Nawożenie dolistne wapniem

Wapń jest jednym z najważniejszych składników pokarmowych roślin. Ma bardzo duży wpływ na wiele procesów decydujących m.in. o takich parametrach jak jędrność, trwałość czy wybarwienie owoców. Jaki program nawożenia dolistnego wapniem należy zastosować, aby uzyskać owoce wysokiej jakości?

Wpływ wapnia na jakość owoców

Wapń odpowiada m.in. za jędrność owoców jako składnik budulcowy ścian komórkowych, związków pektynowych (protopektyn) i blaszki środkowej. Wpływa również na właściwą gospodarkę hormonalną roślin. Ponadto kontroluje strukturę i funkcjonowanie błon cytoplazmatycznych oraz organelli, czyli jądra i mitochondriów. Jest odpowiedzialny za prawidłowy podział komórek, ich wzrost oraz funkcjonowanie.

Jest składnikiem enzymów oddechowych: przy niskiej zawartości wapnia przechowywane owoce intensywniej oddychają, a co za tym idzie – szybciej tracą turgor, czyli jędrność powodowaną wysyceniem wodą. Wapń zapobiega również występowaniu chorób  przechowalniczych jabłek, tj. gorzkiej plamistości podskórnej czy rozpadowi mączystemu.

Dzięki wapniowi zwiększa się jędrność oraz trwałość owoców truskawek i malin, a ogranicza sokowanie owoców wiśni i czereśni oraz ich pękanie.

Pobieranie wapnia przez rośliny

Konkurencja o wapń

Bez wątpienia wpływ na proces pobierania wapnia ma wiek drzew i tempo ich wzrostu. Części wegetatywne, czyli pędy i liście, mocno konkurują z owocami o wapń potrzebny do budowy komórek. W zależności od fazy rozwojowej drzew koncentracja wapnia w liściach jest 10–40 razy większa od zawartości wapnia w owocach. Szczególnie wrażliwe na zaburzenia w pobieraniu tego pierwiastka są młode drzewa, ponieważ mają słaby i płytszy system korzeniowy, słabo owocują i silnie rosną, zużywając większość wapnia do budowy korzeni, pnia pędów i liści.

Transport wapnia w roślinie

Kolejnym znaczącym czynnikiem jest przebieg pogody, ponieważ wapń jest transportowany w roślinie od korzeni do liści i owoców głownie z wodą, podczas parowania wody z nadziemnych części roślin (transpiracji) w drewnie (ksylemie). W ten sposób podczas słonecznych dni wapń jest transportowany szybko do nadziemnych organów rośliny, oczywiście pod warunkiem, że zawartość wapnia w glebie jest wystarczająca i jest odpowiednia wilgotność gleby umożliwiająca pobranie wapnia.

Drugim sposobem jest transport floemowy za pomocą białek kanałowych. Umożliwia on selektywny transport wapnia do organów, które go najbardziej potrzebują. Chłodna i mokra wiosna ogranicza rozwój systemu korzeniowego i jego aktywność, a okresy suszy powodują zahamowanie pobierania wapnia i transport do owoców i liści.

Antagonistyczne pierwiastki

Ważna dla przyswajania wapnia jest też zawartość w glebie antagonistycznych wobec wapnia pierwiastków, tj.: potasu (w regionie grójeckim ponad 60 proc. gleb ma wysoką zawartość przyswajalnego potasu), magnezu, jonów amonowych NH4 i wysoka zawartość związków glinu, co jest nagminne na glebach bardzo kwaśnych o pH 4,5, których w regionie grójeckim jest prawie 15 proc.

Liście rozetkowe

Jakość i zdrowotność liści, zwłaszcza rozetkowych (znajdujących się w sąsiedztwie tworzących się owoców) w znacznym stopniu sprzyja pobieraniu wapnia przez drzewa w fazie podziału komórek owoców. Dobrze rozwinięte liście rozetkowe zapewniają bowiem wystarczający „ciąg transpiracyjny”, oczywiście pod warunkiem właściwej temperatury powietrza i wilgotności gleby.

W tym okresie powinny więc być dostępne dla rośliny wszystkie składniki mineralne niezbędne dla rozwoju liści:

• azot,
• magnez,
• żelazo,
• mangan
• i cynk.

Ilość nasion w owocach

Ilość nasion też nie jest bez znaczenia: im więcej ich w owocach, tym wytwarzają one więcej auksyn, dzięki czemu wapń jest w większym stopniu transportowany do owoców.

Dostępność wapnia w glebie

Zawartość w glebie wapnia koniecznego do wzrostu roślin jest z reguły wystarczająca, jednak po ostatnim bardzo mokrym roku oraz śnieżnej zimie poziom przyswajalnego wapnia w glebie mocno spadł, nawet na gruntach o prawidłowym odczynie, co potwierdzają wykonane pod koniec marca 2011 roku analizy ogrodnicze gleby. W badanych sadach zawartość wapnia wynosiła 734–1312 mg Ca/l gleby, co odpowiada zawartości od niskiej do średniej, przy pH badanych gleb 6,8– 7,5.

Z prowadzonych od kilku lat analiz gleb w sadach wynika, że grunty o odczynie obojętnym lub zasadowym stanowią tylko 5–8 proc. wszystkich gleb sadowniczych.

Uwarunkowania pogodowe

W 2011 roku rekordowe opady deszczu w lipcu (dochodzące do 300 mm) w znacznej części sadów spowodowały okresowe podtopienia, które osłabiły aktywność systemu korzeniowego. Było ponadto bardzo mało słońca (w lipcu były tylko 3–4 słoneczne dni). Wszystko to w znacznym stopniu wpłynęło na ograniczone pobieranie i transport wapnia do pędów i owoców.

To z kolei spowodowało, że koncentracja wapnia w pędach i liściach na koniec okresu wegetacji i w owocach w czasie zbiorów była zdecydowanie niższa niż w latach poprzednich, a co za tym idzie – odnotowano bardzo duże straty w okresie przechowywania owoców.

Problem pobierania składników pokarmowych pogłębiła jesienna susza panująca od połowy sierpnia do końca listopada. W okresie tym spadło zaledwie 15–20 mm deszczu. Dlatego też w 2011 roku przy rekordowych plonach jabłek wywieziono z owocami znacznie więcej składników pokarmowych niż w latach poprzednich.

Nie bez wpływu na gospodarkę wapniem pozostała też zima: bardzo ciepła aż do 20 stycznia br., później mrozy do –30°C przy braku śniegu. Zimna i sucha wiosna zahamowały ogrzewanie się gleby, której temperatura 25 kwietnia wahała się w przedziale 9,5–11,4°C. To sprawiło, że aktywność systemu korzeniowego była bardzo mała, a pobieranie z gleby fosforu, magnezu, wapnia, potasu i mikroelementów było bardzo ograniczone. Kolejne dni przyniosły gwałtowne ocieplenie z temperaturami dochodzącymi do 27–30°C, co zdecydowanie przyspieszyło wegetację i kwitnienie drzew owocowych. Jednocześnie spotęgowało deficyt wody w glebie i jednocześnie utrudniło pobieranie składników pokarmowych przez rośliny.

W tych sadach, w których w 2011 roku wystąpiły podtopienia drzew, a zimą doszło do nawet niewielkich uszkodzeń mrozowych korzeni, pędów i kwiatów, transport wapnia w roślinie będzie utrudniony. W takich przypadkach nawożenie pozakorzeniowe wapniem od kwitnienia jest niezbędne, aby uzyskać dobrej jakości owoce.

Wapń w uprawie jabłoni

W zależności od odmiany i wieku drzew należy wykonać 3–8 zabiegów nawozami wapniowymi. Najbardziej wrażliwe na brak wapnia są odmiany:

• Ligol,
• Szampion,
• Jonagold,
• Golden Delicious,
• Elise,
• Idared.

Nawożenie dolistne wapniem jabłoni

Bardzo ważne jest, aby nawożenie wapniem rozpocząć jak najwcześniej, nawet w okresie kwitnienia, stosując nawóz Metalosate Calcium (zawiera wapń skompleksowany aminokwasami) w fazie różowego pąka, pełni kwitnienia i opadania płatków kwiatowych. Wykonane w czasie kwitnienia opryski nawozem Metalosate Calcium skutecznie likwidują niedobory tego składnika w młodych liściach i kwiatach, zmniejszając konkurencję o ten składnik pomiędzy poszczególnymi częściami drzewa.

Dzięki zlikwidowaniu deficytu wapnia w liściach lepiej się one rozwijają, produkują więcej asymilatów, dzięki czemu owoce są lepiej odżywione i lepiej rosną.

Profilaktyczne nawożenie wapniem

Kiedy największy deficyt wapnia zostanie zlikwidowany, wystarczy systematycznie co 14 dni stosować nawozy wapniowe:

• Metalosate Calcium w dawce 2 l/ha – 1 zabieg,
• Viflo azotowo-wapniowy 5l/ha, Rosatop Ca w dawce 5 l/ha lub Agrocean Ca 1–3 razy,
• Rosacal plus 5-8 l/ha – 1 raz,
• a na zakończenie sezonu Viflo CA L S 3 l/ha, Metalosate Calcium w dawce 2 l/ha.

Metalosate Calcium polecamy także do ostatnich zabiegów. Sadownicy stosujący ten nawóz w poprzednich latach zasygnalizowali nam bardzo korzystny wpływ nawozu na wybarwienie owoców. Potwierdziły to także badania wykonane w Instytucie Sadownictwa w Skierniewicach.

W sadach, w których w poprzednich latach gorzka plamistość podskórna stanowiła duży problem, warto w lipcu wykonać analizy chemiczne owoców na zawartość wapnia i potasu, aby precyzyjnie określić zagrożenie wystąpienia GPP i ocenić zdolności przechowalnicze owoców.

Optymalna zawartość wapnia w owocach

Według specjalistów z firmy Albion zawartość wapnia w owocach w tej fazie rozwojowej powinna wynosić 600–1000 mg/kg s.m. owocu, a proporcja K do Ca powinna być jak najniższa, najlepiej <10, ponieważ w końcowym etapie wzrostu następuje intensywny przyrost masy owoców i rozcieńczenie zgromadzonego w nich wapnia oraz wzrost proporcji K do Ca. Optymalna proporcja K do Ca w czasie zbiorów powinna wynosić 25–30.

W celu oceny skuteczności wykonanych zabiegów nawozami wapniowymi i zdolności przechowalniczych owoców oraz oceny potrzeb nawozowych w następnym sezonie warto wykonać analizy chemiczne owoców w czasie zbiorów.

Nawożenie dolistne wapniem  wiśni i czereśni

Nawożenie wapniem jest niezmiernie ważnym zabiegiem poprawiającym jakość i jędrność owoców. Ogranicza także ich pękanie, dlatego też w sezonie należy wykonać przynajmniej 3–4 zabiegi nawozami wapniowymi wg programu:

• Metalosate Calcium w dawce 2 l/ha – 1–2 zabiegi, w okresie kwitnienia i w okresie dojrzewania owoców;

• Rosatop Ca w dawce 5 l/ha, Agrocean Ca w dawce 3 l/ha – 1–2 zabiegi.

W trakcie zbiorów można stosować tylko Metalosate Calcium, ponieważ jest on najszybciej pobierany (w ciągu 3 godzin) przez owoce i wykorzystywany w metabolizmie roślin.

Nawożenie dolistne wapniem truskawek i malin

Wapń zapewnia jędrność owoców, ich trwałość oraz zmniejsza sokowanie. Aby zapewnić dobre zaopatrzenie owoców truskawek w ten składnik, należy wykonać 3–4 zabiegi nawozami wapniowymi. Pierwszy zabieg Metalosate Calcium najlepiej przeprowadzić przed rozpoczęciem kwitnienia lub na jego początku. Następne zabiegi wykonujemy po wytworzeniu pierwszych owoców, co 7 dni.

W czasie zbiorów truskawek opryski najlepiej wykonywać Metalosate Calcium.

Polecane artykuły:

• Nawożenie przed kwitnieniem
• Nawożenie wapniem w czasie kwitnienia
• Nawożenie dolistne wapniem decyduje o jakości owoców
• Objawy niedoborów – galeria zdjęć
• Nawożenie wapniem w Sadzie Doświadczalnym SGGW – wideo
• Nawozy z aminokwasami
• Nawozy z alg morskich