Główne choroby truskawek występują w różnym nasileniu w zależności od odmiany, warunków pogodowych czy technologii uprawy (uprawa w gruncie czy pod osłonami). Najwyższą skuteczność ochrony gwarantuje metoda chemiczna sprzęgniętą z agrotechniczną.

Mączniak prawdziwy truskawki

Choroba występuje we wszystkich rejonach uprawy truskawek, a jej nasileniu sprzyja ciepła i sucha pogoda oraz podatność uprawianej odmiany. Mączniak prawdziwy najsilniej infekuje liście i zawiązki owoców, osłabia więc wzrost roślin i redukuje wielkość i jakość plonu. Charakterystyczne objawy to biało-szary, mączysty nalot, rozwijający się na owocach (zawiązki drobnieją, są słabo wybarwione i często zasychają, a na owocach dojrzewających pojawia się charakterystyczny nalot), ale głównie na dolnej stronie liści.

Przy silnym porażeniu brzegi liści stopniowo przybierają czerwonawe zabarwienie i zwijają się łódkowato ku górze (wówczas mączysty nalot staje się bardziej widoczny). Stopniowo u większości odmian dochodzi do zamierania zaczerwienionej tkanki, co ogranicza powierzchnię asymilacyjną liści. Zwalczanie powinno być zintensyfikowane na plantacjach matecznych,w uprawach pod osłonami i w gruncie na wrażliwych odmianach. Według Metodyki Integrowanej Ochrony Truskawki zabieg ochrony przeciwko mączniakowi powinno się wykonać przed kwitnieniem lub w okresie kwitnienia po ukazaniu się pierwszych objawów choroby (powyżej 5% porażonych liści). W warunkach polowych pierwsze symptomy choroby obserwowane są zwykle w drugiej połowie maja. Praktyka pokazuje jednak, że o skuteczności ochrony na wrażliwych odmianach decyduje jej wczesne rozpoczęcie, zanim zauważy się pierwsze symptomy. Częstym błędem jest zbyt późne wykonanie pierwszego opryskiwania i zbyt długie odstępy między kolejnymi zabiegami.

Podatność odmian truskawek na mączniaka:

• duża wrażliwość: Elsanta, Derselect, Camarosa, Honeoye, Marmolada, Pegasus, Vikat, Gerida, Vicoda, Bogota
• średnia wrażliwość: Dukat, Florence, Vima, Zanta
• mała wrażliwość: Kama, Kent, Senga Sengana, Filon, Madeleine

Zwalczanie

Na odmianach wrażliwych powinny być wykonane 2–3 zabiegi zapobiegawcze co 7–10 dni, rozpoczęte zwykle tuż przed lub na początku kwitnienia, najpóźniej wtedy, kiedy zauważy się pierwsze objawy (pod warunkiem regularnie wykonywanych lustracji). Do walki z chorobą polecane są preparaty działające zapobiegawczo i wyniszczająco/ interwencyjnie. Wybór powinno się uzależnić od temperatury, gdyż niektóre wymagają wyższych temperatur > 12°C w trakcie zabiegu i kilka godzin po jego wykonaniu. Polecamy: Nimrod 250 EC, Domark 100 EC , Yamato 303 (można go stosować raz w sezonie od fazy początku rozwoju kwiatostanu). W warunkach chłodnej pogody lepsze będą:  Discus 500 WG, Zato 50 WG, Luna Sensation 500 SC, Signum 33 WG, Topsin M 500 SC(możliwa tylko jednorazowa aplikacja w sezonie od fazy początku rozwoju kwiatostanu) oraz Armicarb SP.  Tanim i bardzo skutecznym zabiegiem wiosennym przeciwko mączniakowi jest zastosowanie środków siarkowych. W warunkach dużej presji choroby i na wrażliwych odmianach warto wspomóc fungicydy, sięgając po Vaxiplant SL (preparat na bazie laminaryny). Zwiększa on odporność roślin (poprzez wpływ na lignifikację ścian komórkowych, a także syntezę białek odpornościowych). Wspomaga ochronę nie tylko przed mączniakiem, ale także przed białą i czerwoną plamistością liści truskawek, szarą pleśnią, ogranicza także skórzastą zgniliznę owoców. Warunkiem skuteczności preparatu jest zastosowanie go przed infekcją, najlepiej krótko przed kwitnieniem (roślina skuteczniej broni się przed atakiem patogenów po mniej więcej dwóch dniach od zabiegu i ten stan odporności trwa 10–14 dni, zabieg trzeba powtarzać lub stosować naprzemiennie z innymi fungicydami). Polecana dawka Vaxiplantu to 1 l/ha. Jest to produkt idealny do upraw ekologicznych, a w tych konwencjonalnych polecany jest wariant polegający na współdziałaniu Vaxiplantu i fungicydów. Ważnymi czynnikami agrotechnicznymi ograniczającymi nasilenie mączniaka prawdziwego truskawki i poprawiającymi skuteczność ochrony chemicznej są: kwalifikowane sadzonki do zakładania plantacji, uprawa odmian odpornych lub mało podatnych, niedopuszczenie do nadmiernego zagęszczenia plantacji i jej zachwaszczenia oraz właściwe odżywianie (dostosowanie nawożenia azotowego do potrzeb roślin).

Biała plamistość liści truskawek

To choroba grzybowa, która występuje powszechnie zwłaszcza w lata mokre i na plantacjach, na których nie zwalczono jej skutecznie w poprzednim roku i/lub nie ścięto po zbiorach porażonych liści, co ograniczyłoby potencjał infekcyjny choroby. Charakterystyczne symptomy choroby to różnej wielkości plamy na górnej stronie liścia, stopniowo obejmujące coraz większą jego powierzchnię (owalne, jasnoszare, z brunatnoczerwoną obwódką). Jasne plamy z brunatnym brzegiem mogą pojawiać się także na szypułkach, działkach kielicha i rozłogach. Silniejsze porażenie występuje na plantacjach starszych, gdzie jest większe zagęszczenie roślin i z reguły większe źródło infekcji.
Wiosną, w warunkach wilgotnej pogody, w miejscu plam grzyb masowo wytwarza zarodniki, które rozprzestrzeniają się z kroplami deszczu czy w trakcie zraszania plantacji. W wyniku infekcji liście zamierają, czasami już w lipcu, co powoduje znaczne osłabienie kondycji rośliny, zahamowanie ich wzrostu i potencjału plonotwórczego roślin w kolejnym roku. Próg zagrożenia jest bardzo niski na plantacjach odmian wrażliwych – poniżej 1% porażonych liści, a na plantacjach pozostałych odmian zabiegi chemiczne przed kwitnieniem są konieczne przy porażeniu większym niż 5%. Choroba ma dobre warunki do rozwoju na plantacjach przykrytych wcześniej folią lub agrowłókniną. Po ich zdjęciu wiosną trzeba koniecznie ocenić zagrożenie, gdyż nawet niewielkie porażenie (mniejsze niż 1%) może doprowadzić do masowego rozprzestrzenienia się choroby w dalszej części sezonu i znacznych strat w plonach.

Podatność odmian truskawek na białą plamistość liści:

• duża wrażliwość: Senga Sengana, Kama, Kent, Bogota, Tarda, Vicoda, Malling, Pandora, Aromas, Syrius
• średnia wrażliwość: Elsanta, Honeoye, Redgauntlet
• małą wrażliwość: Dukat, Marmolada, Selva, Elkat, Darselect

Zwalczanie

Przy dużej presji białej plamistości liści (znaczne źródło infekcji w poprzednim sezonie i deszczowa pogoda wiosną) powinno się wykonać pierwsze 1–2 zabiegi zaraz po zauważeniu pierwszych objawów, co ma miejsce najczęściej przed kwitnieniem oraz w czasie kwitnienia, i kontynuować w dalszej części sezonu, jeśli choroba będzie występowała w dużym nasileniu. Na plantacjach matecznych ochrona powinna być prowadzona intensywnie w ciągu całego sezonu wegetacyjnego.

Przed kwitnieniem poleca się: Vaxiplant SL, Domark 100 EC i Yamato 303 SE (podczas ciepłej pogody), a także Nordox 75 WG, Zato 50 WG, Signum 33WG, Luna Sensation 500 SC, Topsin M 500SC. Aby ograniczyć liczbę chemicznych zabiegów, trzeba zakupić do nasadzeń zdrowy materiał wyjściowy odmian mniej podatnych na chorobę.  Ogromne znaczenie ma także koszenie i wygrabianie porażonych liści po zbiorach.

Czerwona plamistość liści

Choroba jest bardziej szkodliwa od białej plamistości liści truskawki. Prowadzi do silnego uszkodzenia liści, zahamowania ich wzrostu, a nawet masowego zamierania (niekiedy jeszcze przed zbiorami owoców), co w rezultacie wpływa na znaczne zmniejszenie wysokości i jakości plonu. Charakterystyczne objawy choroby występują głównie na liściach – pod postacią licznych, nieregularnych, początkowo drobnych, brunatnopurpurowych plam o średnicy 1–5 mm. Obserwuje się je częściej na starszych, dobrze rozwiniętych, zewnętrznych liściach, które z czasem żółkną, czerwienieją i zamierają. Przy silnych infekcjach plamy mogą się łączyć, tworząc duże czerwonobrunatne nekrozy z lekkim szarym przebarwieniem części środkowej. Czerwonobrunatne plamy mogą występować także na działkach liściowych i szypułkach owoców.

Zwalczanie

Polecany jest Vaxiplant SL (opisany wyżej), chorobę ograniczają także niektóre fungicydy stosowane do zwalczania białej plamistości liści truskawki, np. Signum 33 WG. Metody agrotechniczne ograniczające rozmiary choroby to: zdrowy, kwalifikowany materiał nasadzeniowy, uprawa odpornych odmian, np. Senga Sengana czy Elkat, a także ścięcie po zbiorach i usunięcie z plantacji porażonych liści.

Bakteryjna kanciasta plamistość liści truskawki

Choroba powoduje znaczne straty przede wszystkim w latach z dużą ilością opadów oraz na plantacjach nawadnianych za pomocą deszczowni, na których może dochodzić do masowego porażenia roślin. W takich warunkach praktycznie wszystkie odmiany są podatne na chorobę. W minionym sezonie było duże zagrożenie chorobą, z powodu bardzo intensywnych opadów deszczu praktycznie w ciągu całego sezonu wegetacyjnego. Typowe objawy choroby to początkowo małe, nieregularne, wodniste plamy o średnicy 1–4 mm, widoczne tylko na dolnej stronie liścia pomiędzy nerwami. W miarę rozwoju choroby plamy powiększają się, zlewają i stają się widoczne na górnej stronie liścia, jako kanciaste, czerwonobrunatne, wilgotne plamy. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza pojawiają się na nich wycieki bakterii, które wysychając, stają się brunatne. Gdy przebarwienia są liczne, zlewają się ze sobą wzdłuż głównych i bocznych nerwów. Bakterie mogą przeniknąć do tkanki przewodzącej i systemicznie rozprzestrzenić się do innych części rośliny. Porażeniu mogą wówczas ulec także ogonki liściowe, rozłogi, kwiaty, a niekiedy również skrócona łodyga (korona), wówczas rośliny szybko tracą turgor i zamierają.

Zwalczanie

W sytuacji zagrożenia chorobami bakteryjnymi dobrą praktyką jest zastosowanie nawozów miedziowych, np. Nordox 75 WG i Viflo CuB,  który obok miedzi zawiera dodatkowo mikroelementy: B, Mn, Zn, co jest

wartością dodaną i bardzo przydatną w okresie okołokwitnieniowym. Miedź w formie nanocząsteczek działa tu systemicznie, co poprawia skuteczność nawozu. Nawóz jest przy tym bardzo bezpieczny w okresie kwitnienia i całego okresu wegetacyjnego. Można również sięgnąć po nawóz Viflo Cal S, który jest przeznaczony do poprawy zaopatrzenia roślin w wapń, ale przy okazji stymuluje mechanizmy obronne roślin. Wapń w nawozie występuje w połączeniu z cząsteczkami nanosrebra, które oprócz tego, że zapewniają szybsze pobieranie i sprawne przemieszczanie się wapnia w roślinie, to dodatkowo wpływają na lepsze natlenienie komórek roślinnych, aktywizując procesy życiowe roślin oraz stymulując mechanizmy obronne roślin.

Barbara Błaszczyńska