Jak zwalczać mączniaka 🍎 jabłoni

Jest drugą po parchu jabłoni chorobą przysparzającą sadownikom najwięcej kłopotów, zwłaszcza w ostatnich latach. Można śmiało powiedzieć, że epidemia mączniaka prawdziwego wielu sadów dotyka każdego roku. Silne porażenie wpływa istotnie na fotosyntezę, kondycję i wigor drzew oraz na poziom i jakość plonowania.

Robert Binkiewicz

Od sadowników najczęściej słyszy się, że mączniak prawdziwy to choroba bardzo trudna do zwalczenia, a środki chemiczne nie są wystarczająco skuteczne. Jest jednak także duża grupa gospodarzy, którzy radzą sobie z mączniakiem rewelacyjnie i skuteczna ochrona nie stanowi dla nich problemu. Warto zatem po raz kolejny przyjrzeć się czynnikom wpływającym na presję i porażenie chorobą oraz przypomnieć kryteria dobrej ochrony.

Przyczyny występowania mącznika jabłoni

Przyczyn silnej presji mączniaka jest sporo. Te najważniejsze to:

• 
łagodne zimy, a właściwie ich brak – w takich okolicznościach 100% grzybni może przezimować i wiosną jest gotowe do rozwoju,
• 
brak odpowiedniej agrotechniki – zbyt silny wzrost drzew, późne cięcie 
(po rozpoczęciu wegetacji wiosną), zbyt delikatne cięcie i pozostawienie dużej ilości zainfekowanych pędów jednorocznych,
• 
niewystarczająca ochrona – zabiegi na mączniaka przy okazji parcha lub dopiero latem po zauważeniu objawów,
• 
bardzo uboga ochrona lub jej brak w młodych kwaterach w pierwszym roku po posadzeniu.

Przyczyny nieskutecznej ochrony przed mączniakiem

Ochrona upraw przed mączniakiem jabłoni okazuje się nieskuteczna z wielu powodów, takich jak:

• 
za mała liczba zabiegów,
• 
niedostosowanie programu ochrony do grupy odmian szczególnie wrażliwych,
• zbyt późne rozpoczęcie ochrony – po kwitnieniu i zauważeniu objawów porażenia,
• za wcześnie zakończona ochrona – tuż po kwitnieniu, „bo jest dobrze”,
• nieprawidłowy dobór preparatów,
• zabiegi przy nieodpowiednich warunkach pogodowych,
• za niskie dawki preparatów w stosunku do silnego porażenia.

Zwalczanie mączniaka jabłoni – Studium przypadku

Fakt, że da się skutecznie ochronić sad jabłoniowy przed mączniakiem, najlepiej zobrazuje opis sytuacji w typowym nowoczesnym i intensywnym sadzie jabłoniowym:

1. Najczęściej w nowych sadach sadzone są odmiany wrażliwe na mączniaka, a jednocześnie podatne na ordzawienia skórki (powodowane zarówno przez warunki pogodowe, jak i przez wspomnianego mączniaka), takie jak Gala, Golden Delicious, Red Delicious. W związku z tym u sadownika od samego początku zapala się czerwona lampka i wie on, że nie można dopuścić do porażenia, bo straty będą olbrzymie.
2. System cięcia „na krótko” – zdecydowana większość nowych kwater jest prowadzona w taki sposób, że korony są bardzo smukłe, osiowe, zabudowane od dołu do góry krótkimi i sztywnymi pędami. Aby to osiągnąć, każdego roku przyrosty jednoroczne są skracane na 3–5 pąków w celu usztywnienia gałązek, lepszej dystrybucji światła i dobrego pąkowania wewnątrz korony. Najczęściej sadownicy nie są tego świadomi, ale dzięki takiemu systemowi cięcia i prowadzenia drzew – poprzez odcinanie pąków szczytowych porażonych w ubiegłym sezonie 
– w dużym stopniu eliminują źródło mączniaka na nowy sezon. W przeszłości panowało przekonanie, że należy wycinać pędy z  białym, mączystym nalotem, co w starszych sadach graniczyło z cudem.
A co z tymi, które nie są białe, ale mają porażony pąk szczytowy na pędach jednorocznych? I właśnie tu trzeba powiedzieć o jednym z ważniejszych elementów agrotechniki, znacząco redukującym presję mączniaka, jakim jest nowoczesne, intensywne cięcie.
3. Ochrona chemiczna powinna zostać zainicjowana na początku wegetacji, ale nie za wcześnie. Czasami słyszy się od sadownika: „zrobię mocny zabieg w fazie bezlistnej lub pękania pąków i wypalę drania”. Nic bardziej mylnego – w tej fazie grzybnia jest bezpieczna w zamkniętych jeszcze pąkach. Ale już w fazie mysiego uszka należy rozpocząć intensywną ochronę zapobiegawczą, chroniąc regularnie młode, rozwijające się liście. Do tego celu doskonale nadają się preparaty siarkowe, np.: ASX Micriol 80 WG lub Microthiol 80 WG.
4. Pierwszy mocny zabieg przeprowadza się w fazie różowy pąk/balon. Dlaczego ten moment jest kluczowy? Wtedy mogą być spełnione 3 warunki do skutecznego zabiegu:
jest duża ilość młodej tkanki wymagającej 
ochrony i zabezpieczenia,
zdecydowana większość zainfekowanych pąków jest już rozwinięta, dzięki czemu ubiegłoroczna grzybnia „wyeksponowana” jest na działanie preparatów wyniszczających,
w tym czasie można już „upolować” optymalne warunki pogodowe do wykonania skutecznego zabiegu jednym z silnych preparatów IBE, np.: Cyflux 50 EW, Nimrod 250 EC, Penkona 100 EC.
5. Po pierwszym etapie konieczna jest kontynuacja ochrony zapobiegawczej w bardzo ważnym okresie, czyli podczas kwitnienia. Tutaj paleta skutecznych preparatów jest szeroka i obejmuje całą grupę SDHI oraz strobiluryny (szczegóły w tabeli).
6. I tu wydawałoby się, że sytuacja jest opanowana, sad jest czysty, wolny od mączniaka i można skupić się na innych patogenach. I znów nic bardziej mylnego – owszem ciężka praca jest już wykonana, ale należy kontynuować szczelną ochronę zapobiegawczą przez kolejne tygodnie. Zazwyczaj jest to jeszcze od 3 do 5 zabiegów środkami z grupy IBE.

Tak zaplanowany i wykonany program powinien obejmować 11–13 zabiegów. Może się to wydawać dużo, ale mniej więcej połowa z nich jest wykonywana łącznie pod kątem parcha i mączniaka. Pozostałe to typowe preparaty mączniakobójcze, ale zastosowane w mieszaninie i z innymi środkami nie przysparzają większych problemów. Ważne tylko, żeby być konsekwentnym i zrealizować plan, a wtedy nie trzeba będzie przy każdej okazji rozmawiać o mączniaku.
Precyzyjny i bardzo skuteczny program ochrony jabłoni przed mączniakiem został zaprezentowany w tabeli.

Program ochrony przed mącznikiem jabłoni 2021

Faza rozwoju	Preparat	Dawka	Uwagi
pękanie pąków	ASX Micriol 80 WG/Microthiol 80 WG	6kg/ha	można mieszać z preparatami: miedziowymi lub Caldera 700 WG/Delan 700 WG
mysie ucho	ASX Micriol 80 WG/Microthiol 80 WG	6kg/ha	można mieszać z preparatami: miedziowymi lub Caldera 700 WG/Delan 700 WG
zielony pąk	ASX Micriol 80 WG/Microthiol 80 WG	6kg/ha	można mieszać z preparatami: miedziowymi lub Caldera 700 WG/Delan 700 WG lub Syllit SC
różowy pąk	Cyflux 50 EW + Flipper (adiuwant) temp. min. 15°C. 750 l/ha	0,5 l/ha + 0,2 l/ha	najważniejszy, OBOWIĄZKOWY zabieg! można mieszać z preparatami: Caldera 700 WG/Delan 700WG lub Merpan 80 WDG/Malvin 80 WDG
początek kwitnienia	Embrelka 140 SC	1,5 l/ha	min. 15°C
kwitnienie	Fontelis 200 SC lub Sercadis 300 SC	0,75l/ha lub 0,3 l/ha
tuż po kwitnieniu	Penkona 100 EC + Flipper 0,2 l/ha	0,125 l/ha/m	bardzo ważny zabieg! można mieszać z preparatami: Delan 700 WG
wzrost zawiązków	Difo 250 EC	0,2 l/ha	zapobiegawczo – „przy okazji” z parchem
wzrost zawiązków	Domark 100 EC	0,4l/ha
wzrost zawiązków	Domark 100 EC	0,4l/ha	jeżeli to uzasadnione – przy silnej presji