Niedoceniony wapń

Zdecydowana większość sadowników stosuje nawożenie dolistne wapniem, by poprawić jakość i zdolność przechowalniczą malin, truskawek, jabłek oraz aby ograniczyć pękanie owoców wiśni i czereśni. Warto jednak pamiętać również o odpowiednim zaopatrzeniu gleby w przyswajalne formy wapnia. Wówczas drzewa i krzewy owocowe mogą z nich czerpać korzyści podczas całego okresu wegetacji.

Optymalna dla prawidłowego wzrostu systemu korzeniowego, budowy organów wegetatywnych i dobrej jakości owoców jest zawartość przyswajalnego wapnia w glebie na poziomie 1000–1500 mg/l gleby. Niestety mało sadowników dokonuje takiej analizy, a z przeprowadzonych przez nas badań wynika, że różnice w zawartości przyswajalnego wapnia w glebach są ogromne i wahają się w przedziale 213–2620 mg/l gleby. Przy czym nawet w glebach o uregulowanym odczynie, czyli o pH 6,2–6,8, zawartość przyswajalnego wapnia jest często bardzo
niska (na poziomie 250–400 mg/l gleby), ponieważ zdecydowana większość wapnia zastosowanego w wapnie nawozowym zostaje zużyta do odkwaszenia gleby. Wysoka zawartość przyswajalnego dla roślin wapnia w glebie zapewnia dużą koncentrację tego składnika w roztworze glebowym i dzięki temu dobre zaopatrzenie drzew w ten składnik, a co za tym idzie prawidłowy rozwój systemu korzeniowego, pędów, liści i owoców. Zawartość wapnia w roztworze glebowym waha się w przedziale 66–493 mg/ha.

Trzy zasadnicze warunki

Poprawa odczynu gleby oraz podniesienie koncentracji łatwo dostępnego dla drzew i krzewów wapnia w glebie ma
ogromne znaczenia dla prawidłowego ich wzrostu i plonowania. Ułatwia także uzyskanie owoców bardzo wysokiej
jakości, odpornych na uszkodzenia słoneczne, nadających się do długiego przechowywania. Na pobieranie wapnia
wpływa wiele aspektów, spośród których wymienić należy:
• wiek drzew i tempo wzrostu – w zależności od fazy rozwojowej drzew koncentracja wapnia w liściach jest 10–40 razy większa od zawartości w owocach; szczególnie wrażliwe na zaburzenia w pobieraniu wapnia są młode drzewa, ponieważ mają jeszcze słaby i płytki system korzeniowy, słabo owocują, zużywając większość wapnia do budowy korzeni, pnia, pędów i liści;
• stan pogody – wapń transportowany jest w roślinie od korzeni do liści i owoców głównie z wodą podczas transpiracji – w ten sposób podczas słonecznych dni wapń jest transportowany szybko do nadziemnych organów rośliny, oczywiście pod warunkiem, że zawartość wapnia w glebie jest wystarczająca oraz odpowiednia wilgotność gleby umożliwia pobranie wapnia; chłodna i mokra wiosna ogranicza rozwój systemu korzeniowego i jego aktywność,
a okresy suszy powodują zahamowanie pobierania wapnia i transport do owoców oraz liści; zawartość w glebie antagonistycznych wobec wapnia pierwiastków – tj. potasu, magnezu, jonu amonowego NH4 i wysokiej zawartości
związków glinu (charakterystyczne dla gleb bardzo kwaśnych o pH 4,5).

Konieczna analiza gleby

W naszych warunkach klimatycznych, roczne straty wapnia (przenikanie go w głąb gleby) wynoszą ok. 150 kg/ha,
natomiast rośliny uprawne pobierają go 30–150 kg/ha. Stosowanie nawozów azotowych zawierających azot amonowy i amidowy także powoduje silne zakwaszenie gleby, a straty wapnia są wówczas na poziomie do 250 kg/ha.
W celu zapewnienia odpowiedniego odczynu gleby oraz łatwo dostępnego dla roślin wapnia odżywczego należy
zadbać o racjonalne wapnowanie gleby w oparciu o szczegółową analizę. Na glebach lekkich, kwaśnych, ubogich w magnez należy stosować nawozy wapniowo-magnezowe typu dolomit, np. Wap-Mag, Dolomag, wapniak
kornicki. Do gleb kwaśnych o odpowiedniej zawartości magnezu najlepszy jest wapniak kornicki, wapniak jurajski i Physiomax. W przypadku średnich i ciężkich, kwaśnych i ubogich w magnez najlepszym nawozem będzie Oxyfertil 75/25. Nawozy wapniowe najlepiej stosować jesienią po zbiorach owoców. Bardzo ważne jest, aby wapnowanie wykonać przynajmniej 3–4 tygodnie przed zastosowaniem nawozów fosforowo-potasowych. W sadach, w których jesienią nie wykonano wapnowania, powinien być to pierwszy zabieg nawozowy wiosną. Doskonałymi nawozami dostarczającymi łatwo przyswajalnego wapnia odżywczego są: Tropicote, saletra wapniowa czeska, Nitrabor i Unika Calcium.

Wielofunkcyjna nowość

Nowym nawozem na polskim rynku jest ASX CaTS tiosiarczan wapnia, bardzo popularny w USA przede wszystkim ze względu na szerokie zastosowanie: jako źródło wapnia i siarki, inhibitor ureazy i stabilizator azotu w glebie oraz preparat zmniejszający zasolenie gleby. Nawóz poprawia strukturę gleby i retencję wody, wzmacnia system immunologiczny i zdrowotność roślin. Zastosowanie ASX CaTS zwiększa także dostępność potasu, magnezu, żelaza i manganu. Może być stosowany doglebowo w formie oprysku belką herbicydową, do fertygacji i nawożenia dolistnego. ASX CaTS zawiera 9% CaO i 25% SO3. Praktycznie cały wapń zawarty w nawozie jest łatwo dostępny dla roślin. Do nawożenia doglebowego i do fertygacji we wszystkich uprawach sadowniczych stosujemy go w dawce
15–20 l/ha. Pierwszy oprysk gleby należy wykonać bardzo wczesną wiosną, a następnie przed kwitnieniem i po
kwitnieniu sadów. W sadach z instalacją nawodnieniową ASX CaTS należy zastosować też 2–3 razy w dawce 15–20 l/ha, naprzemiennie z nawozami. ASX CaTS jest idealnym źródłem wapnia i siarki dla borówki, ponieważ dostarcza łatwo dostępnego wapnia, ale nie podnosi pH gleby.

Krzysztof Zachaj