Komunikat sadowniczy z dnia 2.06.2015 – nasionnice

nasionnicaNa niektórych, cieplejszych stanowiskach w sadach czereśniowych zaczynają łapać się pierwsze muchy nasionnic,  lokalnie loty zaczynają być regularne (codziennie lub co 2 dni na pułapkach odławiają się kolejne 1-2 nasionnice), jednak na razie prawdopodobnie tylko w sadach czereśniowych. W sadach wiśniowych trzeba kontynuować monitoring pułapek co dwa, trzy dni. Pierwsze muchy w sadach wiśniowych prawdopodobnie pojawią się w najbliższych dniach, sprzyja temu bardzo ciepła pogoda.

Termin wylotu nasionnic

Różnica w terminie wylotu pierwszych much w zależności od usytuowania sadu może wynieść nawet ponad 2 tygodnie. Lot much jest bardzo zróżnicowany w zależności od warunków atmosferycznych, rodzaju gleby, jej wilgotności, ukształtowania terenu, położenia sadu i nasłonecznienia, również od rozpiętości i gęstości koron.

Robaczywe owoce wiśni i czereśni

Od 2009 roku, przyczyną robaczywienia owoców czereśni i wiśni są muchy, obok gatunku Rhagoletis cerasi (nasionnica trześniówka) również Rhagoletis cingulata. Objawy uszkodzeń powodowanych przez ten nowy gatunek są podobne do tych, wyrządzanych przez nasionnicę trześniówkę („robaczywe” owoce). Szkodniki te wysuwają się na pierwsze miejsce wśród szkodników czereśni (nie w mniejszym stopniu również wiśni). Zasięg występowania nasionnic zwiększa się z roku na rok, coraz częściej można je stwierdzić w rejonach Polski, w których jak do tej pory szkodniki te nie odławiały się (np. w północnych województwach).

Morfologia nasionnic

Owady dorosłe obydwu gatunków są podobnej długości 4-5 mm, i mają taki sam kolor – są czarne, a na powierzchni przezroczystych skrzydeł widać ciemne, wyraźne, poprzeczne przepaski. Pomiędzy skrzydłami na tułowiu występuje charakterystyczna żółta tarczka. Patrząc na muchy obu gatunków, odłowione na pułapce lepowej, trudno więc wskazać na cechy je różniące. Jednak posiłkując się lupą powiększającą można zauważyć, że gatunki te różni rysunek na skrzydłach. Muchy nasionnicy trześniówki na zakończeniu skrzydeł mają ciemny szeroki pasek, dokładnie je pokrywający, a pomiędzy dwoma szerokimi paskami biegnącymi w poprzek skrzydeł znajduje się wąski i krótki ciemny pasek. Natomiast u much nowego, amerykańskiego gatunku, ciemny pasek nie pokrywa zakończenia skrzydeł, nie ma też wąskiego, krótkiego paska między dwoma szerokimi poprzecznymi ciemnymi pasami. Larwy są białe, beznogie, długości 4 mm, żerują w owocach przez około 3 tygodnie.

Rozwój nasionnic

Zimują poczwarki w bobówkach (słomkowożółta, długości 5 mm) w glebie, na głębokości kilku (około 5) centymetrów. Pierwsze muchy nasionnicy opuszczają miejsce zimowania, gdy temperatura gleby wynosi +12°C. Przypada to czasami w połowie maja, w niektóre lata wylot much jest nieco później – w końcu maja lub na początku czerwca (co zbiega się zazwyczaj z okresem pełni kwitnienia robinii akacjowej). Muchówki stają się aktywne w temperaturze powyżej 14°C. Ich lot trwa czasami 1,5-2 miesiące. Ostatnio zauważa się tendencję robaczywienia coraz to wcześniejszych odmian (owoce Burlata w końcówce zbioru już mogą być „robaczywe”) i coraz dłużej trwających lotów,  do zbiorów najpóźniejszych odmian czereśni (do końca lipca i dłużej).

W pierwszej kolejności jaja składane są na odmianach wcześniejszych (od drugiego tygodnia dojrzewania czereśni), a następnie na coraz później dojrzewających (dlatego pułapki na odmianach późniejszych można powiesić nieco później). Po zakończeniu żerowania larwy nasionnicy opuszczają owoc, spadają na ziemię i w wierzchniej warstwie gleby formują bobówkę, w której następuje przepoczwarczenie

Nasionnice – monitoring

Jeżeli w gospodarstwie są kwatery wiśniowe i czereśniowe, powinny być monitorowane przez oddzielny zestaw pułapek, aby informacja o zagrożeniu była jak najbardziej precyzyjna. Pułapki wykażą, czy zagrożenie w danym sadzie jest, jaka jest presja szkodnika i jak przebiega dynamika lotów szkodnika.

  • Obecnie należy regularne obserwować pułapki lepowe – najlepiej co 2-3 dni – minimum 2 x w tygodniu   (i kontynuować monitoring praktycznie do zbiorów owoców). Regularne prowadzenie monitoringu  ma bowiem znaczący wpływ na efekt końcowy walki z nasionnicą.
  • Podczas sprawdzania pułapek pincetą usuwa się muchy i zapisuje każdorazowo ich ilość. Jeżeli się ma odpowiedni zapas pułapek można ewentualnie 2-3 dni po wykonaniu zabiegu zwalczającego usuwać z sadu zabrudzone tablice, zastąpić je nowymi i zacząć na nowo odliczanie much.
  • Nie należy zaprzestać obserwacji pułapek po wykonaniu 1-2 zabiegów (pułapki trzeba obserwować praktycznie do zbiorów)

Próg zagrożenia dla nasionnicy

Średnio 2 sztuki odłowione na jednej pułapce.

Zwalczanie nasionnicy

Jeżeli sadownik stwierdzi pierwszą muchę na pułapce nie powinien od razu wykonywać zabiegu zwalczającego. Trzeba odczekać 2-4 dni, aby stwierdzić, czy będą łapały się kolejne muchy, jeśli tak będzie, pierwszy zabieg zwalczający  należy zaplanować po 5-7 dniach od rozpoczęcia regularnego odłowu much (nie od dnia stwierdzenia pierwszej muchy).

Największe zagrożenie jest w momencie, kiedy owoce przebarwiają się na kolor żółty.

Jeśli lot much jest regularny i ciągły, wówczas odstępy między kolejnymi zabiegami nie powinny być dłuższe niż 8-10 dni. Chłody i deszcze w okresie lotu much utrudniają składanie jaj i w przypadku wystąpienia takiej pogody, po wylocie much, zabieg powinno się opóźnić o liczbę dni z temperaturą poniżej 14°C.

Jeśli krótko po wykonaniu opryskiwania dalej odławia się dużo much, te odłowione przez pierwsze 2-3 dni po zbiegu powinny być zdjęte z pułapek bez liczenia,  ale jeśli w następnych dniach (3-ci, 4-ty dzień)  będą stwierdzone kolejne muchy na pułapkach, planujemy powtórzenie zabiegu po około 7-8 dniach od poprzedniego opryskiwania

Mospilan saszetki noweZarejestrowane są tylko dwa insektycydy z jednej grupy chemicznej: Mospilan 20 SP – w dawce 0,125 l/ha lub Calypso 480 SC – dawka 0,1-0,15 l/ha, dodając do każdego z nich zwilżacz Flipper.

Ponieważ niemożliwa jest rotacja produktów należących do różnych grup chemicznych, każdy zabieg  na nasionnice powinien być uzasadniony!

Nie poleca się korzystać z pyretroidów do pierwszych 2-ch zabiegów.

Bardzo ważna jest  technika zabiegów, a więc dobre pokrycie cieczą opryskową wnętrza korony i szczególnie jej górnych partii.

Mszyce

Jeżeli stwierdzi się obecnie w sadzie nowe kolonie mszyc może warto poczekać z zabiegiem zwalczającym do momentu jednoczesnego występowania nasionnic, których spodziewamy się w najbliższych dniach. Jeśli jednak populacja mszyc jest obecnie bardzo liczna warto rozważyć potrzebę wykonania opryskiwania jak najszybciej, niezależnie od nasionnic, nie używając jednak preparatów Calypso 480 SC czy Mospilan 20 SP – te zostawiamy do walki z nasionnicami. Lepiej użyć pyretroid – zgodnie z rejestracją, wykonując zabieg bardzo wcześnie rano, aby temperatura w takcie zabiegu nie była wyższa niż 20 C.

Gorzka zgnilizna wiśni

W rejonach Polski, w których  panuje dotkliwa susza, nie było do tej pory zasadności zabezpieczania owoców przed gorzką zgnilizną wiśni, chociaż wybierając do walki z drobną plamistością liści drzew pestkowych preparaty Merpan 80 WG czy Shavit Plus chroniły one młode zawiązki jednocześnie przed gorzką zgnilizną wiśni.

W sytuacji zapowiedzi zmiany pogody i opadów deszczu trzeba włączyć do ochrony obok fungicydów opartych na kaptanie również te oparte na tiuramie.

Ochrona przeciwko tej chorobie powinna być zintensyfikowana szczególnie w okresie wybarwiania się owoców.

Zwalczanie gorzkiej zgnilizny wiśni

Zarejestrowane są tylko preparaty kontaktowe, oparte na kaptanie i tiuramie:

  • Merpan 80 WG / Captan 80 WG –  21 dni karencji
  • Shavit Plus 71WP (captan + tradimenol)- 2 kg/ha/ Kaptan Plus 71,5 WP – 7 dni karencji
  • Fungicydy tiuramowe – Sadoplon 75 WP  i Kaptan zaw. 50 WP – 7 dni karencji

Wszystkie wymienione fungicydy sa zarejestrowane tylko dla sadów wiśniowych

Preparaty te nie są „wrażliwe” na niskie temperatury ale „wrażliwe” na intensywne opady deszczu

Po opadach przekraczających 20-25 mm, czy ulewach – ponad 16 mm deszczu, zabieg fungicydem kontaktowym powinien być powtórzony, a więc wykonany znacznie wcześniej (czasem nawet już następnego dnia), niż podaje się w schematycznych zaleceniach.

Srebrzystość liści drzew

W sadach coraz więcej obserwuje się drzew z objawami srebrzystości liści (również tych uszkodzonych przez mróz). Ważne jest  systematyczne zaznaczenie chorych drzew (w sposób najwygodniejszy dla sadownika), aby w okresie cięcia drzew (czasami wykonuje się to w okresie bezlistnym) uniknąć sytuacji przenoszenia grzybni na narzędziach do cięcia i zainfekowania zdrowych drzew, rosnących po sąsiedzku.

 

Barbara Błaszczyńska
Doradca Sadowniczy Agrosimex

Info Karta