Na plantacjach jagodowych- po zbiorach

Pamiętajmy, że praca na plantacjach roślin jagodowych nie kończy się wraz ze zbiorem owoców. Porzeczka, agrest czy malina nadal wymagają zabiegów ochronnych.

Bezpośrednio po zbiorze owoców, konieczne jest zabezpieczenie plantacji krzewów jagodowych przed niektórymi chorobami i szkodnikami. Jesień to również optymalny czas na stosowanie herbicydów oraz nawozów poprawiających właściwości fizyczne i biologiczne gleby.

Choroby porzeczek

Na plantacjach porzeczek, niekiedy po zbiorach owoców, konieczna jest kontynuacja ochrony przeciwko antraknozie i rdzy wejmutkowo- porzeczkowej. Wówczas zalecane jest wykonanie nawet dwóch oprysków co 10–14 dni. Pozwalają one ograniczyć dalszy rozwój choroby w bieżącym sezonie i jej presję w następnym roku. Większość uprawianych odmian porzeczki wymaga ochrony chemicznej, gdyż jest w średnim lub dużym stopniu podatna na te choroby. Zarejestrowane fungicydy do stosowania po zbiorach owoców to: Zato 50 WG, Yamato 303 SE (zawiera tiofanat metylu + tetrakonazol) oraz Topsin M 500 SC (tiofanat metylu).

Dodatkowo polecane są również ditiokarbaminiany (fungicydy na bazie mancozebu, zgodnie z ich rejestracją). Trzy pierwsze preparaty ograniczają jednocześnie amerykańskiego mączniaka agrestu. To, który produkt wybrać, powinno zależeć m.in. od dotychczasowej ochrony chemicznej, gdyż np. fungicydy na bazie tiofanatu metylu można stosować tylko raz w sezonie, Zato 50 WG – do dwóch razy, natomiast te z mancozebem do 3–4.

Ochrona agrestu

Amerykański mączniak może wymagać zwalczania szczególnie na wrażliwych odmianach porzeczek (np. Ben Lomond, Ben Nevis, Ceres) i na większości plantacji agrestu. Wykonuje się wówczas przynajmniej dwa zabiegi co 10–14 dni. Fungicydy polecane na opadzinę liści i rdzę (Yamato 303 SE, Topsin M 500 SC oraz Zato 50 WG) zwalczają jednocześnie obydwie choroby. Dodatkowo można sięgnąć po produkty siarkowe. Stosując siarkowy nawóz dolistny, np. Microthiol 80 WG, przy okazji zmniejszamy presję mączniaka (w okresie upałów produkty siarkowe stosujemy tylko wieczorem i na suche rośliny). Preparaty pokrywają się z tymi polecanymi na plantacjach porzeczek.

Niebezpieczne szkodniki

Nie można również pominąć groźnych i powszechnie występujących szkodników. Niektóre z nich, np. pryszczarki, przezierniki czy przędziorki, powinny być również zwalczane po zbiorach owoców, aby zmniejszyć ich presję w kolejnym sezonie.

Na silnie porażonych plantacjach porzeczek przez pryszczarki: porzeczkowca pędowego i porzeczkowiaka liściowego oraz przeziernika należy wykonać zabiegi zwalczające również bezpośrednio po zbiorach i powtórzyć 1–2 razy w odstępach co 10 dni. Zwalczanie szkodników uszkadzających pędy jest konieczne, jeśli wcześniej przeprowadzono zbiór mechaniczny.

Podstawą do podjęcia decyzji o zwalczaniu chemicznym powinna być lustracja i ocena progu zagrożenia: dla pryszczarka porzeczkowca pędowego to 10 uszkodzonych pędów (ślady żerowania larw pod skórką), a dla pryszczarka porzeczkowiaka liściowego – 20 zasiedlonych wierzchołków, co określamy w próbie 200 losowo wybranych jednorocznych pędów. Wielkość zagrożenia przez przeziernika najłatwiej jest ocenić na podstawie ilości odłowionych w sezonie motyli w pułapkach feromonowych. Do zwalczania tych szkodników zarejestrowana jest tylko jedna grupa chemiczna neonikotynoidów: Calypso 480 SC i Mospilan/Kobe 20 SP, które podaje się zawsze ze zwilżaczem, np. Flipper/Hiperion (innsektycydy te przy okazji niszczą szkodniki zjadające liście).

Na plantacjach agrestu po zbiorze owoców, zwalczania wymaga przeziernik porzeczkowiec. Polecany jest jedynie Mospilan 20 SP i jego odpowiednik Kobe 20 SP.

Przędziorek chmielowiec

Ten szkodnik występuje bardzo powszechnie i w dużym nasileniu na wielu plantacjach. Jeśli nie był wcześniej skutecznie zwalczony, będzie dalej niszczył liście, ograniczając ich funkcję i prawidłowy rozwój pąków na kolejny sezon (wzrasta też wrażliwość krzewów na przemarzanie).

Presja jest z reguły bardzo duża, jeśli dominuje w sezonie pogoda gorąca i sucha. Odmiany porzeczek najczęściej zasiedlane przez szkodnika to: Ben Sarek, Ben Lomond, Tisel, Ben Alder, Titania, Tiben, Ceres. Szkodnik wymaga bezwzględnego zwalczania na plantacjach porzeczek, na których stwierdzi się średnio pięć form ruchomych/liść. Aby wykonać prawidłową ocenę, powinno się przejrzeć 200 losowo zebranych liści. Zabieg ten zminimalizuje potencjalne szkody, jakie szkodnik może wyrządzić w drugiej części sezonu, ale i ograniczy jego nasilenie w kolejnym roku.

W okresie po zbiorach w porzeczkach zarejestrowany jest jedynie Ortus 05 SC (+ zwilżacz Flipper/Hiperion), ale maksymalna liczba zabiegów w sezonie tym akarycydem to dwa.

Jeśli preparat był wykorzystany w sezonie do zwalczania przędziorków i wielkopąkowca, nie powinno się po niego sięgać po raz trzeci, gdyż w takiej sytuacji bardzo łatwo mogą pojawić się na plantacji formy szkodnika z dużą na tę grupę chemiczną.

W agreście niestety nie ma zarejestrowanych akarycydów, polecane są jedynie preparaty działające mechanicznie/fizycznie.

Choroby malin

Ochronę malin po zbiorach prowadzi się tylko na odmianach owocujących na pędach dwuletnich. W warunkach sprzyjających porażeniu przez zamieranie pędów malin zaleca się po zbiorach dwukrotne zwalczanie tej groźnej choroby. Polecane fungicydy to: Iprodione 500 SC, niektóre fungicydy tiuramowe i te oparte na kaptanie (zgodnie z rejestracją), Zato 50 WG, Switch 62,5 WG, Signum 33 WG, fungicydy anilinopirymidynowe (pitymetanil), Yamato 303 SE, Topsin M 500 SC czy Teldor 500 SC.

Wymienione fungicydy można stosować maksymalnie dwa razy w sezonie, za wyjątkiem fungicydów: Yamato 303 SE i Topsin M 500 SC, po które można sięgać tylko raz i tiuramowych – maksymalna liczba ich aplikacji w sezonie to cztery.

Dużym problemem na plantacjach malin są również choroby wirusowe. Konieczne jest usuwanie chorych krzewów i kontynuowanie zwalczania mszyc odpowiedzialnych za rozprzestrzenianie się choroby. Na plantacjach odmian letnich, po skoszeniu pędów, polecamy także zabiegi fitosanitarne: opryskiwanie nawozami Viflo Chitozol Silver lub Cuproflox 70 zabezpieczającymi powstałe rany. Z kolei na tych jesiennych odmianach Cuproflox 70 możemy zastosować po opadnięciu liści.

Szkodniki malin

Jednymi z najgroźniejszych szkodników malin są przędziorki, które potrafią zupełnie zniszczyć liście i bardzo obniżyć kondycję roślin oraz ich mrozoodporność. Na plantacjach odmian tradycyjnych stwierdzenie po zbiorach powyżej pięciu sztuk form ruchomych/ liść oznacza konieczność kontynuacji zwalczania. W okresie po zbiorach owoców polecane są: Ortus 05 SC ze zwilżaczem Flipper (pod warunkiem, że nie był wcześniej stosowany w sezonie, bo możliwa jest tylko jednorazowa aplikacja) oraz Safran 018 EC ze zwilżaczem Prolonger (można po niego sięgnąć maksymalnie dwa razy w sezonie).

Zabieg wykonuje się w dzień pochmurny lub wieczorem w temperaturze >16C. Próg zagrożenia dla mszyc, pryszczarka namalinka łodygowego i przeziernika malinowca to powyżej 5 % zasiedlonych pędów (w każdym terminie lustracji powinno się przejrzeć cztery próby po 50 pędów). Do zwalczania tej ważnej grupy szkodników polecana jest niestety tylko jedna grupa insektycydów – neonikotynoidy: Calypso 480 SC i/lub Mospilan/Kobe 20 SP.
W przypadku zagrożenia przez pryszczarka i przeziernika ważne jest dokładne opryskanie zwłaszcza dolnych części pędów.

Zabiegi ochrony powinno się zaplanować na zasiedlonych plantacjach, bezpośrednio po zbiorze owoców i powtarzać je raz lub dwa razy w odstępach 10 –14 dni.

Regulowanie zachwaszczenia

To kolejny ważny zabieg pielęgnacyjny na plantacjach krzewów jagodowych. Niezmiernie przydatne jesienią są herbicydy doglebowe. Dzięki ich zastosowaniu bardzo ograniczymy zachwaszczenie plantacji wiosną (dzięki nim nie wykiełkują siewki wielu chwastów, które kontynuują swój rozwój zarówno w okresach odwilży zimą, jak i na przedwiośniu).

Późnojesienny termin stosowania wybranych herbicydów doglebowych jest najlepszy z punktu widzenia technologi uprawy oraz biologii wielu chwastów występujących na plantacjach. Preparaty tego typu należy aplikować na glebę czystą (bez chwastów) i wilgotną. Jednym z nich jest Devrinol 450 SC (napropamid) zarejestrowany także na plantacjach agrestu, porzeczki kolorowej oraz malin. Dawki na plantacjach nowo założonych to 3–4 l, na jednorocznych i starszych 4–6 l/ha. Na plantacjach owocujących można go stosować nawet 15 razy. Devrinol najskuteczniej niszczy chwasty w okresie ich kiełkowania. Nie działa na chwasty znajdujące się w późniejszych fazach rozwojowych. Zwalcza jednoroczne chwasty jedno- i niektóre dwuliścienne. W okresie wegetacji, przy średniej dobowej temperaturze powietrza powyżej 12°C, zachowuje skuteczność chwastobójczą do trzech miesięcy, a w okresie chłodów – nawet dłużej.
Kolejny preparat to Stomp Agua 455 SC (pendimetalia) polecany do stosowania na co najmniej dwuletnich plantacjach agrestu i porzeczek, a w przypadku malin i jeżyn – można go stosować zarówno na plantacjach nowo zakładanych, jak i tych starszych. Dawki w zależności od gatunku to od 3,0–3,5 l/ha. Najskuteczniej zwalcza roczne chwasty jednoliścienne i dwuliścienne w okresie ich kiełkowania i wschodów. Chwasty jednoliścienne są zwalczane
do fazy pierwszego lub do początku drugiego liścia, a chwasty dwuliścienne do fazy dwóch liści właściwych.

W porzeczkach zarejestrowany jest także glifosat Huragan Extra 360 SL. Środek ten można stosować przez cały sezon aż do jesieni, na intensywnie rosnące chwasty, w dawce 3–6 l/ha zależnej od występujących gatunków. W okresie wegetacji porzeczek zabieg wykonuje się wyłącznie w międzyrzędziach opryskiwaczem z osłonami. Niektóre herbicydy zawierające glifosat (w ramach rejestracji małoobszarowych) można również stosować na plantacjach porzeczek, agrestu (i aronii).
Na plantacjach malin, porzeczek i agrestu, obok graminicydu Fusilade Forte 150 EC , nową rejestrację uzyskał graminicyd Select Super przeznaczony do selektywnego zwalczania perzu właściwego, chwastnicy jednostronnej, miotły zbożowej, owsa głuchego i innych chwastów jednoliściennych.
Roczne chwasty jednoliścienne są najbardziej wrażliwe na działanie środka od fazy drugiego liścia do początku fazy
krzewienia, chwasty wieloletnie (np. perz właściwy) w fazie 4– 6 liści. Chwasty jednoroczne, np. wiechlina roczna, prosowate, owies głuchy, samosiewy zbóż, zwalczamy w dawce 0,8 l/ha, z kolei chwasty wieloletnie, np. perz właściwy, w 2 l/ha. Opady deszczu występujące w godzinę po zabiegu nie mają wpływu na działanie środka.

Nawożenie po zbiorach

Dodatkowo na plantacjach rosnących szczególnie na glebach lżejszych, można zaaplikować jesienią nawóz organiczno-mineralny do poprawy żyzności gleby – Rosahumus zawierający kwasy humusowe, potas i żelazo. Ze względu na dużą pojemność wodną kwasów humusowych, należy rozpuszczać go w odpowiedni sposób: wlać wodę do wiadra/beczki, wsypać nawóz, nie mieszając i odczekać najlepiej dobę. Następnie zamieszać, wlać przez sito do opryskiwacza i wykonać opryskiwanie gleby. Bardzo dobre efekty daje łączne stosowanie go z Delsolem (dawki Rosahumusu 3kg/ha + Delsol 1l/ha). Delsol zawiera 3% azotu, węgiel i „Co-formulator” stymulujący rozwój pożytecznych bakterii glebowych: Pseudomonas Putidia i Pseudomonas Fluorescens. Wpływają one na wzmocnienie systemu korzeniowego i stymulują silny rozwój strefy włośnikowej, poprawiając pobieranie składników pokarmowych, a w konsekwencji kondycje roślin i ich zdrowotność. W przypadku sadzenia nowej plantacji bardzo dobre efekty daje też moczenie korzeni w 1% roztworze Rosahumusu.

Na plantacjach malin owocujących na pędach jednorocznych podajemy również bezchlorkowe nawozy wieloskładnikowe z grupy Rosafertów, np. Rosafert 5-12-24, a dolistnie Rosasol 15-30-15.

Barbara Błaszczyńska, Doradca Sadowniczy Agrosimex