Drosophila suzukii – nowy szkodnik owoców miękkich w Polsce

D. suzukii to niewielki owad bardzo przypominający muszkę owocową (Drosophila melanogaster), ale w odróżnieniu od niej powoduje ogromne straty w uprawach owoców miękkich.

Dlaczego Drosophila suzukii jest tak groźna?

Samice D. suzukii cechuje silnie usklerotyzowane pokładełko, którym nacinają zdrową skórkę owoców i składają pod nią jaja. Po krótkim okresie od złożenia jaj przez samicę wylęgają się z nich larwy, które żerują wewnątrz owocu, wyjadając miękisz. Owoce zasiedlone przez szkodnika tracą wartość handlową. Muszka plamoskrzydła jest wysoce płodnym szkodnikiem. Samica w ciągu życia jest w stanie złożyć do 600 jaj, a okres rozwoju osobników młodocianych muchy, w zależności od temperatury, może zakończyć się już w ciągu 7 dni. Przy tak szybkim rozwoju i wysokiej płodności szkodnika nawet niewielka liczebność populacji na początku sezonu może szybko urosnąć do ogromnych rozmiarów.

Samica (po lewej) i samiec (po prawej) D. suzukii (fot. A. Chorąży).
Samica (po lewej) i samiec (po prawej) D. suzukii (fot. A. Chorąży). Na górze: Wielkość rzeczywista

Czy wiesz, że…

D. suzukii pochodzi z południowo–wschodniej Azji. W 2008 r. stwierdzono jej obecność w kontynentalnych Stanach Zjednoczonych i w Europie. Mucha szybko rozprzestrzeniła się i osiedliła na nowych terenach. Obecnie szkodnik występuje w większości krajów europejskich. Po raz pierwszy w Polsce został wykryty w 2014 r.

Szkodliwość

Obecność D. suzukii w Europie
Obecność D. suzukii w Europie

Drosophila suzukii może powodować szkody zarówno o charakterze bezpośrednim (uszkodzenia skórki owocu, wyjadanie miękiszu owocu), jak i pośrednim (wnikanie do owocu patogenów, np. bakterii, drożdży, lub składanie do owoców jaj przez inne owady, jak np. muszka owocowa). Zakres żywicieli D. suzukii jest bardzo szeroki. Szczególnie podatne na zasiedlenie są owoce o cienkiej skórce: jagodowe (np. truskawka, borówka, malina) i pestkowe (np. czereśnia, wiśnia, śliwka). Szkodnik może również rozwijać się na innych owocach (np. jabłka, gruszki, pomidory), gdy ich skórka przed złożeniem jaja była uszkodzona. Oprócz roślin uprawnych mucha rozwija się również na owocach wielu gatunków roślin dziko rosnących (np. czarny bez, dereń). Straty wynikające z obecności D. suzukii na niektórych plantacjach mogą dochodzić do 100% plonu. Przykładowo na skutek obecności muszki plamoskrzydłej notuje się straty sięgające odpowiednio: 20% – Hiszpania, 30–40% – Włochy, 80% – Francja, 83% – USA w uprawie truskawki; 30–40% – Włochy, 50–84% – USA w uprawie maliny; 26–40% w uprawie borówki (USA i Włochy). Straty wynikające z obecności muszki plamoskrzydłej w uprawach: truskawki, borówki, maliny, jeżyny, czereśni i wiśni, w trzech stanach USA (Kalifornia, Oregon i Waszyngton) szacuje się na ponad 500 mln dolarów rocznie. W północnych Włoszech (uprawa o pow. około 400 ha, prowincja Trydent) odnotowano straty wyrządzane przez tego szkodnika rzędu 500 tys. euro w 2010 r. i 3 mln euro w 2011 r. Szkodliwość muszki plamoskrzydłej może być ograniczona w sezonie charakteryzującym się wysoką temperaturą i niską względną wilgotnością powietrza. Taka sytuacja wystąpiła w wielu krajach europejskich w 2015 r. Niemniej jednak w stanowiskach usytuowanych w pobliżu rzek czy zbiorników wodnych obserwowano wysoką aktywność i szkody związane z obecnością D. suzukii.

Rośliny uprawne zasiedlane przez D. suzukii

  • aktinidia,
  • borówka,
  • brzoskwinia,
  • czereśnia,
  • dereń,
  • figowiec,
  • jeżyna,
  • malina,
  • morela,
  • morwa,
  • porzeczka,
  • śliwa,
  • truskawka,
  • winorośl,
  • wiśnia.

Monitoring upraw

 

Województwa, w których w 2015 r. stwierdzono występowanie D. suzukii (PIORiN).
Województwa, w których w 2015 r. stwierdzono występowanie D. suzukii (PIORiN).

W 2015 r. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa na terenie całego kraju prowadziła monitoring D. suzukii. Stwierdzono obecność szkodnika w dziewięciu województwach. Mucha najliczniej obserwowana była w woj. mazowieckim, łódzkim i kujawsko- pomorskim. W pozostałych województwach w pułapkach odławiano pojedyncze osobniki szkodnika. Liczba osobników D. suzukii odłowionych w 2015 r. w Polsce roku była niewielka w porównaniu z liczbą tych much odławianych w krajach, w których szkodnik powoduje wysokie straty w plonie. Populacja D. suzukii jest jednak obecna w Polsce od 2014 r., dlatego w nadchodzącym sezonie przy normalnym przebiegu pogody plantatorzy owoców miękkich mogą się spodziewać pierwszych strat w plonie wynikających z obecności tego szkodnika. W bieżącym sezonie w woj. mazowieckim, łódzkim i kujawsko-pomorskim Agrosimex we współpracy z Fertico będzie prowadzić monitoring na obecność D. suzukii. Pozwoli to na wczesne wykrycie szkodnika i podjęcie działań mających na celu ograniczenie strat wynikających z jego obecności. Informacje o odłowach muchy dostępne będą tylko w komunikatach Info-Karty. Prowadzenie regularnych obserwacji nad obecnością i liczebnością szkodnika w uprawie jest bardzo ważne. Szczególnie duże znaczenie ma wykrycie pierwszych osobników w sezonie. Niezwykle wysoka płodność i krótki okres rozwoju muszki plamoskrzydłej powoduje, że działania mające na celu ograniczenie występowania szkodnika należy podjąć niezwłocznie po odłowieniu pierwszych, nawet nielicznych osobników. Niezwykle ważne jest przestrzeganie zasad higieny plantacji, a więc usuwanie i utylizacja owoców przejrzałych i opadłych, w których szkodnik może się rozwijać.

Informacje o lotach D. suzukii dostępne w Info-Karcie.
Informacje o lotach D. suzukii dostępne w Info-Karcie.

Zwalczanie muszki plamoskrzydłej

W Polsce zarejestrowane są trzy preparaty do zwalczania D. suzukii: Calypso 480 SC, Patriot 100 EC oraz Spintor 240 SC. Ze względu jednak na wspomnianą wysoką płodność i krótki okres rozwoju szkodnika, walka jedynie przy użyciu metod chemicznych nie daje zadawalających efektów. Co więcej, przy często wykonywanych zabiegach pestycydami istnieje ryzyko uodpornienia się muchy. Dlatego nad metody chemiczne należy przedłożyć metody fizyczne, a więc ograniczyć występowanie szkodnika, np. poprzez częsty zbiór owoców oraz ich chłodzenie bezpośrednio po zbiorze, masowe odłowy muchy, zastosowanie barier w postaci siatek o drobnych oczkach czy dezorientacja szkodnika za pomocą wykonania zabiegu roztworem wodnym wapna gaszonego (8 kg/1000 l wody).

mgr inż. Alicja Chorąży, Samodzielny Zakład Entomologii Stosowanej, SGGW