Jak budować jakość owoców już od fazy kwitnienia

Dla producentów jabłek i wiśni ostatnie lata są niezwykle trudne. Z jednej strony anomalie pogodowe, rosnące koszty produkcji, dramatycznie niskie ceny owoców i problemy z ich zbytem zmuszają wiele gospodarstw do szukania oszczędności, m.in. na nawożeniu, co wpływa na jakość. Z drugiej – tylko za owoce dobrej jakości można uzyskać lepszą cenę. Jak zatem ekonomicznie osiągnąć sukces w uprawie?

Iwona Polewska-Jankowiak, Krzysztof Zachaj

Chcąc optymalizować koszty prowadzenia upraw, należy zadbać o dobre zaopatrzenie drzew owocowych w kluczowe składniki – bor, fosfor, wapń, krzem, magnez i tytan – decydujące o kwitnieniu, wiązaniu owoców, ich jędrności i trwałości przechowalniczej oraz syntezie chlorofilu w liściach i sprawności fotosyntezy.

W okresie kwitnienia i wzrostu owoców niezbędny jest sprawny system korzeniowy, który zapewni dobre pobranie wody i składników pokarmowych z gleby. Dlatego na początku wegetacji konieczne są dobre zaopatrzenie drzew w fosfor, aby pobudzić wytwarzanie nowych korzeni włośnikowych, oraz poprawa dostępności składników pokarmowych – zmniejszenie ich antagonizmu, co jest szczególnie ważne w czasach bardzo wysokich cen nawozów mineralnych. W tym celu doskonale sprawdzają się:

Rosahumus i Startus Active Duo – nawozy zawierające kwasy humusowe – które najlepiej zastosować wczesną wiosną w formie oprysku doglebowego pasów herbicydowych,

Maral – z kompleksem Ryzea, kwasem alginowym, aminokwasami i fenylopropanoidami, prekursorami kwasu salicylowego – który stosuje się poprzez fertygację w dawce 3 l/ha, 1–3 razy w sezonie.

W celu uzyskania owoców doskonałej jakości, nadających się do długiego przechowywania, zabiegi dolistne poprawiające jakość należy zacząć w okresie, kiedy owoców jeszcze nie ma na drzewach, po wytworzeniu pąków kwiatowych. Kluczowe w tej fazie jest podanie boru i wapnia oraz aminokwasów i hormonów roślinnych zawartych w ekstrakcie z alg morskich.

Z prowadzonych przez Agrosimex badań wynika, że bardzo często nawet na glebach o uregulowanym odczynie (pH 6,5 i więcej) zawartość przyswajalnego wapnia jest bardzo niska. Najniższy zanotowany poziom to 53 mg Ca/l gleby, a najwyższy >5000 mg Ca/l gleby. Natomiast zdecydowana większość badanych gleb ma zawartość wapnia odżywczego w przedziale 210–500 mg Ca/l.

Bor i wapń w uprawach sadowniczych

Bor jest jednym z najważniejszych mikroelementów w uprawach sadowniczych. Wpływa na rozwój strefy włośnikowej systemu korzeniowego, jest niezbędny w procesie kwitnienia, odpowiada za lotność pyłku i zawiązanie owoców. Ma także bardzo duży wpływ na procesy biochemiczne zachodzące w roślinie. Zawartość boru w glebach w Polsce jest bardzo niska – w przypadku ponad 90% gleb jego poziom waha się w przedziale 0,4–0,8 mg/100 g.

Sprawdzonym źródłem boru jest Bolero – płynny nawóz o wyjątkowych właściwościach, którego specyficzny system odżywiania roślin oparty jest na zdolności boru do tworzenia związków kompleksowych z cukrami i alkoholami, co powoduje zwiększenie ruchliwości tego pierwiastka i jego szybkie przemieszczanie się w roślinie. W ten sposób bor po wniknięciu przez szparki i pory przenika bezpośrednio do łyka i drewna – stref, w których następuje rozwój i reprodukcja roślin.

Po dotarciu Bolero do miejsca działania wiązania między cukrami i borem ulegają zerwaniu, a składnik wnika bezpośrednio tam, gdzie jego aktywność jest najbardziej skuteczna i najszybsza, zmniejszając wydatkowanie energii przez roślinę. Ponadto nawóz zawiera środki zwilżające i powierzchniowo czynne, co zapewnia wysoką skuteczność działania. Produkt jest w pełni bezpieczny dla nawożonych roślin, także podczas kwitnienia. Poleca się wykonać 1–3 zabiegi wiosną: po wytworzeniu pąków kwiatowych, na początku opadania płatków i podczas wzrostu owoców. Zalecana dawka to 1–3 l/ha. Nawóz Bolero jest doskonały do łącznego stosowania z Metalosate Calcium i Maralem.

O potrzebie nawożenia wapniem nie trzeba dzisiaj nikogo przekonywać. Aby efekty w poprawie jakości i zdolności przechowalniczej owoców były jak najlepsze, należy poznać zasobność gleb w przyswajalny wapń i przy jego niskiej zawartości w glebie (<1000 mg/l gleby) połączyć nawożenie doglebowe wapniem z nawożeniem pozakorzeniowym.

Zdecydowana większość sadowników stosuje nawożenie dolistne wapniem w celu poprawy jakości i zdolności przechowalniczej owoców jabłek oraz żeby ograniczyć pękanie owoców wiśni i czereśni, ponieważ bez tych zabiegów jakość owoców byłaby zdecydowanie gorsza. Należy pamiętać, że ilość wapnia pobieranego do budowy owoców jabłek to 3–8 kg/ha/rok, a do budowy systemu korzeniowego, pnia, pędów i liści jabłonie pobierają nawet 170 kg/ha/rok. Dlatego trzeba zadbać o odpowiednie zaopatrzenie gleby w przyswajalne formy wapnia, aby drzewa i krzewy owocowe mogły z niego korzystać w całym okresie wegetacji. W celu uzyskania owoców o najlepszych parametrach jakościowych, nadających się do długiego przechowywania, najlepiej połączyć nawożenie doglebowe wapniem z fertygacją i nawożeniem dolistnym.

Nawożenie doglebowe wapniem

Z prowadzonych przez Agrosimex badań wynika, że bardzo często nawet na glebach o uregulowanym odczynie (pH 6,5 i więcej) zawartość przyswajalnego wapnia jest bardzo niska. Najniższy zanotowany poziom to 53 mg Ca/l gleby, a najwyższy >5000 mg Ca/l gleby. Natomiast zdecydowana większość badanych gleb ma zawartość wapnia odżywczego w przedziale 210–500 mg Ca/l. Dla porównania – optymalny poziom wapnia odżywczego dla większości upraw sadowniczych wynosi 1000–1500 mg/l gleby. Wapń jest łatwo wymywany z gleby, a roczne straty wynoszą do 350 kg CaO.

Do uzupełniania w glebie zawartości wapnia odżywczego doskonałym i ekonomicznym rozwiązaniem jest ASX Siarczan wapnia. Nawóz ten zawiera 31% CaO rozpuszczalnego w wodzie, łatwo dostępnego dla roślin. Najlepiej zastosować go jesienią lub bardzo wczesną wiosną, aby wapń był dostępny dla drzew i krzewów od ruszenia wegetacji. Bardzo dobre efekty daje także oprysk pasów herbicydowych wczesną wiosną nawozem CaTs Tiosiarczan wapnia (w dawce 15–20 l/ha) łącznie z RSM. W trakcie wegetacji niedobory wapnia można uzupełnić, stosując nawozy: Qrop mix (saletra potasowo-wapniowa zawierająca: 14% N, 23% K2O i 14% CaO rozpuszczalnego w wodzie), Saletrę wapniową polową czeską Lovofert, Nitrabor, Tropicote.

Fertygacja

W związku z systematycznie powtarzającym się w ostatnich latach deficytem wody w wielu sadach stosowane jest nawadnianie. Często po samym nawadnianiu odczyn gleby pod kroplownikiem wzrasta nawet o 1 jednostkę, jednocześnie podczas intensywnego nawadniania drzewa pobierają więcej składników pokarmowych, a także z wierzchnich warstw gleby są wypłukiwane wapń, magnez i potas. Dlatego razem z wodą trzeba podawać nawozy zawierające wapń, takie jak Saletra wapniowa Calcinit, Ducanit czy CaTs Tiosiarczan wapnia, który dzięki swoim wyjątkowym zaletom jest nie tylko źródłem wapnia i siarki, ale również poprawia wykorzystanie azotu, potasu, magnezu i żelaza.

W sezonie 2022 fertygacja CaTs Tiosiarczanem wapnia będzie szczególnie ważnym zabiegiem, ponieważ nawóz ten, oprócz dostarczania wapnia i siarki, zdecydowanie zmniejsza straty azotu z gleby oraz poprawia jego wykorzystanie, dzięki czemu można obniżyć dawki nawozów azotowych. CaTs Tiosiarczan wapnia poleca się zastosować 3–5 razy w sezonie w dawce 15 l/ha.

Nawożenie dolistne

Bardzo ważne jest rozpoczęcie nawożenia wapniem jak najwcześniej, nawet w okresie kwitnienia, stosując nawóz Metalosate Calcium w fazach różowego pąka, pełni kwitnienia i opadania płatków kwiatowych. Opryski wykonane w czasie kwitnienia skutecznie likwidują niedobory wapnia w młodych liściach i kwiatach, zmniejszają konkurencję o ten składnik pomiędzy poszczególnymi organami drzew, a aminokwasy roślinne stymulują „pompę wapniową” do lepszego pobierania wapnia z gleby, podziały komórkowe, lotność pyłku i wiązanie owoców.

Dzięki zlikwidowaniu deficytu wapnia w liściach lepiej się one rozwijają, produkują więcej asymilatów, przez co owoce są dobrze odżywione i lepiej rosną. Po kwitnieniu, kiedy największy deficyt wapnia został zlikwidowany, należy systematycznie, co 10–14 dni, stosować nawozy wapniowe: Metalosate Calcium (2 l/ha), Viflo Cal S (3 l/ha), Rosatop Ca (5 l/ha) lub Calciminal (2–4 l/ha), oraz na zakończenie sezonu Metalosate Calcium (2 l/ha) i zawierający wapń w postaci mrówczanu wapnia Folanx Ca29 (5 kg/ha).

W celu podniesienia skuteczności programów poprawy jakości i zdolności przechowalniczej owoców do wszystkich polecanych nawozów rekomendowane jest dodanie stymulatora ASX Krzem plus. Zawiera on 2,2% krzemu (Si) rozpuszczalnego w wodzie w postaci kwasu ortokrzemowego, 0,45% boru i 1,1% miedzi, w formach łatwo dostępnych dla roślin, oraz 80% substancji organicznej (w s.m.). Oprócz poprawy jędrności i trwałości pozbiorczej owoców ASX Krzem plus aktywizuje procesy życiowe oraz mechanizmy obronne roślin w sytuacjach stresowych (np. zimno), zwiększa ich odporność na przymrozki i upały, reguluje aktywność aparatów szparkowych, poprawiając gospodarkę wodną roślin. Wpływa także na lepsze pobieranie składników pokarmowych z gleby.

Zabiegiem niezbędnym do uzyskania wysokich plonów i doskonałej jakości owoców jest oprysk nawozem Maral, który jest bogaty w składniki pokarmowe NPK 6-5-5. Ponadto zawiera cynk (1%) w formie łatwo dostępnej dla roślin uprawnych oraz kompleks Ryzea – ekstrakt bioaktywnych molekuł z alg Ascophyllum nodosum, Laminaria digitata, Fucus spp., pochodzących z Oceanu Atlantyckiego i zebranych w cyklu, w którym poziom hormonów roślinnych jest najwyższy. Dzięki wyjątkowej metodzie ekstrakcji, wykorzystującej mikronizację zebranych alg i różnicę ciśnień w ekstrakcji nadkrytycznej, uzyskano najwyższą koncentrację aktywnych składników o bardzo dobrych parametrach. Naturalne hormony roślinne obecne w kompleksie Ryzea (cytokininy, auksyny, gibereliny, kwas jasmonowy, kwas abscysynowy, strigolaktony, brassinosteroidy) aktywizują rozwój systemu korzeniowego, metabolizm roślin, ich wzrost oraz obfite kwitnienie i owocowanie. Ponadto indukują odporność roślin na niekorzystne warunki siedliskowe i atmosferyczne. Środki chelatujące zawarte w nawozie, tj. kwas alginowy, aminokwasy i kwasy humusowe, promują wchłanianie i translokację składników odżywczych w roślinie.

Maral jest także bogaty w jod, wykazujący działanie wabiące pszczoły do oblotu sadu, oraz fenylopropanoidy, będące prekursorami kwasu salicylowego, który indukuje odporność roślin na stres wodny, co ma pozytywny wpływ na parametry fotosyntezy, potencjał wodny liści, zawartość wody w komórkach oraz na aktywność enzymów oksydacyjnych. Fenylopropanoidy i wytworzony z nich kwas salicylowy indukują odporność systemową roślin (SAR) na patogeny oraz wpływają na dojrzewanie owoców. Dodatek kwasów humusowych w Maralu podnosi efektywność pobierania składników pokarmowych, zmniejszając antagonizm jonowy, oraz aktywizuje metabolizm roślin i ich wzrost. Nawóz polecany jest do stosowania dolistnego w uprawach sadowniczych w okresie kwitnienia i wzrostu owoców w dawce 0,75–1,5 l/ha.

Aby zapewnić prawidłowy rozwój liści, wysoką zawartość chlorofilu i sprawność fotosyntezy, a co za tym idzie – dobre odżywienie owoców, warto wykonać opryski nawozem ASX Tytan plus w fazach zielonego i różowego pąka, początku kwitnienia oraz wzrostu owoców w dawce 0,2 l/ha. Tytan zawarty w nawozie stymuluje syntezę chlorofilu, poprawia sprawność fotosyntezy i produkcję asymilatów. Jest doskonały do mieszanek z innymi nawozami.