Nekrotyczna pierścieniowa plamistość wiśni i czereśni – patogen, objawy, cykl rozwojowy

Chorobę powoduje wirus nekrotycznej pierścieniowej plamistości drzew pestkowych – Prunus necrotic ringspot virus, należący do ilarwirusów.
Wyodrębniono 10 szczepów tego wirusa różniących się patogenicznością, przystosowaniem do różnych gatunków drzew pestkowych i rodzajem powodowanych objawów.
Wirus występuje we wszystkich badanych rejonach uprawy pestkowych.
Wirus poraża wiśnię, czereśnię, śliwę, morelę, antypkę, ałyczę, czeremchę, migdał, różę i wiele gatunków ozdobnych z rodzaju Prunus.

Wirus ma wiele szczepów i form różniących się od siebie i wywołujących nieco inne objawy chorobowe, trzy z nich zasługują na osobne omówienie.

Często jest spotykany szczep, który wywołuje objawy chorobowe tylko w pierwszym/drugim roku po infekcji, a następnie przechodzi w formę utajoną.
Na liściach porażonych drzew wiśni, czereśni i wielu innych gatunków z rodzaju Prunus wiosną pojawiają się chlorotyczne, brązowiejące, nakrotyczne plamy i wzory. Wielkość tych plam jest odwrotnie proporcjonalna do ich do ich ilości na pojedynczym liściu.
Tkanka w miejscu nekroz wypada powodując dziurkowatość liści.
Choroba może porażać także kwiaty, co objawia się opóźnieniem kwitnienia, deformacjami kielicha i płatków, skróceniem szypułek.
W drugim roku nekrozy pojawiają się na liściach rozwijających się wiosną, liście rozwijające się latem nie wykazują objawów.
Drzewa przechodzą w stan pozornego wyzdrowienia będąc nasicielami.

Bardzo często występuje drugi szczep wirusa nekrotycznej pierścieniowej plamistości.

Objawy tego szczepu są podobne do opisanych wcześniej.
Obserwuje się je corocznie na liściach porażonych drzew, które z roku na rok są coraz bardziej osłabione i zwykle po kilku latach zamierają.
Obserwuje się przypadki zamierania poszczególnych gałęzi na chorych drzewach.
Szczep ten występuje najczęściej na wiśniach.

Trzeci szczep również porażający przede wszystkim wiśnie wywołuje tzw. chorobę szteklenberską.

Objawy tej choroby są w znacznym stopniu podobne do opisanych poprzednio.
W pierwszym roku po infekcji obserwuje się opóźniony rozwój pojedynczych gałęzi, zasychanie i opadanie rozwijających się kwiatów. Pojedyncze rozwijające się kwiaty mają skrócone szypułki, niewykształcone płatki i słupki.
Liście na chorych drzewach są drobniejsze, na blaszkach liściowych występują chlorozy i nekrozy.
W kolejnych latach drzewo pozornie zdrowieje, a na spodniej stronie liści mogą pojawiać się enancje (na najstarszych liściach o nasady pędu), może również dochodzić do nagłego zamierania całych drzew.
Na śliwach wirus występuje szczególnie często, ale w postaci zupełnie bezobjawowej. Tylko we wczesnym stadium choroby niektóre odmiany wykazują mało wyraźną chlorotyczną plamistość.
Nekrotyczne, corocznie występujące plamy obserwuje się gdy wirus występuje w kompleksie z wirusem mozaiki wstęgowej śliwy.

Wirus jest przenoszony przez chore oczka i zrazy.
Stwierdzono przenoszenie wirusa z pyłkiem chorych roślin oraz przez nasiona.
Fakt przenoszenia z pyłkiem decyduje o bardzo szybkim rozprzestrzenianiu się wirusa w sadach produkcyjnych.
Fakt przenoszenia z nasionami determinuje zainfekowania podkładek generatywnych.
Czas inkubacji choroby wynosi od kilku tygodni do 10 miesięcy.