jeszcze listki (cztery próby  po 25 tych najmłodszych) i obecność na nich form ruchomych. Lustracje należy wykonywać wiosną, rozpoczynając jeszcze przed kwitnieniem. Stwierdzenie w tym okresie nawet pojedynczych roztoczy oznacza już konieczność wykonania pierwszego zabiegu zwalczającego (będzie to jednocześnie zwalczanie przędziorka chmielowca). Jedynym zarejestrowanym akarycydem przed kwitnieniem jest Ortus 05 SC. Tu również niezmiernie duże znaczenie ma dobra technika zabiegów chemicznych. Zasadnicza walka z tym szkodnikiem powinna być zaplanowana po zbiorach owoców (np. Vertigo 018 EC).

Niebezpieczny grzyb

Osłabia wzrost roślin, redukuje wielkość plonu, a owoce tracą wartość handlową – takie są skutki występowania na plantacji mączniaka prawdziwego truskawki. Grzyb może infekować wszystkie organy nadziemne, ale najsilniej porażane są liście i zawiązki owoców. Chorobie sprzyja ciepła i sucha pogoda. Według metodyki Integrowanej Ochrony truskawki, zabieg ochronny przeciwko mączniakowi powinno się wykonać przed kwitnieniem lub w okresie kwitnienia, po wystąpieniu pierwszych objawów choroby (powyżej 5% porażonych liści). Jego zwalczanie należy zintensyfikować w przypadku odmian wrażliwych, na których powinny być wykonane 2–3 zabiegi zapobiegawcze rozpoczęte zwykle tuż przed kwitnieniem lub na jego początku, następne po 7–10 dniach. Częstym błędem jest zbyt późne rozpoczęcie ochrony w przypadku odmian podatnych.

Możliwości ochrony

Do walki z chorobą polecane są preparaty działające zapobiegawczo i wyniszczająco/interwencyjnie. Ich wybór powinno się uzależnić od temperatury: w wyższych temperaturach wybieramy Nimrod  250 EC, Domark 100 EC, Topas 100 EC, natomiast w warunkach chłodnej pogody lepsze będą Zato 50 WG, Luna  Sensation 500 SC, Signum 33 WG. Do fungicydów kontaktowych wskazany jest dodatek zwilżacza Prolonger i nawozów na bazie fosfironów, np. Fosfiron Mg/ Fosfiron Cu, które są szczególnie polecane w warunkach dużej presji choroby i w przypadku uprawy odmian szczególnie wrażliwych na choroby (opryskiwanie plantacji: fungicyd kontaktowy plus  Fosfiron Cu lub Fosfiron Mg – dawki  1,5–3 l/ha; podlewanie roślin 10–20 l/ha). Zwilżacz powoduje lepsze zatrzymanie i „rozciągnięcie” kropli oprysku na powierzchni liścia, a więc i ograniczenie zmycia przez deszcz. Ponadto zwiększa penetrację miejsc trudno dostępnych. Z kolei fosforyny stymulują mechanizmy obronne roślin. Po wykonaniu opryskiwania roślina wydziela zwiększone ilości przeciwciał oraz wzmacnia fizyczną strukturę błony i ściany komórkowej (dzięki czemu stanowią one lepszą fizyczną barierę dla wnikania patogenów). Fosfirony zwiększają także tolerancję roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne i siedliskowe.

Obok typowych fungicydów do walki z mączniakiem prawdziwym truskawek polecamy również biofungicyd Vaxiplant SL wspomagający ochronę nie tylko przed mączniakiem, ale także przed szarą pleśnią, białą plamistością liści, czerwoną plamistością liści truskawek, a także skórzastą zgnilizną owoców (dawka 1 l/ha). zabiegi Vaxiplantem najlepiej zaplanować przed kwitnieniem i na początku kwitnienia (a następnie w okresie wzrostu, dojrzewania truskawek i w trakcie ich zbiorów, co minimalizuje ryzyko pozostałości w owocach substancji aktywnych). Jeśli decydujemy się na polisaharyd – zalecamy laminarynę. Preparat ten zwiększa odporność roślin na różne patogeny (poprzez wpływ na lignifikację ścian komórkowych, a także syntezę białek odpornościowych). Warunkiem skuteczności jest jego zastosowanie przed infekcją, czyli zapobiegawczo (roślina skuteczniej broni się przed atakiem patogenów po ok. dwóch dniach od zabiegu i ten stan odporności trwa 10–14 dni, dlatego zabieg trzeba powtarzać lub stosować przemiennie z fungicydami). Rozwój patogenicznych grzybów ogranicza także stosowanie niektórych nawozów dolistnych na bazie mrówczanu wapnia lub tych zawierających nanocząsteczki srebra. Folanx Ca29 to nawóz zawierający aż 29% ca, tj. 40,6% CaO. Tak duża zawartość wapnia (w postaci mrówczanu wapnia, dzięki któremu wapń jest szybko wchłaniany i transportowany w roślinie), zwiększa mechaniczny opór ścian komórkowych przeciwko przenikaniu patogenów, ponadto zwiększa stabilność tkanek, redukując szkody fizjologiczne owoców. Nawóz ma odczyn 5–6 i dzięki temu może być stosowany łącznie ze środkami zawierającymi kaptan.

Z kolei Viflo CAL S to pierwszy polski nawóz zawierający unikalne połączenie wapnia i srebra w nanotechnologii, które zapewnia szybsze pobierania wapnia przez roślinę, a nanocząsteczki srebra dodatkowo zapewniają lepsze natlenienie komórek roślinnych, aktywizując procesy życiowe takie jak: fotosynteza,  oddychanie, pobieranie i transport  w roślinie składników pokarmowych. Polecamy go do opryskiwania przed kwitnieniem (oraz w okresie wzrostu owoców) w dawce 3 l/ha.

Biała plamistość liści

To choroba grzybowa, która podobnie jak szara pleśń występuje powszechnie, zwłaszcza podczas lat deszczowych i na plantacjach, na których nie zwalczono skutecznie choroby w poprzednim roku lub nie ścięto porażonych liści. Próg zagrożenia jest wówczas bardzo niski – poniżej 1% porażonych liści. Na plantacjach pozostałych odmian zabiegi chemiczne przed kwitnieniem są konieczne przy porażeniu większym niż 5%. Pierwsze opryskiwania powinny być zaplanowane w przypadku odmian  podatnych i tych, na których choroba występowała w dużym nasileniu w poprzednim sezonie już po zauważeniu pierwszych jej objawów, co najczęściej ma miejsce wiosną przed kwitnieniem truskawek (lub najpóźniej na początku kwitnienia). Zalecamy fungicydy:  Domark 100 EC, Zato 50 WG, Signum  33 WG, Luna Sensation 500 SC (trifloksystrobina, fluopyram) Scorpion® 325 SC (azoksystrobina, difenokonazol) oraz preparaty biologiczne, np. Vaxiplant SL. W niższych temperaturach bardziej przydatne będą Zato 50 WG, Signum  33 WG, Luna Sensation 500 SC.  Dobre działanie ograniczające wykazują także preparaty tiuramowe, np. Thiram Granuflo – mogą być przydatne przy mniejszej presji choroby i na plantacjach odmian mniej podatnych.

Najgroźniejsza infekcja kwiatów

Szara pleśń może występować na wszystkich nadziemnych częściach rośliny. Najgroźniejsza jest jednak infekcja kwiatów. Zasadnicze opryskiwanie wykonuje się więc w okresie kwitnienia, rozpoczynając ochronę od chwili otwarcia się pierwszych kwiatów w kwiatostanach. Dzięki dostępności biofungicydu Vaxiplant SL ochronę możemy rozpocząć już przed kwitnieniem (roślina skuteczniej broni się wówczas przed atakiem patogenów po ok. Dwóch dniach od zabiegu i ten stan odporności trwa 10–14 dni, dlatego zabieg trzeba powtarzać lub stosować przemiennie z fungicydami).

Barbara Błaszczyńska