Rak bakteryjny – patogen, objawy, cykl rozwojowy
Patogen
- Chorobę powoduje bakteria Pseudomonas syringae. Jest to bakteria gramujemna, ruchliwa, urzęsiona biegunowo.
- W obrębie gatunku wyróżnia się dwa patowary, czyli formy charakteryzujące się specjalizacją pokarmową w stosunku do określonych roślin:
- P. syringae pv. syringae porażający wszystkie gatunki drzew owocowych i 80 gatunków innych roślin jedno jak i wieloletnich,
- P. syringae pv. morsprunorum porażający wyłącznie drzewa pestkowe.
- Choroba znana od 100 lat.
- Największe szkody wyrządza w sadach pestkowych, w ziarnkowych szkodliwa tylko w niektóre lata o specyficznym przebiegu pogody.
Objawy
- Najbardziej charakterystycznym objawem choroby są zrakowacenia, którym towarzyszą wycieki gumy.
- Kora w miejscu porażenia jest lekko zapadnięta, porażona tkanka podkorowa jest jasnopomarańczowa do brunatnej.
- Zrakowacenia dynamicznie rozwijają się jesienią i wczesną wiosną, latem wokół nekrozy może powstawać tkanka kalusowa.
- Porażone kwiaty kurczą się, zmieniają zabarwienie na brunatne i przez pewien czas wiszą na drzewie.
- Pierwsze symptomy na liściach powstają na młodych liściach, porażone listki mają zbrunatniałe wierzchołki i ciemnozielone punktowe plamki.
- Na starszych liściach pojawiają się okrągłe otoczone jaśniejszą obwódką plamy.
- Nekrozy w miejscu plam wykruszają się i powstają otworki w blaszkach liściowych.
- Owoce są porażane tylko w fazie zawiązków. Początkowo pojawiają się na nich małe, uwodnione, ciemnozielone plamki, które z czasem ciemnieją, zapadają się i przysychają do pestki.
- Na pędach zielonych choroba objawia się ciemnozielonych uwodnionych plam, które z czasem żółkną, brunatnieją i czernieją. Partie pędu ponad plamą zaginają łukowato i zamierają.
- Z porażonych kwiatów bakterie mogą rozprzestrzeniać się na krótkopędy i gałęzie, powodując zrakowacenia.
Cykl rozwojowy
- Patogen zimuje w pąkach, śladach liściowych oraz na pograniczu nekroz i zrakowaceń.
- Wiosną bakterie uaktywniają się rozmnażają i rozprzestrzeniają za pośrednictwem wiatru, deszczu, owadów i narzędzi uprawowych.
- Infekcja następuje przez naturalne otwory i zranienia.
- W cyklu rozwojowym raka rozróżniamy dwie fazy: zimową, która trwa od późnego lata do wczesnej wiosny i letnią, występującą w okresie aktywności miazgi.
- W fazie zimowej rozwijają się zrakowacenia i nekrozy na zdrewniałych organach drzew.
- W fazie letniej choroba atakuje pąki, kwiaty, liście, zawiązki owoców, młode pędy i krótkopędy.
- Bakterie mogą przetrwać jako epifity, szczególnie na liściach, stanowiąc główne źródło infekcji drzew przez ślady po liściach.
- Poprzez wykorzystywanie cukrów oraz wytwarzanie toksyn bakterie zmieniają fizjologię zasiedlanych tkanek, zwiększając ich wrażliwość na uszkodzenia przez przymrozki i mrozy zimowe..
- Bakterie mają zdolność do tworzenia ośrodków krystalizacji lodu w tkankach roślin.
- Wykazano w doświadczeniach, że pąki wiśni porażone przez bakterie są wielokrotnie bardziej wrażliwe na mróz niż pąki zdrowe.