Szkodniki na plantacjach truskawek

Skuteczna ochrona przed przędziorkiem chmielowcem i roztoczem truskawkowcem jest możliwa tylko dzięki regularnym lustracjom. Na tej podstawie producent może podjąć decyzję dotyczącą terminu zabiegu i rodzaju użytego preparatu.

Lustracje przędziorka chmielowca powinny być przeprowadzane po kwitnieniu w odstępach dwóch tygodni. Bardzo ważna jest również ocena zagrożenia po zbiorach owoców i po wykonaniu opryskiwania. Należy każdorazowo zerwać ok. 200 liści po jednym z rośliny (cztery próby po 50 wyrośniętych liści) i przejrzeć dolną ich stronę, szukając form ruchomych szkodnika. Ich sumaryczną liczbę dzieli się przez ilość zlustrowanych liści, aby wyliczyć średnią liczbę przędziorków przypadającą na liść. Zabieg jest konieczny po stwierdzeniu w końcówce kwitnienia 2–3 stadiów ruchomych, z kolei po zbiorze owoców – pięciu sztuk. Przy okazji zwracajmy uwagę także na liczbę złożonych jaj. To nam daje informacje o potencjalnym zagrożeniu w najbliższym czasie. Wygodniej jest oglądać liście, korzystając z lupy powiększającej 5–8-krotnie. Niestety w praktyce producenci wykonują lustracje zbyt pobieżnie, co skutkuje przeoczeniem zagrożenia.

Szkodliwość przędziorka

W wyniku żerowania szkodników na liściach pojawiają się jasnożółte plamy, które stopniowo się powiększają (z czasem pokrywają znaczną część liścia). Liście silnie zaatakowane stają się matowe, szare, następnie brązowieją i zasychają, a ich dolna strona pokryta jest delikatną pajęczyną, pod którą są zarówno jaja, larwy, jak i osobniki dorosłe. Uszkodzone rośliny słabiej rosną i owocują, tworzą też mniej rozłogów i sadzonek. Jeśli przędziorki wystąpią masowo w okresie po zbiorach owoców i nie zostaną skutecznie zwalczone w tym czasie, może to wpłynąć na obniżenie mrozoodporności roślin i mniejszą ich plenność w kolejnym sezonie (latem i jesienią zachodzą w roślinach procesy krzewienia się i zawiązywanie pąków wymagające zdrowych liści).

Zwalczanie zagrożenia

Obecnie paleta akarycydów zarejestrowanych na plantacjach truskawek jest bardzo szeroka, co daje możliwość przemiennej rotacji preparatów należących do różnych grup chemicznych. Jest to niezwykle istotne z uwagi na konieczność wykonania kilku zabiegów w sezonie. Ponieważ opryski aplikowane są po kwitnieniu, w okresie wzrostu zawiązków, niezwykle ważne jest przestrzeganie ich okresów karencji.

Wśród polecanych preparatów znajdują się następujące akarycydy: Safran 18 EC (na bazie abamektyny) i Nissorun Strong 250 SC mające tylko trzy dni karencji oraz Ortus 05 SC, który stosuje się najpóźniej siedem dni przed zbiorami. Nową rejestrację zyskał akarycyd Floramite 240 SC z jednodniową karencją. Z kolei po zbiorach mamy do wyboru Ortus 05 SC, Envidor 240 SC, akarycydy na bazie abamektyny – Vertigo/ Safran 18 EC , Nissorun Strong 250 SC i dwa nowe akarycydy – Kanemite 150 SC i Floramite 240 SC. Większość akarycydów można stosować tylko raz w sezonie, poza Vertigo i Floramite (do dwóch razy w sezonie). Aby poprawić skuteczność zabiegów, do cieczy opryskowej należy dodać zwilżacz – Flipper lub Hiperion. Do tych na bazie abamektyny lepszy będzie Prolonger.

Safran i Vertigo

Warte szczególnej uwagi są preparaty Safran 18 EC oraz Vertigo 018 EC . Należy je aplikować w dzień pochmurny lub późnym popołudniem (nigdy przy pełnym nasłonecznieniu). Mimo że są to praktycznie te same akarycydy (mają taką samą substancję aktywną i w takiej samej ilości na 1 litr produktu), różnią się zasadniczo etykietami rejestracyjnymi. Vertigo ma rejestrację zarówno na przędziorka, jak i roztocza truskawkowca, natomiast Safran – tylko na przędziorka. Ponadto różne są też zalecane dawki i terminy ich aplikacji. W przypadku Vertigo dawka do jednorazowego stosowania wynosi 0,75 l/ha. Można go użyć dwa razy w sezonie, tylko po zbiorach. Dawka dla Safranu jest wyższa i wynosi 1,2 l/ha, a preparatem wykonuje się tylko jeden zabieg – przed kwitnieniem lub tuż po nim albo tylko po zbiorach.

Technika zabiegów i profilaktyka

Większość zalecanych akarycydów działa kontaktowo (poza preparatami z abamektyną, które na roślinie działają wgłębnie), zatem konieczne jest dokładne pokrycie cieczą dolnej strony liści. Ważna jest dobra technika zabiegu, np. z wykorzystaniem belki Fragaria, która umożliwi wtłoczenie cieczy opryskowej w rośliny z trzech stron i dotarcie na spodnią stronę liścia. Skuteczność zabiegu poprawia również wspomniany wcześniej dodatek zwilżaczy. Ważne jest ponadto zaplanowanie zabiegu w dobrych warunkach pogodowych – unikajmy pogody wietrznej, zimnej (szkodnik wówczas słabiej żeruje) oraz zbyt gorącej i suchej. W przeprowadzaniu ochrony przed przędziorkiem nie mniej istotne są także zabiegi wspomagające metodę chemiczną. Przede wszystkim profilaktyka, czyli dbałość o zdrowy materiał wyjściowy (sadzonki kwalifikowane, wolne od szkodnika). W sytuacji dużej presji przędziorka po zbiorach wskazane jest skoszenie liści i ich usunięcie z plantacji. Przeprowadzenie wówczas zabiegu chemicznego jest bardzo efektywne.

Roztocz truskawkowy

To szkodnik, którego nie można zobaczyć gołym okiem, zatem jego lustracje są trudne i kłopotliwe. Larwy i dorosłe osobniki żerują na liściach, kwiatach i zawiązkach truskawek. W sezonie wegetacyjnym występuje od czterech do pięciu jego pokoleń. We wrześniu i w październiku pojawiają się zimujące samice, które stopniowo schodzą na zimowanie. Szkodnik wysysa soki,  wywołując deformację najmłodszych liści, których blaszka marszczy się, jest jaśniej zabarwiona, a ogonki liściowe skrócone. Uszkodzone rośliny karłowacieją, owoce na nich są drobne, twarde, słabo wybarwione i kwaśne, bez wartości handlowej. Szkodnik przenoszony jest na kolejne plantacje z sadzonkami, z wiatrem i również przez owady. Namnaża się stopniowo. Im starsze nasadzenia, tym szkody są większe.

Lustracje po zbiorach i zwalczanie szkodnika

Za pomocą binokularu lub dobrej lupy sprawdza się obecność stadiów ruchomych na najmłodszych, zwiniętych jeszcze liściach (serduszkach) w ilości cztery próby po 25 najmłodszych listków. Lustracje najlepiej jest wykonać po zbiorze owoców, wówczas stwierdzenie 2–3 osobników roztoczy oznacza konieczność wykonania zabiegu zwalczającego. Wśród polecanych akarycydów są Ortus 05 SC oraz Vertigo 018 EC (obowiązkowo ze zwilżaczem, np. Flipperem lub Hiperionem). Po zbiorach wskazane jest wykonanie dwóch zabiegów z użyciem preparatów należących do różnych grup chemicznych. Powtórkę przeprowadza się po 7–10 dniach (preparaty nie zwalczają jaj roztocza, stąd konieczność kolejnego zabiegu). Przed zwalczaniem nieodzowne jest skoszenie liści po zbiorze, co ułatwia dotarcie cieczy do najmłodszych liści, na których żeruje szkodnik, i poprawia skuteczność zabiegu. Do cieczy opryskowej obowiązkowy jest dodatek zwilżacza (Flipper/ Hiperion). Oprócz tego konieczne jest staranne nanoszenie cieczy na rośliny, co zapewni tylko dobra technika zabiegu (wykorzystując do opryskiwania tradycyjną belkę polową, nigdy nie uzyska się dobrej skuteczności, podobnie jak w przypadku przędziorków). Dobrą penetrację roślin i równomierność naniesienia cieczy w ich wnętrzu zapewni opryskiwacz rzędowy – belka Fragaria oraz np. specjalistyczne opryskiwacze do upraw rzędowych z pomocniczym strumieniem powietrza (PSP). Walka chemiczna ze szkodnikami nie jest tania, ponadto nie gwarantuje całkowitej eliminacji szkodnika. Dlatego przy niedostatecznej ochronie na plantacjach silnie zasiedlonych lepiej jest je zlikwidować i założyć nowe nasadzenia. Kluczową metodą agrotechniczną są działania profilaktyczne, czyli zakładanie plantacji ze zdrowych sadzonek pochodzących z kwalifikowanych szkółek. Należy unikać także zakładania plantacji w pobliżu tych zaniedbanych i zasiedlonych przez szkodnika.

Decydujący czas

Jeśli zabieg zwalczający przędziorka został wykonany przed kwitnieniem i okazał się nieefektywny lub jeśli do kwitnienia nie wykonano żadnego opryskiwania, a spotykamy szkodnika na liściach, nie opóźniajmy zabiegu, bo każda zwłoka utrudnia dalszą walkę z zagrożeniem.

Barbara Błaszczyńska, Doradca Sadowniczy Agrosimex