Nietypowe choroby truskawek

Co roku występują niespodziewane problemy i komplikacje na plantacjach truskawek. Głównie za sprawą warunków pogodowych, ale też czynników biotycznych, które występują w dużym nasileniu na plantacji. Obok znanych i typowych chorób truskawki coraz częściej pojawiają się również nietypowe problemy. Znaczenie tych chorób jest różne i zależy od wielu czynników m.in. wielkości źródła infekcji oraz  podatności odmiany.

Czerwona zgnilizna korzeni truskawki

Szczurze ogony - objaw czerwonej zgnilizny korzeni truskawki
Szczurze ogony – objaw czerwonej zgnilizny korzeni truskawki

Na plantacjach truskawek pojawiają się nowe zagrożenia, z którymi nie zawsze wiadomo jak postępować. Jednym z nich jest czerwona zgnilizna korzeni truskawki, powodowana przez  Phytophthora fragariae var. fragariae. Patogen ten poraża najmłodsze korzenie i powoduje zgniliznę ich wierzchołkowej części. Zainfekowane korzenie włośnikowe zamierają i odpadają. Cały system korzeniowy zostaje zredukowany, a gnijące korzenie często przypominają wyglądem „szczurze ogony”.  W wyniku takiego uszkodzenia rośliny drobnieją, liście przebarwiają się i stają się matowe. W rejonach o chłodnym i wilgotnym klimacie patogen ten doprowadza do znacznych strat ekonomicznych. Do głównych metod ochrony przed tą chorobą glebową jest zakładanie plantacji ze zdrowych sadzonek. Ważne są też metody agrotechniczne m.in. zakładanie plantacji na dobrze zdrenowanych glebach. Aktualnie nie ma żadnego zarejestrowanego preparatu chemicznego do zwalczania tej choroby. Pomocnym narzędziem w ochronie przed sprawcą jest stosowanie preparatów ograniczających zarodnikowanie grzyba i indukujących odporność rośliny. Takie działanie wykazuje m.in. Fosfiron Mg, Viflo Cal S.

Śluzowiec właściwy

Śluzowce właściwe - objawy na ogonkach i spodzie liści
Śluzowce właściwe – objawy na ogonkach i spodzie liści

Na krzewinkach truskawek można również spotkać śluzowce właściwe, których sprawcą jest grzyb Diachea leucopodia. Objawy obserwowane są podczas wilgotnej i ciepłej pogody w trakcie zbiorów i jesienią. Zarodnie śluzowca są to ciemnobrunatne – cylindryczne główki, będące skupieniem zarodników, które umieszczone są na białych trzonkach. Najczęściej obserwowane są na ogonkach liściowych, na dolnej stronie liści oraz na martwych organach roślinnych. Grzyb ten jest typowym epifitem, rozwijającym się na organach truskawek. Nie przyczynia się do większych strat, jedynie porażone owoce mogą tracić wartość handlową oraz ograniczona zostaje powierzchnia asymilacyjna. Do głównych metod zwalczania tej choroby zalicza się przede wszystkim zrównoważone nawożenie NPK oraz zabiegi agrotechniczne m.in. niszczenie zachwaszczenia na plantacjach oraz unikanie zbyt dużego zagęszczenia roślin na plantacji.

Żółtaczka astra

Chloroza liści wywołana porażeniem przez fitoplazmę
Chloroza liści wywołana porażeniem przez fitoplazmę

Jedną z chorób fitoplazmatycznych, która także jest obserwowana na plantacjach truskawek jest fitoplazmatyczna żółtaczka astra (Aster yellows phytoplasma). Typowe objawy, jakie można obserwować na truskawce to sterylne kwiaty tworzące liście – podobne utwory (liściaki lub fyllodia) oraz zniekształcone owoce. Liście porażonych roślin posiadają chlorotyczne brzegi oraz krótkie ogonki. Mają obniżoną kondycję, zahamowany wzrost, a często także zamierają. Jeżeli ta choroba wystąpi na plantacjach matecznych często rośliny wytwarzają znacznie mniej rozłogów. Przeciwko chorobom wirusowym i fitoplazmatycznym brak jest zarejestrowanych preparatów chemicznych. W celu ich ograniczenia zaleca się zakładać plantacje ze zdrowego materiału szkółkarskiego. Zwalczać wektory m.in. mszyce, skoczki, które przenoszą choroby. Ważne jest też dokonywanie lustracji plantacji w celu elimanacji porażonych roślin. Dodatkowo też zalecana jest izolacja przestrzenna plantacji od innych upraw i innych gatunków roślin mogących być źródłem patogena.

Zgnilizna korony truskawki i skórzasta zgnilizna owoców

zgnilizna korony truskawki
zgnilizna korony truskawki

Phytophtora cactorum jest organizmem polifagicznym, sprawcą na plantacji truskawek 2 chorób: skórzastej zgnilizny owoców truskawki oraz zgnilizny korony truskawki. Warunki sprzyjające infekcji różnią się od optymalnych warunków rozwoju choroby. Infekcji sprzyja ciepła i wilgotna pogoda, a także zwięzłe i źle zdrenowane gleby. Wystąpienie chorób powodowanych przez tego patogena często ma charakter lokalny, ale także zależy od warunków klimatycznych panujących w sezonie. Przy silnym porażeniu obserwuje się równoczesne więdnięcie całej rośliny, zarówno starszych jak i młodszych liści (wypadanie roślin). Typowym objawem zgnilizny korony truskawki są obserwowane na przekroju pędu skróconego nekrozy mniejsze lub większe. Świeżo zaatakowana tkanka jest wodnista i zabarwiona na jasnobrązowo, potem wybarwia się na kolor intensywnie brązowo-czerwony. W czasie suchych i upalnych miesięcy proces gnicia może ulec zahamowaniu prowadząc do pozornego wyzdrowienia rośliny. Natomiast objawy skórzastej zgnilizny owoców obserwowane są na owocach na różnym etapie rozwoju. Ponieważ patogen ten poraża zarówno kwiaty jak i owoce, od fazy zielonego zawiązka do dojrzałego owocu. W wyniku infekcji na owocach truskawek obserwowane są początkowo jasno-brązowe później brązowe suche gnilne plamy, które niekiedy obejmują cały owoc. Na dojrzałych owocach pojawiają się zaś szarawo – żółte, czasami fioletowe odbarwione plamy. Miąższ porażonych truskawek jest jasnobrązowy z ciemniejszymi wiązkami naczyniowymi. Porażone owoce nieprzyjemnie pachną, fosfiron mg fosforyn nawózsą gorzkie nie nadają się do spożycia. W wysokiej wilgotności w okresie pozbiorczym pokrywają się białą, delikatną grzybnią. Phytophtora cactorum
jest groźnym i szkodliwym patogenem na plantacjach truskawek, dlatego też wymaga odpowiednich działań, które ograniczają jej występowanie. Do najważniejszych metod ograniczania tej choroby zalicza się metody agrotechniczne oraz hodowlane, czyli dobór odpowiednich odmian truskawki. W przypadku obydwu chorób należy plantacje zakładać ze zdrowych kwalifikowanych sadzonek bez objawów chorobowych. Rośliny zaleca się uprawiać na podniesionych zagonach, co przyśpiesza obsychanie owoców i zmniejsza ryzyko infekcji. Podobną rolę spełnia ściółkowanie plantacji. W uprawie towarowej truskawki można np. Luna Sensation 500 SC (0,8 l/ha) (3 dni karencji).  Stwierdzono, że niektóre fungicydy stosowane w zwalczaniu szarej pleśni są w stanie zmniejszyć nasilenie skórzastej zgnilizny owoców. Bardzo dobre efekty w ograniczaniu choroby wykazał Fosfiron Mg, zawierający aktywny jon fosforynowy, który ogranicza zarodnikowanie patogena.

Wzmacniaj odporność roślin na typowe i nietypowe choroby

viflo_miedziowy-bez-tłaOgraniczony wybór preparatów chemicznych do zwalczania chorób w uprawie truskawki zmusza plantatorów do szukania innych skutecznych metod ochrony. Należy prowadzić działania wspomagające ochronę m.in. do głównych obecnie zaliczane jest odpowiednie nawożenie plantacji. Najlepiej wybierać nawozy, które mają podwójne działanie, uzupełniają niedobory pierwiastków, a zarazem wspomagają ochronę chemiczną. Takie działanie wykazuje preparat Viflo Cal S, który zawiera Ca w połączeniu z nanocząsteczkami srebra. Wapń wzmacnia ściany komórkowe roślin utrudniając wnikanie patogenów, a nanocząsteczki zapewniają lepsze natlenienie oraz aktywizują m.in. fotosyntezę. Produktem z serii Viflo jest również Viflo Cu-B, w którym składniki pokarmowe są skompleksowane kwasem glukonowym. Połączenie 2 elementów (B i Cu) zapewnia bardzo szybkie pobieranie pierwiastków i wysoką skuteczność w likwidacji niedoborów składników pokarmowych oraz ograniczenie rozwoju chorób grzybowych i bakteryjnych. Nawozy te są w pełni bezpieczne, nie posiadają okresów karencji i prewencji oraz nie zostawiają pozostałości w owocach – co szczególnie ważne jest w przypadku owoców truskawki. Dodatkowo oprócz znacznej poprawy prowadzonej ochrony oraz uruchomienia mechanizmów obronnych poprawiają także parametry jakościowe i ilościowe uzyskiwanego plonu (jędrność, zawartość cukru).

dawka i cena vaxiplant slWłaściwości stymulujące odporność roślin wykazują również nawóz Fosfiron Mg (jon fosforynowy), który oprócz dostarczenia Mg i P działa ograniczająco na  tworzenie spor oraz kiełkowanie zarodników i wzrost strzępki infekcyjnej. Odporność wzmacniają również preparaty na bazie laminaryny – Vaxiplant SL i Plantivax SL. Szczególnie duże znacznie w uprawie truskawek ma preparat Vaxiplant, który zarejestrowany jest do ochrony przed białą i czerwoną plamistością liści truskawek, mączniakiem prawdziwym, szarą pleśnią. Stosowanie tego preparatu w zalecanej dawce 1 l/ha działa zapobiegawczo wobec sprawców wielu chorób.

Programy ochrony uwzględniające nawozy i preparaty o podwójnym działaniu są szansą dla prowadzonej ochrony chemicznej wobec agrofagów na plantacjach, nawet tych powodujących nietypowe choroby. Dokarmianie i pobudzenie mechanizmów odporności w roślinie zapewnia wysoką efektywność oraz stwarza możliwości do ograniczenia ponoszonych kosztów produkcji, przede wszystkim poprzez zwiększenie efektywności i skuteczności ochrony.

Karolina Felczak