Nawozy fosforynowe w ograniczaniu parcha jabłoni
Parch jabłoni to najgroźniejsza choroba sadów jabłoniowych, której zwalczanie każdego roku przysparza sadownikom wielu problemów. Miniony sezon 2014 należał do bardzo trudnych w uzyskaniu dobrych efektów ochrony jabłoni. Bardzo duże zagrożenie wynikające z przedłużających się, kilkudniowych, silnych wysiewów zarodników workowych spowodowało, że wykonywane nawet prawidłowo zabiegi zapobiegawcze nie były w pełni wystarczające. Natomiast późniejsze zabiegi poinfekcyjne często już nie dawały spodziewanych efektów. W warunkach tak dużej presji chorobowej sprawdzono efekt nawozów fosforynowych (Fosfiron Cu i Fosfiron Mg) stosowanych w sadach jabłoniowych jako produkty odżywcze, ograniczające porażenia liści i owoców jabłoni przez grzyb Venturia inaequalis, sprawcę parcha jabłoni.
Fosfiron Mg i Cu
Fosfiron Mg to płynny nawóz dostarczający roślinom fosfor i magnez, zwiększający ich tolerancję na niekorzystne warunki atmosferyczne i środowiskowe oraz stymulujący mechanizmy obronne. Zawiera 40% fosforu (P2O5), 10% magnezu (Mg), 0,5% wapnia (CaO). W składzie nawozu Fosfiron Cu są azot (N) 10, 5%, fosfor (P2O5) 24%, miedź (Cu) 5% .W uprawach drzew i krzewów 
owocowych nawozy poleca się stosować w dawce 1, 5 –3, 5 l/ha w okresie przed kwitnieniem i po nim, do 1–3 zabiegów. Należy unikać opryskiwania w wysokiej temperaturze i przy silnym nasłonecznieniu, a odstęp od dolistnego stosowania nawozów wapniowych powinien być nie mniejszy niż ok. 7–10 dni. Powszechnie wiadomo, że fosfor i miedź wykazują działanie fungistatyczne w stosunku do wielu patogenów poprzez hamowanie kiełkowania zarodników i strzępek grzybni.
Wpływ nawozów na odporność roślin – doświadczenie
W warunkach stresu biotycznego rośliny wydzielają większe ilości przeciwciał, a ściany komórkowe ulegają wzmocnieniu. Zwiększa się produkcja fitoaleksyn, naturalnych substancji odpornościowych roślin. Nawozy Fosfiron Mg i Cu w dawkach 2,5 l/ha stosowano na czternastoletnich drzewach jabłoni odmiany Ligol w okresie infekcji pierwotnych jabłoni, począwszy od fazy różowego pąka kwiatowego do fazy po kwitnieniu, kiedy owoce osiągały wielkość ok. 20 mm. Nawozy stosowano przemiennie, czyli Fosfiron Cu (1 raz), a potem 2 zabiegi nawozem Fosfiron Mg. Następnie schemat powtórzono–łącznie 6 zabiegów. Odstępy między zabiegami wynosiły 5–7 dni.
Zagrożenia podczas doświadczenia
W tym czasie zarejestrowano 8 okresów krytycznych, czyli terminów, w których spełnione były warunki dla wystąpienia infekcji jabłoni przez V. inaequalis. Przed stosowaniem nawozów i po jego zakończeniu wykonywano standardowe zabiegi ochrony z wykorzystaniem głównie środków o działaniu powierzchniowym. Ocenę porażenia liści i owoców wykonano w sezonie dwukrotnie. Pierwszą na zakończenie infekcji pierwotnych, tj. na początku czerwca, a drugą pod koniec sierpnia. W sezonie 2014 nasilenie parcha jabłoni w sadzie towarowym, w którym wykonywano doświadczenie, było duże. Na drzewach kontrolnych, nie chronionych w tym czasie, kiedy stosowano nawozy (6 zabiegów), obserwowano 36% i 54% porażonych liści oraz 36% i 71% porażonych owoców, w zależności od terminu oceny (patrz wykres).
Efekty programu ochrony
Nawozy Fosfiron Cu i Fosfiron Mg zastosowane w programie od fazy różowego pąka wykazały bardzo dobrą skuteczność w zwalczaniu choroby. Wyniosła ona w ochronie liści 91, 3% oraz 86,9 % odpowiednio w czasie I i II oceny, natomiast w ochronie owoców 92, 8% i 84, 3% oraz była podobna do stosowanego w tym samym czasie środka porównawcze go z grupy fungicydów kontaktowych. Najmniej porażonych liści i owoców obserwowano na drzewach, które chroniono według programu mieszanego, gdzie do każdego zabiegu środkiem powierzchniowym dodawano nawóz Fosfiron Mg lub Fosfiron Cu zgodnie z wcześniej opisanym schematem (patrz wykres). Skuteczność tak wykonanych zabiegów wyniosła ponad 97%. Są to jednoroczne, wstępne, ale bardzo obiecujące wynik i wymagające jednak powtórzenia w kolejnych sezonach.
W warunkach, gdy integrowana ochrona roślin stała się standardem dla wszystkich profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin, możliwość wprowadzenia do programów ochrony i zastąpienia jednego lub dwóch zabiegów omówionymi nawozami, które i tak w sadach są stosowane, wydaje się dobrym sposobem na możliwość obniżenia pozostałości środków ochrony roślin w owocach. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że wymienione wyżej nawozy stosowane według zaleceń w okresie kwitnienia nie tylko zapewniają roślinom optymalne dawki składników mineralnych, ale tak że wspomagają ochronę chemiczną przed najgroźniejszymi patogenami.
Beata Meszka, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach