Żyzność gleby to jeden z podstawowych czynników decydujących o wysokości uzyskiwanych plonów. W celu poznania ilości poszczególnych elementów w podłożu należy wykonać jego analizę chemiczną w specjalistycznym laboratorium. Postawienie właściwej diagnozy, pozwalającej podjąć odpowiednie działania związane z zabiegami agrotechnicznymi, jest możliwe tylko na podstawie pełnowartościowej próbki gleby.

Podstawowe parametry gleby – struktura, zawartość materii organicznej, pH, zasobność w makro- i mikroelementy – wpływają na ekonomię gospodarstwa w postaci ilości i jakości uzyskiwanego plonu. Oddając próbki glebowe do badania w specjalistycznym laboratorium, otrzymuje się wyniki, dzięki którym można podjąć odpowiednie działania związane z zabiegami agrotechnicznymi, takimi jak nawożenie czy też wapnowanie gleby.

W zależności od typu wykonanej analizy uzyskuje się informacje:

• niezbędne do określenia potrzeb nawozowych i ustalenia dawek nawozów,
• dotyczące odczynu gleby (pH) i jej zasolenia,
• dotyczące nawozów, jakie najlepiej zastosować, żeby uzyskać założone efekty,
• na temat zasobności gleby w materie organiczną.

Jak pobrać próbki gleby?

Chcąc samodzielnie pobierać próbki gleby do analizy, tak by były one pełnowartościowe i pozwoliły uzyskać prawidłowe wyniki, najlepiej postępować według poniższych zaleceń.

1. Pojemnik na badane próbki:

• zaleca się, by próbki przeznaczone do badań były pakowane w torebki z folii (woreczki strunowe) lub w specjalne pudełko tekturowe (do pobrania w laboratorium),
• próbka nie powinna ważyć mniej niż 500 g.

2. Przygotowanie punktu pobierania:

• przed pobraniem próbek gleby należy sporządzić szkic sytuacyjny pól gospodarstwa przeznaczonego do badań,
• na wybranym obszarze o powierzchni do 4 ha z pola o jednakowym przedplonie, nawożeniu czy uprawie pobrać próbkę ogólną,
• próbkę przygotować, wykonując 15 do 25 nakłuć,
• punkty pobierania próbek pierwotnych należy wyznaczyć losowo, możliwie w równych odstępach od siebie, jednym ze sposobów przedstawianych na rysunku – w zależności od kształtu pola/plantacji.

  

3. Pobór próbek:

• do laboratorium dostarcza się próbki mieszane, które składają się z próbek pierwotnych,
• wilgotne próbki muszą być dostarczone do laboratorium w tym samym dniu, w którym zostały zebrane; próbki można również przechowywać w lodówce przez kilka dni lub zamrozić je, jeśli dostarczenie jest opóźnione.

4. Sposoby pobierania próbek:

• pobieranie próbek szpadlem: wykopać dołek na głębokość 20 cm i z profilu odkroić plaster gleby; tak pobraną próbkę pierwotną umieścić w wiadrze oznakowanym „warstwa orna”; następnie powiększyć dołek do głębokości 40 cm i z profilu 20–40 cm pobrać plaster gleby, a próbkę umieścić w wiaderku oznaczonym „warstwa podorna”.
• pobieranie próbek laską Egnera: wbić laskę w glebę po wystający element, obrócić i wyciągnąć, glebę znajdującą się w rowku laski umieścić w wiadrze oznakowanym „warstwa orna”; następnie wykopać dołek szpadlem na głębokość 40 cm, oczyścić dołek z wierzchniej ziemi (osypanej) i ponownie pobrać laską, umieścić próbkę w wiaderku opisanym „warstwa podorna”.
• pobieranie próbek laską żłobakową: wbić laskę w glebę na głębokość 20 cm, obrócić i wyciągnąć, glebę znajdującą się w rowku laski umieścić w wiadrze oznakowanym „warstwa orna”; ponownie wbić laskę na głębokość 40 cm, obrócić i wyciągnąć, a próbkę umieścić w wiadrze oznaczonym „warstwa podorna”.
• pobieranie próbek laską spiralną i Edelmana: obracać laskę, wbijając ją w glebę na głębokość 20 cm, następnie wyciągnąć glebę znajdującą się w rowku laski i umieścić w wiadrze oznakowanym „warstwa orna”; powtórzyć czynność na głębokości 40 cm i wyciągnąć, próbkę umieścić w wiadrze oznaczonym „warstwa podorna”.

5. Oznakowanie próbek:

• na torebce umieszcza się metryczkę z czytelnie wypisanymi danymi:

– imię i nazwisko,

– oznaczenie warstwy, z której pobrano próbki pierwotne,

– nazwa miejsca, z którego pobrano próbki pierwotne,

– data pobrania próbki;

– metryczka powinna być naklejona na zewnętrzną ściankę torebki, nie należy umieszczać jej w torebce z glebą.

6. Transport próbek do laboratorium:

• próbka powinna być dostarczona do laboratorium w możliwie najkrótszym czasie od jej pobrania,
• środki transportu powinny być czyste,
• próbki można przewozić wszystkimi środkami komunikacji umożliwiającymi zachowanie niezmienności ich składu podczas transportu.

7. Przekazywanie próbek do badań (dotyczy Instytutu Agronomicznego Fertico):

• próbki gleby przyjmowane są w godzinach 8:00–16:00,
• punkt przyjęcia próbek: Laboratorium Instytutu Agronomicznego Fertico, ul. Mogielnicka 33, 05-600 Grójec.

8. Informacja o wynikach badań

• Informacje o wynikach badań można uzyskać po ustalonym w trakcie zlecenia czasie.

Uwaga! Nie należy wykonywać pobierania próbek bezpośrednio po zastosowaniu nawozów mineralnych, organicznych oraz w okresach nadmiernej suszy lub wilgotności gleby. Zaleca się unikać pobierania próbek gleby z obrzeży pól, miejsc po stogach i kopcach oraz w bruzdach, kretowiskach i żwirowiskach, zagłębieniach i ostrych wzniesieniach terenu (w przypadku poboru z tych miejsc zalecane jest pobranie dodatkowych prób, oraz zrobienie adnotacji na formularzu laboratoryjnym w miejscu „Uwagi”).

Uniknąć błędów

Wiedza na temat najczęściej popełnianych błędów, które dyskwalifikują próbki gleby do badań, to pierwszy krok do tego, by ich uniknąć.

• Błąd 1. – nieodpowiedni termin pobrania próbki.
• Błąd 2. – niewłaściwy podział gospodarstwa na działki/sektory.
• Błąd 3. – niewłaściwe/niereprezentatywne skomponowanie próbki ogólnej/mieszanej.

Karolina Felczak-Konarska/Instytut Agronomiczny Fertico

Opracowano na podstawie normy PN-R-04031:1997 i wymagań Laboratorium IAF