Nasionnice i muszka plamoskrzydła – skuteczna ochrona i zwalczanie

Kiedy, czym i jak chronić drzewa pestkowe i uprawy jagodowe przed groźnymi szkodnikami, jakimi są nasionnice i muszka plamoskrzydła? Chcąc osiągnąć wysoką skuteczność zabiegów, należy znać mocne i słabe strony dostępnych środków oraz optymalne warunki do ich stosowania.

Barbara Błaszczyńska

W sadach drzew pestkowych korzystanie z pułapek do monitoringu lotów much nasionnic daje precyzyjne informacje na temat tego, kiedy jest zagrożenie ze strony szkodnika, jaka jest jego presja i ile razy w sezonie powinny być wykonane zabiegi chemiczne. Monitoring jest nieodzowny, ponieważ aplikacje środków muszą być zasadne ze względu na zbyt mało zarejestrowanych insektycydów do walki z tym najgroźniejszym szkodnikiem wiśni i czereśni jakim jest muszka plamoskrzydła.

Szkodnik numer dwa to muszka plamoskrzydła. Jednak, jak na razie, zagrożenie ze strony Drosophila suzukii nie występuje każdego roku, co warunkuje prawdopodobnie pogoda w sezonie. Przewaga aury ciepłej i suchej ogranicza płodność samców, a samice składają znacznie mniej jaj. Muszka plamoskrzydła jest najbardziej aktywna w warunkach umiarkowanej temperatury, na poziomie 20–25°C, i wilgoci – a takie dominowały w sezonie 2020.

Zwalczanie nasionnic i muszki plamoskrzydłej w sadach drzew pestkowych

Obecnie na nasionnice w sadach drzew pestkowych zarejestrowane są 4 grupy chemiczne. Dwie z nich mają także rejestrację na muszkę plamoskrzydłą i stosowanie ich lepiej zaplanować na okres krótko przed zbiorami (mniej więcej 7 dni wcześniej).

Neonikotynoidy

Kobe 20 SP lub Mospilan 20 SP – preparaty, których substancją czynną jest acetamipryd. Mają one 14 dni karencji. Zabezpieczają owoce przez 7–8 dni, więc jeśli loty nasionnic będą trwały nieprzerwanie przez dłuższy czas, to odstępy pomiędzy kolejnymi zabiegami środkami z tej grupy chemicznej nie powinny być dłuższe niż tydzień. Wniosek z powyższego jest też taki, że w przypadku ostatniego zabiegu acetamiprydem nie można mieć gwarancji dobrego zabezpieczenia owoców. Ponadto z powodu dwutygodniowej karencji preparaty te nie będą przydatne do jednoczesnego zwalczania nasionnicy i muszki plamoskrzydłej (jeśli pojawi się zagrożenie również ze strony tego szkodnika). Wynika to z faktu, że loty muszki mają miejsce najczęściej tuż przed zbiorami owoców. Poza tym w sezonie wegetacyjnym dopuszczone są tylko dwie aplikacje insektycydami z tej grupy, z uwzględnieniem wszystkich zastosowań małoobszarowych (licinek, nasionnice, kwieciak pestkowiec, zwójki, śluzownice). Dlatego środki z acetamiprydem, które dla wielu sadowników są bazą do walki z nasionnicami, nie powinny być nadużywane wiosną, a każdy zabieg musi być zasadny.

Pyretroidy z deltametryną

Ich wielką zaletą jest to, że część ma krótką, 7-dniową karencję, np. Decis Mega 50 EW, i są zarejestrowane do walki zarówno z nasionnicami, jak i muszką plamoskrzydłą. Trzeba pamiętać, że kilka preparatów z tej grupy ma 45 dni karencji. Pozostałe cechy tych środków nie są już tak atrakcyjne. Działają one wyłącznie kontaktowo, a więc krótko, niszczą tylko muchy latające w dniu zabiegu (nie mają wpływu na larwy wylęgające się z jaj – ani tych już złożonych w owocach, ani tych, które będą złożone w kolejnych dniach po zabiegu). Nie powinny być stosowane w temperaturze >20°C, co również bardzo ogranicza możliwości ich wykorzystania latem. Ponadto można je aplikować tylko 1–2 razy w sezonie, więc jeśli zostały zastosowane wiosną, np. do zwalczania mszyc, to możliwości korzystania z nich do walki z nasionnicami i muszką są już bardzo ograniczone. Poza tym środki te nie są obojętne dla pożytecznej entomofauny.

Kwasy tetronowe

Movento 100 SC (spirotetramat) – preparat stosowany jest najczęściej w sadach czereśniowych, na odmianach średnio- i późnodojrzewających, dobrze owocujących, szczególnie przy średniej i dużej presji nasionnic, ponieważ koszty zabiegu są dość wysokie. Przypadki aplikacji w wiśniach są nieliczne przede wszystkim z powodu mało atrakcyjnej ceny wiśni na przestrzeni ostatnich lat. Movento 100 SC ma wiele zalet: przy okazji zwalczania larw nasionnic ogranicza także mszyce oraz (poza etykietowo) przędziorka i pordzewiacza, które coraz częściej można spotkać w sadach pestkowych. Ponadto produkt ten działa systemicznie (krąży w systemie rośliny przez ksylem i floem), ograniczając rozwój larw w owocach przez 2 tygodnie lub nieco dłużej. Możliwa jest nawet dwukrotna aplikacja w sezonie (powtórka po 14 dniach), co gwarantuje ponad 4–5-tygodniowe zabezpieczenie owoców. Środek wymaga 21 dni karencji – przy mniejszej presji nasionnic ostatni zabieg powinien dobrze zabezpieczyć owoce do zbioru, natomiast przy większej wskazane jest podanie 7 dni przed zbiorami uzupełniająco produktu Exirel 100 SE. Movento 100 SC nie wymaga dodatku adiuwantu, ale powinien być aplikowany w dobrych warunkach pogody (temperatura >15°C i wyższa wilgotność powietrza).

Grupa antranilowych diamidów

Exirel 100 SE (cyjanotraniliprol) – środek z rejestracją na nasionnice i muszkę (a także na zwójkówki liściowe) w wiśniach i czereśniach. Na szkodniki działa kontaktowo i żołądkowo, na roślinie wgłębnie i translaminarnie. Exirel 100 SE powinien być aplikowany w czasie składania jaj i wylęgu pierwszych larw nasionnic i muszki, a ponieważ ma krótki czas karencji, bo tylko 7 dni, lepiej go zostawić na okres końcówki lotów nasionnic i pierwszych muszki plamoskrzydłej. Zalecana jest dawka 750 ml/ha (w walce ze zwójkami – 500 ml/ha). Możliwe są maksymalnie dwie aplikacje w sezonie wegetacyjnym, kolejny zabieg jest polecany po 10 dniach – w takim przypadku środka nie powinno się stosować częściej niż co drugi sezon na tym samym obszarze.

W sadach czereśniowych, rzadziej w uprawie wiśni, może być konieczne wykonanie 3–4 zabiegów zwalczających nasionnice w sezonie. W takiej sytuacji nie uda się wyprodukować owoców bez larw tego szkodnika, bazując tylko na tańszych rozwiązaniach i nie przekraczając liczby ich aplikacji dopuszczanych w etykiecie. Aby uniknąć tego problemu, w sadach z większą presją ze strony nasionnic najlepiej rozpocząć ochronę z wykorzystaniem 1–2 razy Mospilanu 20 SP/Kobe 20 SP, następnie zaaplikować Movento 100 SC i w trzecim tygodniu jego karencji uzupełniająco podać Exirel 100 SE.

Zwalczanie muszki plamoskrzydłej w uprawach jagodowych

W walce z muszką plamoskrzydłą (a także m.in. ze zwójkami) w uprawach jagodowych bardzo ważnym produktem jest Affirm 095 SG – środek na bazie benzoesanu emamektyny. Niedawno zyskał rejestrację w truskawce i poziomce (uprawianych w polu, pod osłonami, w szklarniach), malinie, jeżynie, malinojeżynie, porzeczce czarnej, białej i czerwonej, agreście, porzeczkoagreście, borówce wysokiej, aronii, żurawinie. To preparat o działaniu kontaktowym i żołądkowym, przeznaczony do zwalczania młodych gąsienic. Na roślinie działa wgłębnie i translaminarnie. Efekt stosowania widoczny jest po kilku godzinach od zabiegu w postaci paraliżu szkodnika (jego śmierć następuje najpóźniej po mniej więcej 4 dniach). Możliwe są dwie aplikacje w sezonie, w dawce 1,5 kg/ha i w odstępach 7 dni. Okres karencji to 7 dni, poza truskawką i maliną – tu wynosi on 3 dni.