Globalna konkurencja w rolnictwie wymaga od rolników, sadowników, producentów i firm nawozowych poszukiwania nowych rozwiązań pozwalających uzyskać wysokie i dobre jakościowo plony. Od lat firmy produkujące nawozy starają się tworzyć środki łatwo dostępne dla roślin, skuteczne w małych dawkach oraz bezpieczne dla ludzi i środowiska. Dziś na rynku jest bardzo szeroka paleta nawozów, które te wymogi spełniają.

Zawarte w oferowanych obecnie produktach składniki pokarmowe są dostępne dla roślin w różnym stopniu. W niektórych nawozach występują w postaci soli mineralnych (azotanów, siarczanów, chlorków) lub są łączone za pomocą związków kompleksujących (np. kwasu cytrynowego) bądź chelatów syntetycznych, tzw. kleszczy (np. EDTA , DTPA, EDDHA). Taka technika sprawia, że poszczególne składniki nawozu dobrze ze sobą „współpracują”, co pozwala zapobiegać wytrącaniu się składników pokarmowych, a tym samym podnosi jakość i skuteczność produktu.

Rola aminokwasów w rozwoju roślin

Aminokwasy to związki organiczne zawierające przynajmniej jedną grupę aminową i jedną karboksylową. Należą do najważniejszych związków organicznych znajdujących się w żywych organizmach, ponieważ z nich zbudowane są białka. To także ważny składnik hormonów i enzymów. Rośliny mają zdolność do samodzielnej syntezy aminokwasów, ale proces ten wymaga energii i czasu. Podanie młodym roślinom aminokwasów wraz z deficytowymi składnikami pokarmowymi pozwala tę energię zaoszczędzić, a jednocześnie dynamizuje tempo ich rozwoju. Aminokwasy są także prekursorami syntezy fitohormonów roślinnych (substancji wzrostowych), a dostarczenie ich w nawozach stymuluje rośliny do zwiększenia ich produkcji. Najaktywniejsze biologicznie i najcenniejsze są L-aminokwasy pochodzenia roślinnego. Uzyskuje się je w drodze fermentacji materiału roślinnego. W nawozie pełnią funkcję nośnika organicznego – chelatora, który umożliwia szybkie i niezwykle wydajne dostarczanie roślinom składników pokarmowych. Aminokwasy tworzą z nimi bardzo małe, elektrycznie obojętne cząsteczki, co przyspiesza wchłanianie i transport składników mineralnych wewnątrz rośliny. Warto pamiętać o tym, że stosowanie aminokwasów nie naprawi nam wszystkich błędów popełnionych w nawożeniu sadów, a ich nadmierne używanie może być wręcz niekorzystne dla roślin.

Aminokwasy jako nośnik składników pokarmowych

W roli nośników składników pokarmowych aminokwasy sprawdzają się doskonale. Molekuły aminokwasów w odróżnieniu od soli technicznych czy syntetycznych chelatów są elektrycznie obojętne, dlatego mogą być transferowane w komórce rośliny przez ektodesmy do membrany plazmatycznej (plasmalemma). Końcowa absorpcja minerałów z plasmalemmy do cytoplazmy jest możliwa dzięki aminokwasom zawartym w nawozie. W związku z tym czas pobrania składników pokarmowych z nawozów, w których są one skompleksowane aminokwasami, jest bardzo krótki – wynosi 2–4 godziny. Ponadto wykorzystanie składników pokarmowych jest prawie stuprocentowe. Aminokwasy pochodzenia roślinnego, dzięki pełnej kompatybilności z metabolizmem nawożonych roślin, zapewniają szybki i łatwy transport składników pokarmowych wewnątrz roślin do miejsc, w których jest największy deficyt danego składnika. Zwiększają też wykorzystanie nawozów mineralnych, szczególnie azotowych, co zdecydowanie wpływa na obniżenie zawartości szkodliwych azotanów w warzywach i owocach. Zalety te sprawiają, że nawozy z aminokwasami są coraz popularniejsze, mimo że dużo droższe od tradycyjnych nawozów. Pierwszymi na polskim rynku nawozami zawierającymi aminokwasy pochodzenia roślinnego są nawozy Metalosate produkowane przez amerykańską firmę Albion.

Czas pobrania składników pokarmowych stosowanych w postaci soli technicznych

	Pobranie w %	Czas pobrania w godzinach
N	80	5
P	50	48–120
K	50	24–96
Mg	20	1
	50	5
Ca	50	96–120
B	50	48
Cu	50	24–48
Fe	8	24
Mn	50	24–48

 

Nawozy Metalosate

• Metalosate Calcium zawiera 6% Ca, tj. 8,4% CaO skompleksowanego zestawem aminokwasów roślinnych (jak kwas asparaginowy, treonina, seryna, kwas glutaminowy, prolina, glicyna, alanina, cysteina, walina, metionina, izoleucyna, leucyna, tyrozyna, histydyna, lizyna, arginina i tryptofan). Zalety nawozu docenili już sadownicy, którzy od 4 lat stosują go, by polepszyć jakość i zdolności przechowalnicze owoców. Metalosate Calcium jest także bardzo przydatny do poprawy zaopatrzenia w wapń warzyw kapustnych, pomidorów, papryki, ogórków i ziemniaków. Wysoka zawartość aminokwasów w nawozie oprócz tego, że skutecznie wspomaga dostarczanie roślinom wapnia, to również stymuluje syntezę chlorofilu i pobieranie składników pokarmowych z gleby i pobudza wzrost roślin. Nawóz zwiększa także ich odporność na niekorzystne warunki atmosferyczne. Stosujemy go w dawce 2 l/ha.
• Metalosate Potassium zawiera 24% K2O skompleksowanego aminokwasami. Nawóz jest bardzo skuteczny w likwidacji niedoborów potasu, który aktywuje gospodarkę enzymatyczną roślin, gospodarkę wodną oraz gromadzenie cukrów. Zastosowany na początku suszy usprawnia aktywność aparatów szparkowych i reguluje gospodarkę wodną roślin, zmniejszając straty wody. Nawóz stosujemy w dawce 2–4 l/ha. Metalosate Potassium jest szczególnie przydatny do nawożenia drzew i krzewów owocowych, ziemniaków, buraków, warzyw kapustnych, cebuli, pomidorów i papryki. Poprawia wybarwienie owoców i warzyw (np. pomidorów i papryki) oraz ich jakość – po zastosowaniu nawozu wzrasta w nich zawartość cukru i skrobi.
• Aminofort jest płynnym nawozem aminokwasowym otrzymywanym w procesie hydrolizy enzymatycznej materiału zwierzęcego. Zawiera 11% azotu, 30% aminokwasów, w tym 8% wolnych aminokwasów (jak kwas asparaginowy, seryna, kwas glutaminowy, glicyna, histydyna, arginina, treonina, alanina, prolina, cysteina, tyrozyna, walina, metionina, lizyna, izoleucyna, fenyloalanina). Nawóz można stosować samodzielnie w sytuacjach stresowych – w dawce 3–5 l/ha – lub jako dodatek do nawozów dolistnych w celu przyspieszenia ich pobierania i podniesienia skuteczności działania – w dawce 1–3 l/ha.
• Aminopool 70 to nawóz aminokwasowy rozpuszczalny w wodzie, otrzymywany w procesie hydrolizy naturalnych białek. Zawiera 80% substancji organicznej, 11% azotu, 70% wolnych aminokwasów (jak kwas asparaginowy, seryna, kwas glutaminowy, glicyna, histydyna, arginina, treonina, alanina, prolina, cysteina, tyrozyna, walina, metionina, lizyna, izoleucyna, fenyloalanina, leucyna, hydroksylizyna i hydroksyprolina). Nawóz najlepiej stosować samodzielnie w sytuacjach stresowych w dawce 0,25–2,5 kg/ha oraz jako dodatek do innych nawozów w dawce 100 g nawozu na 100 l wody.

Dodatek aminokwasów do nawozów dolistnych poprawia ich wchłanianie przez liście i korzenie, zapewnia szybszy transport w roślinie oraz lepsze wykorzystanie składników pokarmowych z zastosowanych nawozów. Dodanie aminokwasów do środków ochrony roślin ogranicza stres powstały po ich użyciu oraz podnosi skuteczność ochrony.

Krzysztof Zachaj