Zadbaj o jakość przechowywanych owoców

Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych- gruszka

Choroby przechowalnicze to nadal częsty problem w gospodarstwach sadowniczych. Konieczne jest więc podejmowanie działań zapobiegających narażeniu zbiorów na straty. Prawidłowo zaplanowana ochrona przedzbiorcza pozwala zabezpieczyć owoce przed infekcją grzybów, które są przyczyną m.in. gorzkiej, mokrej i brunatnej zgnilizny jabłek, szarej pleśni oraz parcha przechowalniczego. Doświadczeni sadownicy mają świadomość, jak ważne są zabiegi przedzbiorcze dla ograniczenia strat w trakcie przechowywania plonów. Oprysk na kilkanaście dni przed zbiorem owoców nie uchroni ich przed rozwojem zakażenia. Kiedy więc zacząć skuteczną ochronę i na co zwrócić uwagę przy chorobach przechowalniczych pochodzenia infekcyjnego

Infekcje już podczas kwitnienia

Szara pleśń (Botrytis cinerea) to choroba najczęściej dotykająca uprawy jabłoni odmian Gloster, Ligol, Gala, Elstar i Cortland. Grzyb zakaża kwiaty (słupek i pręciki)i pozostaje „ukryty” w kielichu jabłka przez długi czas. Objawy pojawiają się dopiero podczas przechowywania. Występują na owocach jako sucha lub mokra zgnilizna przykielichowa oraz jako gniazdowe gnicie jabłek. Podczas przechowywania początkowo pojawiają się plamy gnilne przy kielichu, a na powierzchni porażonej zgnilizną rozwija się charakterystyczny dla tej choroby szary nalot. W skrzyniach widać gniazda gnilne łączące kilka sąsiadujących owoców, co świadczy o bardzo szybkim tempie infekcji strzępek w grupie owoców. Deszcz, wysoka wilgotność oraz niska temperatura powietrza podczas kwitnienia to warunki idealne do rozwoju szarej pleśni.

Utajony sprawca

Gorzka zgnilizna jabłek może doprowadzić do strat plonów na poziomie 20–50%.Chorobę wywołują dwa gatunki grzybów z rodzaju Pezicula – te same, które są odpowiedzialne za zgorzel kory jabłoni i mogą się rozwijać bezobjawowo na pędach.Zarodniki grzybów znajdujące się na pędach dostają się z kroplami deszczu na jabłka i zakażają je przez przetchlinki. Po zainfekowaniu owoców grzyby wchodzą w anafazę, która wywołana jest przez biochemiczną niedojrzałość jabłka. Anafaza to stan uśpienia, a więc choroba nie rozwija się aż do momentu osiągnięcia przez jabłka dojrzałości konsumpcyjnej. Od zakażenia owoców w sadzie do pojawienia się objawów chorobowych w obiekcie przechowalniczym upływa kilka miesięcy. Przez to zjawisko producent nie jest w stanie określić stanu zdrowotnego owoców przed wstawieniem do chłodni.

Choroby przechowalnicze: mokra, gorzka zgnilizna i szara pleśń

Pierwsze plamy gnilne wokół przetchlinek (tzw. oczkowanie jabłek) pojawiają się po wyjęciu owoców z obiektu przechowalniczego, a niekiedy nawet dopiero podczas obrotu handlowego. Wysoka wilgotność sprzyja kiełkowaniu zarodników. Deszczowa aura panująca przed zbiorami zwiększa ryzyko wystąpienia choroby, a zastosowane preparaty o działaniu tylko powierzchniowym szybko ulegają zmyciu.

Uwaga na zranienia

Mokra zgnilizna jabłek

Mokra zgnilizna jabłek to choroba rozwijająca się w miejscu zranienia skórki owocu. O tego rodzaju uszkodzenia nietrudno podczas nieostrożnego zbioru jabłek. Zarodniki grzyba Penicillium expansum znajdują się w powietrzu, glebie, na powierzchni drewnianych skrzyń. Gnijące owoce są miękkie,wodniste i wydzielają nieprzyjemny zapach, który przechodzi również na zdrowe egzemplarze znajdujące się w tej samej skrzyni. Straty powodowane przez mokrą zgniliznę to 1–3% plonu. Większe nasilenie choroby występuje przy poważnych zaniedbaniach podczas zbiorów.Przez zranienia, np. powstałe podczas żerowania szkodników, poraża owoce także grzyb Monilinia fructigena, będący przyczyną brunatnej zgnilizny. Choroba ta ma dwie formy – letnią (są nią gnijące owoce w sadzie) i przechowalniczą. Ponadto źródłem zakażenia owoców w sadzie są pozostawione na drzewach i pod nimi mumie, na których tworzą się zarodniki grzyba. Brunatna zgnilizna to choroba, która ujawnia się najwcześniej, bo już w pierwszym miesiącu przechowywania.Gnijące owoce stają się twarde, czarne i wysychają, przybierając postać mumii

Prawidłowy dobór preparatów

Mając na uwadze wymagania rynku, należy kierować się takim doborem substancji aktywnych, aby zachować wysoką skuteczność zabiegu i zminimalizować ryzyko ich pozostałości w owocach. Obecnie niektóre sieci handlowe mają szczególnie zaostrzone przepisy dotyczące pozostałości substancji w owocach. Często normy wskazują nieprzekraczalną ilość maksymalnie 4 substancji aktywnych.

Pomax

Ułatwieniem w przestrzeganiu tych zasad będzie nowo zarejestrowany środek o nazwie Pomax SC. Preparat ma w składzie pirymetanil (związek anilinopirymidynowy) i fludioksonil (związek fenylopirolowy), substancje wysoce skuteczne w zwalczaniu wielu chorób grzybowych w sadach i jagodnikach, które połączone w jednym produkcie, wyzwalają synergię w działaniu. W ochronie owoców przed chorobami przechowalniczymi nie można opierać się na schematach. Potrzebne jest indywidualne podejście niemal do każdej odmiany, z uwzględnieniem panujących warunków pogodowych. Planując dobór fungicydów i liczbę zabiegów, należy uwzględnić:

  • Wrażliwość odmian na choroby przechowalnicze,
  • Warunki pogodowe 6 tygodni przed zbiorami,
  • Wielkość i przyczyny strat w poprzednim sezonie,
  • Obecny potencjał infekcyjny w sadzie (plamy parcha, objawy szarej pleśni w postaci zgnilizny przetchlinkowej oraz źródła chorób kory i drewna).

Choroby – zwalczanie

Do ochrony przed chorobami przechowalniczymi zarejestrowanych jest wiele preparatów. Poniżej zostały wskazane środki polecane w przypadku gorzkiej zgnilizny (Pezicula), parcha przechowalniczego (Venturia inaequalis) i szarej pleśni (Botrytis cinerea).

Gorzka zgnilizna

  • Preparaty oparte na kaptanie zgodnie z rejestracją, np. Captan 80 WDG i Malvin 80 WG, które zwalczają również szarą pleśń,
  • Luna Experience 400 SC – stosowanie: 1 raz w sezonie, dawka 0,75 l/ha; 14 dni karencji; wyróżnia się tym, że działa na wszystkie choroby przechowalnicze (gorzką zgniliznę, szarą pleśń, parcha przechowalniczego i choroby przyranne, a dodatkowo na raka drzew owocowych powodowanego przez Neonectria galligena),
  • Bellis 38 WG – dawka 0,8 kg/ha, 7 dni karencji,
  • Geoxe 50 WG – dawka 0,45 kg/ha, 3 dni karencji,
  • Switch 62,5 WG – dawka 0,75 kg/ha,3 dni karencji,
  • Zato 50 WG – 0,2 kg/ha, 14 dni karencji,
  • Pomax SC 62,5 WG – dawka 1,6 l/ha, 3 dni karencji; ogranicza też gorzką zgniliznę gruszek, szarą pleśń gruszek i jabłek.

Planując zabiegi, trzeba przeanalizować dotychczasową ochronę w sadzie, aby nie nadużywać grup chemicznych o wysokim ryzyku powstania odporności, takich jak SDHI, do której należą produkty: Bellis 38 WG, Luna Experience 400 SC, Sercadis i Fontelis 200 SC. Fungicydy z tej grupy, np. benzimidazole, nie powinny być stosowane częściej niż 2 razy w sezonie

Parch przechowalniczy

  • Parch przechowalniczy

    Fungicydy tiuramowe: Thiram Granuflo 80 WG, Aplosar 80 WG, Pomarsol Forte 80 WG – dawka 3 kg/ha,

  • Preparaty oparte na kaptanie, np. Captan 80 WDG, Malvin 80 WG, Merpan 80 WG, dawka 1,9 kg/ha; ograniczają jednocześnie gorzką zgniliznę jabłek,
  • Luna Experience 400 SC – dawka 0,75/ha – 14 dni karencji.

Wymienione fungicydy są zmywane przez intensywne opady deszczu, należy więc monitorować wielkość opadów. Fungicydy oparte na kaptanie mają od 7 do 28 dni karencji, a te oparte na tiuramie– od 7 do 35 dni.

Szara pleśń

  • Pomax SC 1,6 l/ha – 3 dni karencji; ogranicza też gorzką zgniliznę gruszek i jabłek i szarą pleśń gruszek,
  • Preparaty oparte na kaptanie stosowane w zwalczaniu gorzkiej zgnilizny i parcha jabłoni ograniczają również występowanie szarej pleśni, np. Captan 80 WDG, Malvin 80 WG,
  • Geoxe 50 WG – 3 dni karencji,
  • Switch 62,5 WG – 3 dni karencji,
  • Luna Experience 400 SC – 14 dni karencji (możliwa tylko jednorazowa aplikacja w sezonie).

Poleca się wykonanie jednego opryskiwania (na 7 dni przed zbiorem) lub dwóch (na 14 i 7 dni przed zbiorem), w zależności od nasilenia choroby.

Zabiegi wspomagające

W skutecznej walce z patogenami konieczne są zabiegi wspomagające ochronę chemiczną, czyli:

Metalosate Calcium
  • Regularne stosowanie dolistnych nawozów wapniowych, np. Metalosate Ca, Rosatop Ca, Folanx Ca29 (im wyższa jest zawartość Ca w miąższu owoców i dobrze skorelowana z poziomem potasu, tym lepsze są efekty przechowywania jabłek),
  • Systematyczne usuwanie ran zgorzelowych w sadach (likwidacja źródła infekcji),
  • Ostrożny zbiór, prowadzony w czasie bezdeszczowej pogody,
  • Wyznaczanie optymalnych terminów zbioru poszczególnych odmian na podstawie testów skrobiowych, badania ich refrakcji i jędrności albo wskazań poziomu etylenu w komorach nasiennych,
  • Szybkie schłodzenie owoców po zbiorze,
  • Zachowanie higieny w obiektach przechowalniczych i czystości opakowań,
  • Przechowywanie owoców w warunkach optymalnych dla poszczególnych odmian,
  • Aplikacja po zbiorze SmartFreshProTabs (od 2017 roku formulacja  w postaci tabletek to wygodniejsza aplikacja i jeszcze wyższa skuteczność).

Beata Rogala