Nawożenie borówki a stres termiczny u roślin

Gdy roślina znajdzie się w warunkach, w których temperatura odbiega od optymalnej dla danego gatunku, wtedy występuje u niej stres termiczny. Zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura prowadzi do zakłóceń w metabolizmie rośliny, powodując osłabienie jej kondycji. Wpływa to negatywnie na wzrost, kwitnienie i plonowanie upraw.

Dobrze odżywione rośliny, które dodatkowo mają sprzyjające warunki glebowe, dużo lepiej radzą sobie z czynnikami stresowymi, takimi jak susza, nadmiar wody, chłody czy wysokie temperatury. Dlatego w pierwszej kolejności przed samym nawożeniem borówki należy wziąć pod uwagę środowisko glebowe i dobrze przygotować podłoże: m.in. odpowiednio je zakwasić, zadbać o optymalną ilość składników pokarmowych w glebie oraz o wysoki poziom próchnicy, np. stosując doglebowo Rosahumus (w dawce 3–6 kg/ha). Dobrze odżywiona roślina, ze zdrowym systemem korzeniowym, jest bardziej odporna nie tylko na różnego rodzaju stresy abiotyczne, takie jak przymrozki czy upały, ale również ma lepszy system odporności naturalnej na czynniki biotyczne, czyli patogeny chorobotwórcze, agrofagi (np. szkodniki), skutki uboczne działania pestycydów, zasolenie podłoża i metale ciężkie. Niestety, człowiek na pogodę nie ma wpływu, a ekstremalne zjawiska mogą pojawić się także w tym sezonie. Dlatego niezmiernie ważne jest wsparcie roślin zabiegami, które będą zwiększały ich odporność na stres i minimalizowały skutki anomalii pogodowych.

Kluczowe składniki w nawożeniu borówki

W nawożeniu borówki istotne są oczywiście wszystkie składniki pokarmowe – makroelementy, takie jak N, P, K, S, oraz mikroelementy, m.in. Mg, B, Zn, Cu, Mn, Fe, Mo. Natomiast jeśli mowa o tych kluczowych, to bardzo ważne są potas, cynk i magnez.

Potas

Dobre zaopatrzenie krzewów w ten pierwiastek jest czynnikiem poprawiającym ich mrozoodporność. Potas podnosi koncentrację soków komórkowych, przez co jest istotnym składnikiem odpowiadającym za gospodarkę wodną. Broniąc się przed nadmiernym wzrostem temperatury, rośliny zwiększają transpirację, co przy ograniczonej ilości wody w glebie prowadzi do jej szybkiego wyczerpania, a w skrajnych przypadkach roślina traci turgor i więdnie. Dlatego ogromne znaczenie ma zapewnienie dobrego zaopatrzenia w potas, który jest kluczowy dla dobrej sprawności aparatów szparkowych. Nawozy potasowe najlepiej zastosować przed okresem wysokiej temperatury lub na samym jego początku. Roślina dość szybko sygnalizuje brak potasu. Charakterystyczne przy jego braku jest wywijanie się liści do góry w tak zwaną łódkę, w celu ograniczenia nadmiernej transpiracji. Bardzo istotne jest, aby drzewa były dobrze zaopatrzone w potas przez cały okres wegetacji, aż do zbiorów, dlatego należy racjonalnie nawozić tym składnikiem, w oparciu o analizy gleby, nawozami posypowymi (Rosafert 12-12-17 lub Rosafert 5-12-24), poprzez fertygację borówki (np. Rosasol 8-17-41, Rosasol 12-3-41, KTS Tiosiarczan potasu) oraz dolistnie (np. Metalosate Potassium, ASX Potas plus, siarczan potasu K-Leaf). Potas jest także bardzo ważnym aktywatorem przemian biochemicznych i hormonalnych zachodzących w roślinach. Stosowany wiosną, w czasie ruszania wegetacji, wpływa pozytywnie na regenerację uszkodzonych tkanek roślinnych i zwiększa odporność roślin na wiosenne przymrozki.

 

Cynk

To kolejny ważny składnik podnoszący odporność roślin na stres termiczny, a zwłaszcza na niskie temperatury. Wpływa on na przemiany hormonalne zachodzące w stożku wzrostu, poprawia wykorzystanie azotu i pobieranie fosforu. Nawozy cynkowe, np. Zinc 750, należy stosować w momencie ruszania wegetacji oraz po zbiorach owoców, a przed opadnięciem liści. W przypadku borówki, która rośnie w kwaśnym środowisku, cynk niestety jest słabo pobierany z gleby, dlatego bardzo ważny w tym momencie staje się zabieg dolistny tym mikroelementem.

Magnez

Dobre zaopatrzenie w ten mikroelement jest istotne w upalne dni, ponieważ magnez to główny składnik chlorofilu. Przy wysokiej temperaturze, już >26^oC, u wielu roślin uprawnych proces syntezy chlorofilu ulega spowolnieniu, a przy jeszcze wyższej – zostaje zahamowany. W skrajnych przypadkach powstają nekrozy na liściach, a osłabiony liść bez sprawnego aparatu fotosyntezy produkuje zdecydowanie mniej asymilatów, co wpływa na pogorszenie się wysokości i jakości uzyskiwanych plonów owoców. W sytuacjach, kiedy rośliny sygnalizują niedobry magnezu, poleca się zastosować oprysk z nawozem nowej generacji Mag S Aloy, który zapewnia uprawom szybkie i długotrwałe zaopatrzenie w magnez i siarkę. Magnez wraz z potasem reguluje pobór wody oraz w dużej mierze odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie systemu odpornościowego roślin.

Biostymulacja – SOS w uprawie borówki

Udowodniono, że bardzo dobre działanie biostymulujące w warunkach silnych stresów termicznych wykazują nawozy zawierające tytan czy krzem. Kiedy plantacja zostanie objęta przymrozkiem lub dopiero może to nastąpić, należy zastosować mieszankę preparatów, które wykazują silne działanie zwiększające odporność borówki na chłód, czyli oprysk nawozami ASX Krzem plus w dawce 0,5 l/ha (dodawać do zbiornika zawsze jako pierwszy!) i ASX Tytan plus w dawce 0,2 l/ha. Mieszanka tych nawozów wykazuje także działanie regenerujące po wystąpieniu przymrozków.

 

Kluczowe w nawożeniu borówki – Maral

Kluczowym produktem, który doskonale wpisuje się w kwestię nawożenia borówki w sytuacjach stresu termicznego, jest Maral. To nawóz bogaty w składniki pokarmowe NPK 6-5-5. Maral jest wzbogacony w cynk (1%) w formie łatwo dostępnej dla roślin uprawnych oraz kompleks Ryzea – ekstrakt bioaktywnych molekuł z alg morskich. Ascophyllum nodosum, Laminaria digitata i Fucus ssp. pochodzą z Oceanu Atlantyckiego i są zebrane w cyklu, w którym poziom związków fitostatycznych jest najwyższy. Środki chelatujące zawarte w nawozie, tj. kwas alginowy i aminokwasy, promują wchłanianie i translokację składników odżywczych w roślinie. Naturalne hormony roślinne zawarte w kompleksie Ryzea (cytokininy, auksyny, gibereliny, kwas jasmonowy, kwas abscysynowy, strigolaktony, brassinosteroidy) aktywizują rozwój systemu korzeniowego roślin, ich metabolizm, wzrost oraz obfite kwitnienie i owocowanie. Indukują także odporność roślin na niekorzystne warunki siedliskowe i atmosferyczne. Maral jest bogaty w jod oraz fenylopropanoidy, będące prekursorami kwasu salicylowego, który indukuje odporność roślin na stres termiczny. Ma to pozytywny wpływ na parametry fotosyntezy, potencjał wodny liści, zawartość wody w komórkach oraz na aktywność enzymów oksydacyjnych. Fenylopropanoidy i wytworzony z nich kwas salicylowy indukują odporność systemową roślin (SAR). Dodatek kwasów humusowych podnosi efektywność pobierania składników pokarmowych, zmniejszając antagonizm jonowy, oraz aktywizuje metabolizm roślin i ich wzrost.

 

Jak nawozić borówkę amerykańską nawozem Maral? Środek polecany jest do stosowania dolistnego, w dawce 0,75–1,5 l/ha. W związku z coraz większymi zaburzeniami rozwoju systemu korzeniowego spowodowanymi wysokimi temperaturami gleby bardzo istotne jest jego wzmocnienie poprzez fertygację borówki, i Maral, w dawce 3 l/ha, doskonale się do tego nadaje.

Warto wiedzieć: fertygacja borówki i formy nawozów dolistnych

W sytuacjach stresu termicznego spowodowanego wysokimi temperaturami najskuteczniejszą formą podawania składników pokarmowych jest fertygacja. Stosując zabiegi interwencyjne nalistne, należy zawsze zwracać uwagę na formy nawozów, żeby nie spowodować dodatkowego stresu roślin. Najlepsze formy to takie, gdzie składniki pokarmowe dostępne są w postaci organicznej lub nawozy NPK z aminokwasami roślinnymi, bądź preparaty na bazie alg morskich.

Dobrze odżywione rośliny, które dodatkowo mają sprzyjające warunki glebowe, dużo lepiej radzą sobie z czynnikami stresowymi, takimi jak susza, nadmiar wody, chłody czy wysokie temperatury.

 

Iwona Polewska-Jankowiak, Krzysztof Zachaj