Po bardzo silnej suszy i ekstremalnych temperaturach wielu sadowników zastanawiało się w jaki sposób i jakimi nawozami nawozić sady, aby zabieg ten był efektywny i relatywnie tani. Szczególne problemy wystąpiły w  gospodarstwach nie posiadających technicznych możliwości założenia instalacji nawodnieniowej i fertygacji sadów.

Kluczowe w czasie suszy

W czasie suszy kluczowe dla wzrostu drzew i krzewów owocowych jest dobre zaopatrzenie w azot, najważniejszy składnik pokarmowy do wzrostu wszystkich roślin oraz potas, który odpowiedzialny jest za gospodarkę wodną roślin. Te składniki pokarmowe rośliny mogą pobrać i efektywnie wykorzystać, gdy zastosowane są w odpowiednim terminie, aby rozpuściły się w czasie opadów i przeszły do roztworu glebowego skąd rośliny je pobierają.

Poprawa efektywności nawożenia

Jednym ze sposobów poprawy dostępności i efektywności nawożenia jest stosowanie nawozów płynnych. Pierwsi sadownicy już w 2014 r zastosowali RSM – płynny nawóz azotowy zawierający azot w 3 formach: azotanowej, amonowej i amidowej.

Azot azotanowy (N-NO3)

Jest najszybciej i najłatwiej pobierany przez wszystkie rośliny uprawne, w tym drzewa i krzewy owocowe. Niestety azot azotanowy nie jest wiązany przez kompleks sorpcyjny gleby, dlatego też szybko jest wymywany w głąb gleby, poza zasięg systemu korzeniowego. Zjawisko wymywania azotu zachodzi szczególnie silnie na glebach lekkich, piaszczystych. W związku z tym konieczne jest dzielenie dawek nawozów azotanowych, aby zmniejszyć straty azotu. Drzewa i krzewy pobierają jon azotanowy razem z wodą podczas transpiracji. Podstawowym warunkiem efektywnego nawożenia tą formą azotu jest okres od wytworzenia pierwszych liści. Azot azotanowy najlepiej jest pobierany na glebach kwaśnych i lekko kwaśnych, a w procesie pobierania rośliny wydzielają do rizosfery jony HCO3 powodując wzrost odczynu gleby. Jednak wraz ze wzrostem odczynu gleby wykorzystanie azotu azotanowego spada.

Azot amonowy (N-NH4 )

Jest sorbowany przez kompleks sorpcyjny gleby dzięki czemu jest on dłużej dostępny dla roślin uprawnych, ale też roślinom jest trudniej go pobrać, szczególnie na glebach kwaśnych. Wraz ze wzrostem odczynu wzrasta dostępność i pobieranie azotu amonowego. Ponadto azot amonowy zakwasza rizosferę dzięki czemu zwiększa rozpuszczalność i dostępność mikroskładników.

Azot amidowy(mocznikowy)  (N-NH2)

Jest najpopularniejszym azotowym nawozem dolistnym. Drzewa mogą go pobrać po przejściu w glebie przemiany do formy amonowej (hydroliza mocznika, a następnie procesu nitryfikacji. Przemiany mocznika w glebie są uzależnione od  sprawności biologicznej gleby, temperatury i wilgotności, mogą trwać 7-28dni. Ponadto w procesie hydrolizy dochodzi do silnego zakwaszenia gleby. Zastosowanie mocznika na powierzchni gleby obojętnej lub zasadowej prowadzi do dużych strat tego pierwiastka, nawet do 50% w wyniku ulatniania amoniaku.

RSM – 3 formy azotu w jednym nawozie

RSM zawiera azot we wszystkich 3 formach. Szybko działający azot azotanowy i amonowy oraz  wolniej działający amidowy. Płynna forma nawozu korzystnie wpływa na zwiększenie efektywności  nawożenia oraz zmniejszenie strat azotu, szczególnie na glebach obojętnych i zasadowych oraz w okresach deficytu wody.

W uprawach sadowniczych RSM można stosować poprzez oprysk pasów herbicydowych oraz fertygację, czyli nawożenie wraz z nawadnianiem.

Nawożenie doglebowe

RSM można stosować w nawożeniu jabłoni, grusz, wiśni, czereśni, brzoskwiń, śliw i porzeczek przy użyciu belki herbicydowej. Jednorazowa dawka azotu w postaci RSM nie powinna przekraczać 40kg N/ha czyli 100L RSM.

• W sadach, w których nawozy PK zastosowano jesienią RSM można podać wczesną wiosną, najlepiej ok.20-30 dni przed kwitnieniem. Następną dawkę w momencie pełni kwitnienia do końca kwitnienia. W jabłoniach trzecią dawkę azotu po opadzie czerwcowym.
• W sadach, w których nawożenie NPK stosuje się wczesną wiosną w postaci wieloskładnikowych nawozów bezchlorkowych, należy uwzględnić dawkę azotu zastosowanego w tych nawozach  i  RSM zastosować w okresie: pełnia-koniec kwitnienia oraz po opadzie czerwcowym.

Polscy sadownicy mają od niedawna możliwość wykorzystania płynnego nawożenia sadów RSM wraz z tiosiarczanem potasu KTS. Nawóz ten zawiera 25%(365g/L) potasu oraz 17% (248g/L) Siarki. Może być stosowany samodzielnie, po rozcieńczeniu z wodą oraz z RSM, z którym doskonale się miesza. Taki sposób aplikacji nawozów płynnych od lat stosowany jest z powodzeniem w krajach, gdzie deficyt wody występuje na dużo większą skalę niż w Polsce.

Krzysztof Zachaj