Niedoborów składników – jak zapobiegać?

Do prawidłowego wzrostu oraz wydania wysokich i dobrych jakościowo plonów drzewa i krzewy owocowe potrzebują odpowiedniej ilości wody, składników pokarmowych oraz słońca i dwutlenku węgla, które są niezbędne do fotosyntezy i produkcji asymilatów. Dobre zaopatrzenie gleby i roślin w składniki pokarmowe to aspekty, na które producent owoców ma największy wpływ, i tylko od niego zależy to, czy zapewni uprawie optymalne warunki do wzrostu, czy też będą one deficytowe.

Podstawą odżywiania roślin powinno być nawożenie doglebowe. W przypadku drzew bardzo istotny jest dostatek wody, w której składniki pokarmowe się rozpuszczają, zarówno te podane w nawozach, jak i te pochodzące z zasobów glebowych. Po kolejnym bardzo suchym roku w większości sadów są instalacje do nawadniani i fertygacji. W ten sposób można zapewnić warunki do prawidłowego odżywienia roślin. Aby drzewa i krzewy owocowe mogły pobrać rozpuszczone w wodzie składniki pokarmowe, ich system korzeniowy musi być zdrowy i mieć dużo aktywnych korzeni włośnikowych. Ponieważ w zdecydowanej większości pobieranie z gleby i transport składników pokarmowych w roślinie odbywa się z ciągiem transpiracyjnym, niezmiernie ważne jest, żeby rośliny miały duże, intensywnie zielone liście, które zawierają dużo chlorofilu. Rośliny o zdrowych, dobrze odżywionych liściach optymalnie wykorzystają zastosowane nawozy, wodę oraz słońce i będą produkowały wystarczającą ilość asymilatów do wydania wysokich plonów.

Podstawą odżywiania roślin powinno być nawożenie doglebowe. W przypadku drzew bardzo istotny jest dostatek wody, w której składniki pokarmowe się rozpuszczają, zarówno te podane w nawozach, jak i te pochodzące z zasobów glebowych.

Zapobieganie objawom niedoboru azotu

Azot jest najważniejszym składnikiem pokarmowym dla wzrostu roślin. Przy niedoborze azotu liście są małe, blade – chlorotyczne, a rośliny zdecydowanie gorzej rosną. W celu optymalnego zaopatrzenia drzew w ten pierwiastek należy wykonać analizy gleby na zawartość azotu mineralnego i na tej podstawie ustalać dawki. Do nawożenia azotem zalecany jest: Salmag z borem, Saletrzak, RSM, Saletra wapniowa czeska, Tropicote, Nitrabor lub nawozy wieloskładnikowe z gamy Rosafert. Najlepszymi dolistnymi nawozami azotowymi są Azofol i mocznik. Stosując fertygację, należy podawać RSM + CaTs lub saletrę wapniową (Ducanit, Calcinit). Żeby rośliny efektywnie wykorzystały zastosowane nawozy azotowe, muszą być dobrze zaopatrzone w siarkę, miedź, molibden i cynk. Zapobiega to gromadzeniu szkodliwych azotanów i azotynów oraz zmniejsza ryzyko uszkodzeń mrozowych.

Zapobieganie objawom niedoboru boru

Bor jest najbardziej deficytowym składnikiem w glebach w Polsce. Niedobory boru objawiają się gorszym zawiązaniem owoców i ich różnego rodzaju deformacjami. Ponadto owoce ubogie w bor są mniej smaczne, zawierają mniej cukrów. W celu zapewnienia dobrego zaopatrzenia drzew i owoców w ten pierwiastek należy stosować nawozy borowe: w fazie mysiego ucha – Bolero Zn, od fazy różowego/białego pąka – Bolero. Bardzo dobre efekty daje też dolistna aplikacja Bolero po kwitnieniu (1–2 zabiegi) oraz Bolero Zn lub Bolero + Zinc po zbiorach owoców. Na glebach ubogich w bor lub jeśli w ubiegłym sezonie wystąpiły niedobory tego pierwiastka na owocach należy jesienią, albo bardzo wczesną wiosną zastosować Oktaboran sodu – doglebowo, w formie oprysku pasów herbicydowych.

Zapobieganie objawom niedoboru fosforu

Niedobory fosforu pojawiają się jako fioletowe przebarwienia od zewnątrz blaszki liściowej. Masowo – w czasie wiosennych chłodów. Chcąc zapobiec niedoborom fosforu, należy podawać nawozy z najwyższą koncentracją tego składnika, czyli Rosaleaf żółty, Rosasol 8-50-12, Ultrasol 13-40-13 lub Rosafos czy Nutriefekt Fosfor plus. Do fertygacji sadów polecane są Rosasol 15-30-15 lub 8-50-12 oraz Ultrasol 13-40-13.

Zapobieganie objawom niedoboru magnezu

Magnez jest składnikiem pokarmowym, którego niedobory na liściach drzew pojawiają się najczęściej. Jest to spowodowane niską zawartością magnezu w podłożu i chemizmem gleb (niski odczyn i wysoka koncentracja potasu blokują pobieranie magnezu) oraz warunkami pogodowymi – sucho, za mokro lub zimno oraz upały – temperatury >26°C – powodują zaburzenia w pobieraniu tego pierwiastka. Ponadto przy osłabionym systemie korzeniowym pobieranie magnezu nie jest wystarczająco intensywne. Jego niedostatek objawia się chlorozami między nerwami liścia. Aby ograniczyć do minimum niedobory magnezu, należy doglebowo stosować Kizeryt lub Magsul. Przy deficycie tego pierwiastka zaleca się podawać dolistnie nawozy: ASX Magnez plus, Lamina Magnez lub Siarczan magnezu. Braki magnezu można uzupełnić również poprzez fertygację saletrą magnezową lub siedmiowodnym siarczanem magnezu.

Zapobieganie objawom niedoboru manganu

Objawy niedoboru manganu mylone są z symptomami wywoływanymi brakiem magnezu. Również są to chlorozy liści, ale skupiają się one bliżej nerwów lub występują na nich. Żeby zniwelować deficyt manganu, należy podawać Mikrostar Mn (chelat manganu) lub Mangan N Aloy, zawierający 400 g pierwiastka w 1 litrze.

Zapobieganie objawom niedoboru potasu

Pierwsze symptomy braku potasu to zwijanie się liści w kształt łódki. Następnie zaczyna się chloroza, bielenie brzegów liści. W skrajnych przypadkach mogą powstawać nekrozy wykruszające się wraz z postępowaniem niedoboru. Aby zapobiec deficytowi tego składnika, należy stosować odpowiednie nawożenie doglebowe potasem w oparciu o analizy gleby, aplikując nawozy bezchlorkowe – Rosafert 5-12-24, Rosafert 12-12-17, Rosafert 15-5-20, Qrop Complex Top K, Qrop Mix lub siarczan potasu Patentkali. W polskich sadach można stosować sól potasową, ale tylko jesienią, po zbiorach owoców. Do nawożenia dolistnego polecane są nawozy: Metalosate Potassium, w którym potas jest skompleksowany aminokwasami, Rosaleaf czerwony, ASX Potas plus lub K-leaf. Do fertygacji – Rosasole (o składach: 14-14-28, 8-24-34, 8-17-41), Ultrasol 12-12-36 oraz płynny KTS Tiosiarczan potasu.

Zapobieganie objawom niedoboru wapnia

Objawy niedoboru wapnia na liściach są spotykane bardzo rzadko. Natomiast będące wynikiem jego deficytu pękanie owoców wiśni i czereśni lub gorzka plamistość podskórna jabłek czy miękkie i nietrwałe owoce malin oraz truskawek często są przyczyną ogromnych strat w uprawach. Na temat wapnia już nie raz była mowa, a co roku skala problemów związanych z jego niedoborem jest ogromna. Coraz większego znaczenia nabiera dobre zaopatrzenie gleby w wapń odżywczy, łatwo dostępny dla roślin. Jego optymalny poziom w glebie wynosi m1000–1500 mg/l. Niestety, w wielu sadach zawartość wapnia jest zdecydowanie niższa, często na poziomie <200 mg/l gleby. Najlepszymi nawozami dostarczającymi łatwo dostępny dla roślin wapń są: CaTs Tiosiarczan wapnia (do oprysku pasów herbicydowych), ASX Siarczan wapnia granulowany, Tropicote, Nitrabor. Do fertygacji polecane są CaTs, saletra wapniowa (Calcinit, Ducanit). Do poprawy zaopatrzenia owoców w wapń niezbędne jest także nawożenie dolistne – stosowane praktycznie od wytworzenia pąków kwiatowych – nawozami Metalosate Calcium, Rosatop Ca, Folanx Ca29, Viflo Cal S.

Zapobieganie objawom niedoboru żelaza

Żelazo to składnik niezbędny do syntezy chlorofilu. Przy jego niedoborze, liście stają się blade, żółte, tylko nerwy pozostają zielone. Powstawaniu deficytu żelaza zapobiega stosowanie nawozów Mikrostar Complex i Mikrostar Fe. W sadach, w których gleby są ubogie ten pierwiastek, doskonałe efekty daje aplikacja w formie oprysku pasów herbicydowych nawozu Chelat żelaza HBED. Stare powiedzenie mówi, że zdecydowanie lepiej zapobiegać niedoborom składników pokarmowych niż usuwać ich skutki. Dlatego w okresach intensywnego wzrostu drzew czy owoców oraz w przypadku wystąpienia różnego typu anomalii pogodowych należy stosować zapobiegawczo nawozy wieloskładnikowe, np. ASX Magnez plus, ASX Fosfor plus lub ASX Potas plus. W sytuacjach stresowych bardzo dobre efekty daje też aplikacja nowych nawozów o działaniu biostymulującym, takich jak Maral, ASX Krzem plus czy ASX Tytan plus.

Iwona Polewska, Krzysztof Zachaj