Jak sadzić borówkę wysoką? Zakładanie uprawy

„Mam pole i chcę posadzić borówkę. Jak to zrobić?” – to pytanie często zadają przyszli plantatorzy. Jak brzmi odpowiedź? Przede wszystkim zapoznać się z jak największą ilością literatury. Tylko oczytanie pozwoli uniknąć wielu przykrych niespodzianek przy zakładaniu i późniejszym prowadzeniu plantacji. Da również solidne podstawy do podjęcia decyzji, czy warto inwestować w uprawę tych owoców.

Niestety, publikacji w języku polskim na ten temat jest mało… Podejmujący się uprawy borówki stają przed wieloma problemami. Główny to wybór właściwego stanowiska. Zła lokalizacja plantacji spowoduje, że koszty jej prowadzenie mogą przerosnąć spodziewane zyski. Najlepsze dla borówki są ciepłe stanowiska o równym terenie. Ze względu na wrażliwość tej uprawy na silne wiatry za idealne przyjmuje się miejsce położone między naturalnym zadrzewieniem. Gdy drzewa znajdują się od wschodniej strony plantacji, chronią rośliny od zimnych wiatrów zimowych i wiosennych, natomiast po zachodniej stronie stanowią osłonę przeciw wietrzną przez pozostałą część roku.

Ziemia pod borówki – jak odpowiednio przygotować glebę?

Powszechnie wiadomo, że borówka dobrze rośnie na glebach kwaśnych. Optymalne pH podłoża to 3,5–4,5 oznaczone w KCl. Do obniżenia odczynu gleby można zastosować siarkę, ale warto sprawdzić, czy na wysokie pH nie wpływa np. woda podskórna. Plantację najlepiej zakładać na glebach lekkich, z dużą zawartością próchnicy, które szybko się nagrzewają. Zawartość próchnicy w glebie powinna wynosić minimum 3,5%. Nie zawsze ziemia, jaką ma się do dyspozycji, jest idealna pod uprawę borówki. Dlatego analiza gleby jest kolejnym krokiem przy podejmowaniu decyzji o wyborze stanowiska pod uprawę. Próbki gleby należy pobrać co najmniej z dwóch poziomów, tzn. z warstw ornej i podornej. Zasadne jest wykopanie w kilku miejscach głębszych otworów, które umożliwią określenie poziomu wody gruntowej i profilu glebowego. Glebę do analizy pobiera się w 15–20 miejscach wyznaczonych tak, żeby zebrana próbka (mniej więcej 0,5 kg) stanowiła reprezentacyjny materiał dla całej kwatery. Próbki gleby najlepiej oddać do Stacji Rolniczo-Chemicznej lub innej jednostki badawczej, np. Instytutu Agronomicznego Fertico, która wykona ich analizę i opracuje zalecenia nawozowe. Gleby lekkie często nie zawierają odpowiedniej do uprawy roślin wrzosowatych ilości próchnicy. Strukturę gleby można polepszyć, dodając substancję organiczną – torf pod borówkę, korę sosnową lub trociny – a także stosując wysiew roślin – gryki, gorczycy białej, żyta ozimego itp. Rośliny te dodatkowo ograniczą wzrost chwastów, a odchwaszczenie pola jest kolejnym bardzo istotnym krokiem. Walka z chwastami na istniejącej już plantacji jest bardzo trudna i kosztowna. Do zwalczania po określeniu długości rzędów i ich liczby na kwaterze można wytyczać rzędy w terenie, pamiętając, że najlepsze warunki nasłonecznienia można osiągnąć, gdy posadzi się rośliny w rzędach usytuowanych północ – południe. Dlatego, opierając się na projekcie nawodnieniowym, należy wybrać jeden z boków pola za punkt odniesienia i według niego odmierzyć kolejne rzędy. Jeśli gleba musi być wzbogacona w substancję organiczną, rzędy należy trwale oznaczyć na początku i końcu, w taki sposób, żeby oznaczenia nie uległy przemieszczeniu w trakcie wykonywania prac polowych. Po wyznaczeniu rzędów wyoruje się bruzdy w środku planowanych rzędów o szerokości około 60 cm i głębokości 30 cm. Tak przygotowane redliny wypełnia się substancją organiczną (np. torf wymieszany z trocinami w ilości 600 m3 na ha). Po ich wypełnieniu wysiewa się nawozy mineralne, według zaleceń Stacji Rolniczo-Chemicznej lub innej jednostki badawczej, np. Instytutu Agronomicznego Fertico. Następnie należy nadsypać substancję organiczną w redlinach glebą, która została wyorana podczas tworzenia bruzdy. Powstały wał wyrównać glebogryzarką. Przerabianie podłoża glebogryzarką wymiesza zawartość redliny z glebą oraz wyrówna całe pole. Wykonuje się wtedy nawodnienie. Wykopy linii głównych, kolektory i studzienki do spuszczania wody na zimę oraz wyprowadzenie linii kroplujących – należy wykonać przed posadzeniem roślin. Tak przygotowane pole czeka już tylko na sadzenie krzewów.

Jak sadzić borówkę wysoką?

Odległości między roślinami można wcześniej zaznaczyć na naciągniętej lince lub każdorazowo odmierzać je w trakcie sadzenia. Rozstawa roślin zależy od wielu czynników. Na ubogich glebach wzrost krzewów jest słabszy, a więc i odległości między roślinami powinny być mniejsze. Rozstawa w rzędzie zależy również od siły wzrostu i pokroju krzewów. Odmiany silnie rosnące lub o szerokim pokroju z wykładającymi się pędami, np. Bluecrop, należy sadzić rzadziej. Wzniesiony pokrój krzewu, np. Chanticleer czy Duke, lub słaba siła wzrostu roślin umożliwiają gęstsze sadzenie. Można przyjąć, że rozstawa w rzędach powinna wynosić od 80 cm do 120 cm. Od siły wzrostu i pokroju krzewów zależą także odległości między rzędami. Ważnym czynnikiem, który decyduje o szerokości międzyrzędzi, jest szerokość sprzętu mechanicznego (rozstaw kół ciągnika oraz narzędzi roboczych), jakich używa się do utrzymania gleby na plantacji. Można więc przyjąć, że szerokość między rzędami wynosi (w zależności od wymienionych czynników) 2,7–3,5 m.

Kiedy sadzić borówkę wysoką?

Borówkę można sadzić zarówno jesienią, jak i wiosną. Oba terminy mają zwolenników i przeciwników. Należy jednak rozważyć kilka argumentów przeważających za sadzeniem jesienią. Są to:

• większa dostępność materiału szkółkarskiego,
• wczesną jesienią przebieg pogody umożliwiający terminowe wykonanie wszystkich prac,
• szansa, że posadzone wtedy rośliny ukorzenią się przed nadejściem zimy, a na wiosnę wcześniej rozpocznie się ich wzrost.

Są jednak i minusy jesiennego sadzenia. Przede wszystkim możliwość przemrożenia sadzonek na polu. Natomiast borówka posadzona wiosną później rozpocznie wegetację. Tak więc każdy termin sadzenia ma swoje plusy i minusy. Plantator sam decyduje, który termin wybierze.

Jak pielęgnować borówkę wysoką? Zabiegi

Wkrótce po posadzeniu krzewów należy wykonać kilka ważnych zabiegów. Wśród plantatorów krąży opinia, że cięcie borówki trzeba rozpocząć dopiero w trzecim roku po posadzeniu roślin. Jednak po ich posadzeniu powinno się wykonać cięcie sanitarne, a w kolejnych latach formujące. Jeśli rośliny zostały posadzone jesienią, wówczas cięcie należy przesunąć na wiosnę. Świeżo posadzone rośliny są wrażliwe na brak wody. Aby nie wyschły, należy je podlać. Na szczęście obniżająca się temperatura i wzmożona częstotliwość opadów jesienią pomagają w dobrym przyjmowaniu się roślin. Ściółkę zaleca się rozsypać możliwie szybko po posadzeniu krzewów. Zabezpiecza ona glebę wokół nich przed nadmiernym wyschnięciem, stabilizuje temperaturę podłoża i uzupełnia materię organiczną wokół korzeni roślin. Na początku uprawy szerokość pasa ściółki może mieć mniej więcej 50 cm, ale po paru latach powinna wynosić mniej więcej 1 m. Grubość warstwy powinna być większa niż 10 cm. Mineralizacja substancji organicznej oraz jej rozdmuchiwanie przez wiatr powodują, że ściółkowanie należy powtarzać minimum co dwa lata. W ciepły i bezdeszczowy dzień warto również wykonać profilaktyczne opryskiwanie środkami ochrony przeciwko chorobom
grzybowym. W pierwszym roku uprawy należy usunąć kwiatostany. Zabieg ten umożliwi roślinie nie tylko lepsze ukorzenienie się, ale także wytworzenie możliwie dużej liczby młodych przyrostów. To na nich w kolejnym roku pojawią się owoce, które zapewnią pierwszą finansową satysfakcję z uprawiania tej wspaniałej rośliny.

ŚCIÓŁKA
Zabezpiecza glebę wokół krzewów przed nadmiernym wyschnięciem, stabilizuje temperaturę podłoża i uzupełnia materię organiczną wokół korzeni roślin. Ściółkę zaleca się rozsypać możliwie szybko po posadzeniu krzewów. Najlepszym materiałem do ściółkowania jest kora sosnowa. Z powodzeniem można ją jednak zastąpić trocinami z drzew iglastych.

dr Tomasz Krupa/SGGW Warszawa