ABC fertygacji, czyli jak efektywnie nawozić uprawy 🫐 jagodowe?

Połączenie nawożenia z nawadnianiem to precyzyjna i bardzo efektywna metoda dokarmiania roślin. Fertygacja pozwala na dostosowane do bieżących potrzeb pokarmowych roślin podawanie w określonym stężeniu nawozów mineralnych (krystalicznych i płynnych) oraz kwasów przez cały okres wegetacyjny.

Iwona Polewska-Jankowiak

Fertygacja umożliwia precyzyjne podawanie nawozów różnym gatunkom roślin uprawnych, w tym jagodowym, bezpośrednio w strefę systemu korzeniowego. Aby móc w pełni wykorzystać zalety tej metody nawożenia, należy poznać główne zagadnienia z nią związane.

Zbiorniki nawozowe A i B

W zbiornikach oznaczanych jako A i B (schemat) przygotowuje się roztwory (ciecze) robocze. Pożywki należy przyrządzać w określonych stężeniach, właściwych dla danego gatunku rośliny i jej fazy rozwojowej. Gotowe roztwory w niskich stężeniach, czyli o określonym pH i EC, można podawać bezpośrednio roślinom. W gospodarstwach wyposażonych w specjalne urządzenia dozujące czy miksery można przygotowywać pożywki 100-krotnie stężone, według zasady:

zbiornik A – saletra wapniowa, chlorek wapnia, saletra magnezowa, saletra potasowa, chelat żelazowy,

zbiornik B – kwas (azotowy, fosforowy), MKP, siarczan potasu, siarczan magnezu, nawozy mikroelementowe, gotowe nawozy NPK krystaliczne,

zbiornik C – opcjonalnie – może być oddzielnym zbiornikiem tyko na kwasy.

Przy sporządzaniu koncentratu nie należy łączyć w jednym zbiorniku nawozów wapniowych z siarczanami i nawozami fosforowymi, ponieważ wytworzą nierozpuszczalne sole, które wytrącą się w zbiorniku i spowodują zapychanie filtrów.

Ważne – jeśli w gospodarstwie jest tylko jeden zbiornik, fertygację należy wykonywać przemiennie nawozami wapniowymi oraz NPK i siarczanami.

Odczyn, czyli pH wody i gleby

Najważniejszym czynnikiem decydującym o powodzeniu nawożenia, zwłaszcza fertygacji, jest odczyn wody i odczyn gleby/podłoża. Odczyn, czyli pH, to określenie w skali od 0 do 14 zawartości jonów wodorowych H+. Ma ono znaczenie, ponieważ decyduje o dostępności i pobieraniu składników pokarmowych przez rośliny.

Zbyt wysokie pH:

• blokuje dostępność fosforu niezbędnego do prawidłowego ukształtowania systemu korzeniowego, obfitego kwitnienia, zawiązywania owoców i nasion,
• blokuje dostępność mikroelementów (z wyjątkiem molibdenu),
• ogranicza dostępność żelaza, którego niedobór powoduje żółknięcie liści, chlorozy i spadek plonu.

Zbyt niskie pH:

• ogranicza dostępność fosforu, potasu, wapnia, magnezu i molibdenu,
• może powodować zatrucie roślin innymi pierwiastkami, które są pobierane
  w nadmiarze,
• może zwiększać podatność roślin
  na choroby,
• stwarza środowisko (kwaśne) sprzyjające aktywacji toksycznego dla roślin glinu.

Przewodnośćelektryczna (EC)

Przewodność elektryczna lub EC (z ang. electrolitical conductivity) jest miarą stężenia roztworów stosowanych do nawożenia. Wyrażana jest w mS/cm lub µS/cm. Im wyższe jest całkowite stężenie soli, tym wyższa jest EC. Przewodność elektryczna zostanie zarejestrowana tylko wtedy, gdy w roztworze obecne są jony nieorganiczne, m.in. pochodzące z nawozów mineralnych (N, P, K, Ca itd.). Wymagana wartość EC dla optymalnego wzrostu roślin zależy od gatunku, fazy fizjologicznej rośliny i warunków środowiskowych. Przewodność roztworu zależy od stężenia wszystkich jonów i ich właściwości, od temperatury roztworów oraz od obecności w nich amoniaku i dwutlenku węgla.

Analiza wody

W przypadku fertygacji bardzo duże znaczenie ma jakość wody, która będzie używana do podlewania roślin. Należy wykonać jej pełną analizę chemiczną wody, określającą zawartość wszystkich makro- i mikroelementów oraz odczyn pH i przewodnictwo elektryczne (EC). Woda o niewłaściwych parametrach może wymagać procesu uzdatniania. Zawartość makro- i mikroelementów w wodzie używanej do fertygacji nie może przekraczać dopuszczalnego stężenia składników pokarmowych w pożywce. Na przykład woda zawierająca powyżej 80 mg Cl/dm3 jest nieodpowiednia do fertygacji, ponieważ dopuszczalny poziom chlorków to, według różnych źródeł, 50–60 mg/dm3. Ponadto woda wykorzystywana do fertygacji nie może zawierać zbyt dużej ilości azotu amonowego, dopuszczalny poziom – 15 mg N-NH4/dm3. Nadmiar tej formy azotu grozi uszkodzeniem systemu korzeniowego poprzez fitotoksyczne działanie wydzielającego się amoniaku. Bardzo dużym problemem jest często nadmierna zawartość w wodzie żelaza ogólnego. Przy 1 mg Fe/dm3 może dochodzić do zmniejszenia drożności emiterów i kroplowników w instalacji. Bezpośrednią przyczyną niedrożności systemu nawadniającego jest tworzenie się wodorotlenku żelazowego Fe(OH)3. Trzeba również zwrócić uwagę na zawartość innych związków, głównie wodorowęglanów (HCO3–) i siarczanów (SO42–). Wodorowęglany warunkują ilość kwasów potrzebnych do zakwaszenia wody. Wzrost zawartości HCO3– w wodzie wpływa na podwyższenie pH, a to oznacza konieczność użycia większej ilości kwasów do jego neutralizacji. Jeżeli natomiast gospodarstwo dysponuje wodą o niskim EC (czyli małej zawartości składników) lub korzysta z wody deszczowej, wtedy można używać nawozów wieloskładnikowych.

Analiza gleby

Badanie gleby pozwoli określić zawartość składników pokarmowych, takich jak azot, fosfor, potas, magnez, siarka, wapń, mikroelementy, oraz pH i zasolenie. Na podstawie wyników analizy należy dostarczyć do podłoża/gleby wymagane ilości składników pokarmowych, w odpowiednich formach na podstawie liczb granicznych, które są dostosowane do poszczególnych gatunków roślin. Rekomendowane jest wykonanie analizy gleby metodą ogrodniczą.

Najważniejszym czynnikiem decydującym o powodzeniu nawożenia, zwłaszcza fertygacji, jest odczyn wody i odczyn gleby/podłoża.

 

Tabela 1. Zalecane stężenia pożywki w zależności od częstotliwości stosowania fertygacji

Częstotliwość fertygacji	Maksymalne stężenie pożywki (g/l)
codzienna	0,3
co 2–3 dni	0,5
co 7 dni	0,8–1

 

Tabela 2. Stężenie pożywki nawozowej w zależności od koncentracji roztworu stężonego i proporcji dozowania

Koncentracja roztworu stężonego (%)	Proporcja dozowania	Stężenie pożywki nawozowej (g/l)
10% (100 kg w 1000 l wody)	1:100	1
	1:200	0,5
	1:333	0,3
5% (50 kg w 1000 l wody)	1:100	0,5
3% (30 kg w 100 l wody)	1:100	0,3