Analizy gleby – konieczne w profesjonalnym gospodarstwie

 

Jakość gleby to inaczej jej przydatność do celów produkcyjnych, np. do konkretnego typu uprawy. Definiuje ją zespół cech podłoża – fizycznych, chemicznych i biologicznych – zapewniających roślinom odpowiednie warunki do wzrostu. Żyzność gleby można kształtować poprzez wiele działań agrotechnicznych, przede wszystkim przez nawożenie.

Analiza chemiczna składu gleby polega na oznaczeniu ilości dostępnych w niej podstawowych składników pokarmowych, czyli azotu (N), fosforu (P), potasu (K), magnezu (Mg), węgla organicznego, siarki (S) oraz innych makro- i mikroelementów. Do ważnych parametrów fizycznych należą wartość pH i przewodność elektryczna. Odczyn, czyli pH gleby, jest jedną z najważniejszych jej cech, ponieważ wpływa na inne własności fizyczne, chemiczne i biologiczne. Dzieje się tak dlatego, że pH determinuje rozpuszczalność, a tym samym wpływa na dostępność wielu pierwiastków pokarmowych dla roślin (patrz rys. 1). Uprawy sadownicze mają różne wymagania co do odczynu gleby – np. czereśnia, wiśnia, morela, śliwa, brzoskwinia, winorośl, orzech włoski i leszczyna najlepiej rosną na podłożach o pH 6,7–7,2. Dla jabłoni, gruszy i porzeczki najbardziej odpowiedni jest odczyn 6,2–6,7. Malina i truskawka najefektywniej plonują na glebach o pH 5,5–6,2.

 

Badanie jakości gleby – korzyści

Analiza fizykochemiczna gleby ma na celu przede wszystkim zwiększenie ilości i jakości plonów, przy jak najmniejszym nakładzie finansowym oraz ograniczeniu degradacji środowiska. Pozwala ona dostosować plan nawożenia do aktualnych potrzeb roślin, tak by uzupełniać wyłącznie składniki pokarmowe, których rzeczywiście brakuje w podłożu. Niewłaściwe nawożenie, niepodlegające monitoringowi, prowadzi do tego, że traci się kontrolę nad tym, co się dzieje w glebie. Może to skutkować zaburzeniem proporcji między poszczególnymi pierwiastkami, którego efektem jest zablokowanie biodostępności dla roślin niektórych z nich.

Należy pamiętać, że analiza składu gleby wykonana jako integralny składnik przygotowania planu nawozowego jest wymogiem ustawowym w Integrowanej Produkcji Roślinnej.

Analiza gleby – pakiety dostęne w ofercie Instytutu Agronomicznego Fertico

Pakiet podstawowy	Pakiet pełny	Pakiet dodatkowy
pH	pH	Metale ciężkie (Cd, Pb, Ni, Cu, Zn, Mn,Cr, Hg)
Makroelementy (P, K, Mg, Ca, S)	Makroelementy (P, K, Mg, Ca, S)
Mikroelementy (Cu, Fe, Mn, Zn, Mo, Ti, Na, J)	Mikroelementy (Cu, Fe, Mn, Zn, Mo, Ti, Na, J)
Bor (B)	Substancja organiczna (C)
Substancja organiczna (C)	Bor (B)
Zalecenia nawozowe	Analiza azotu
	Zalecenia nawozowe

Przenawożenie – nadmiar szkodzi

Zwykle krzewy i drzewa owocowe mają niskie wymagania nawozowe. Ich przenawożenie wpływa na pogorszenie jakości plonu, a nawet jego spadek. Nadmiar azotu powoduje przedłużenie okresu wegetacji, a tym samym większą podatność na przemarzanie oraz na choroby, w tym na zarazę ogniową czy mączniaka jabłoni. Również owoce z takich drzew gorzej się przechowują i częściej są narażone na choroby i szkodniki.

Dodatkowo występuje ujemna korelacja pomiędzy wysokim poziomem niektórych składników pokarmowych

a nieprzyswajalnością innych, tzw. antagonizm jonowy. Nadmierne nawożenie potasem może ograniczać pobieranie magnezu i wapnia, nawet jeśli te ostatnie znajdują się w podłożu w optymalnej ilości. Natomiast przy nadmiarze fosforu rośliny nie mogą pobrać potrzebnej ilości cynku i żelaza.

W skrajnych przypadkach przenawożenia podłoża może wystąpić niekorzystne zjawisko zwane zasoleniem gleby. Nadmierne stężenie soli prowadzi do ograniczenia pobierania wody przez rośliny, czyli do tzw. suszy fizjologicznej, objawiającej się brunatnieniem i zasychaniem liści. Z roślin sadowniczych na silne zasolenie gleby najbardziej narażone są jabłonie, grusze, brzoskwinie, śliwy, maliny i truskawki.

Właśnie dlatego bardzo ważne jest, aby nawozić mądrze, na podstawie aktualnych badań składu gleby. Takie analizy można wykonać w Instytucie Agronomicznym Fertico, laboratorium współpracującym z firmą Agrosimex, lub w stacjach rolniczych. Fertico oferuje profesjonalną analizę gleby, pozwalającą na pomiar najważniejszych parametrów, w tym pH oraz mikro- i makroskładników.

 

Optymalny termin

Najlepszy moment na przeprowadzenie analiz glebowych to czas przed wysiewem nawozów mineralnych. Dlatego badania takie wykonuje się wczesną wiosną lub jesienią, żeby móc oszacować potrzeby pokarmowe stanowiska. Terminy te są krytyczne zwłaszcza w przypadku określania ilości dostępnego dla roślin azotu mineralnego, którego poziom w glebie ulega szybkim zmianom.

Należy pamiętać, że tylko systematyczna analiza składu gleby pozwala na śledzenie zmian jej zasobności w składniki pokarmowe oraz na dobranie odpowiednich dawek nawozów. Badania gleby powinny być wykonywane nie rzadziej niż co 4 lata. A w intensywnych uprawach sadowniczych warto takie analizy wykonywać częściej. Ma to uzasadnienie ekonomiczne. Pozwala bowiem ograniczyć nieuzasadnione nawożenie i jednocześnie utrzymać zawartość składników na optymalnym poziomie, co prowadzi do uzyskania wysokich i dobrych jakościowo plonów.

 

Izabela Rutkowska-Włodarczyk/Instytut Agronomiczny Fertico