Kwitnienie – jak wspomoć zapylenie?

Zarówno niski, jak i zbyt wysoki zbiór może w znaczny sposób obniżyć jakość plonu handlowego oraz doprowadzić do przemienności owocowania. Na poprawne zapylenie kwiatów roślin sadowniczych bezpośrednio wpływ mają owady zapylające, takie jak pszczoły i trzmiele, oraz różnorodność odmian w danej kwaterze, która umożliwia krzyżowe zapylenie. Istotny wpływ na ten proces mają również poprawnie wykształcone i funkcjonujące organy rozmnażania generatywnego.

Przyczyny problemów

Główną przyczyną niepowodzeń w zapyleniu jest przede wszystkim brak owadów zapylających lub ich mała aktywność. Może być to spowodowane niekorzystnymi warunkami pogodowymi lub też mało atrakcyjnym pyłkiem roślin wynikającym z niedoborów boru.

Rola zapylaczy

Posadzenie w kwaterze innej odmiany jabłoni, tzw. zapylacza, jest jedną z metod, która w znaczny sposób wpłynie na poprawę zapylenia kwiatów. Przy sadzeniu zapylaczy trzeba pamiętać o terminie kwitnienia (musi być zgodność pomiędzy odmianami). Poza tym ważny jest też dobór odmian lub gatunku o podobnej podatności na choroby. Barwa kwiatów odmiany zapylającej powinna być zbliżona do koloru kwiatów odmiany głównej. Należy w kwaterze sadzić dwie odmiany zapylacza, co pozwala zmniejszyć ryzyko przemiennego owocowania. Zapylacze zwykle sadzimy na początku i na końcu rzędu. Najlepszymi zapylaczami są odmiany diploidalne, a gorszymi triploidalne. Dobre właściwości jako zapylacze wykazują odmiany ozdobne jabłoni, m.in. Evereste, Golden Gem, Golden Hornet, Prof. Sprenger.

Sprawa pszczół

Pszczoły to niepozorne owady, które w środowisku pełnią niezmiernie ważną funkcję, są bowiem głównymi zapylaczami roślin sadowniczych. Aktualnie ponad 90% drzew i krzewów zapylanych jest przez pszczoły miodne; reszta – przez trzmiele, pszczoły samotnice, muchówki. Dzięki zapyleniu przez pszczoły miodne uzyskuje się prawidłowo wykształcone owoce o większej liczbie nasion, ładniejszym zabarwieniu oraz lepszym smaku.

Kiedy ustawić pasiekę w sadzie?

Pasiekę stawiamy w sadzie wówczas, gdy 10% kwiatów już kwitnie. Najlepiej, aby ją postawić w środku sadu lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie, wtedy unikniemy strat lotnych pszczół oraz zapewnimy dobre zapylenie kwiatów. W przypadku większych sadów pasiekę należy podzielić i ustawić ule grupami co 300 metrów.

Jeżeli w danym sadzie nie można ustawić dużej pasieki, to lepsze zapylenie można uzyskać za sprawą rotacji w ustawieniu uli rozmieszczonych w odległości 300 metrów. Ustawienie to powinno się zmieniać co 2–3 dni, wskutek czego pszczoły zmieniają promień lotu i nie rozlatują się na inne rośliny kwitnące w tym samym czasie, jak np. rzepak ozimy, mniszek pospolity.

Bezpieczeństwo pszczół w sadzie

Ochrona roślin w sposób bezpieczny i niezagrażający dla pszczół jest możliwa, wymaga jedynie dobrej woli sadownika. Ryzyko zatrucia pszczół może być zminimalizowane poprzez świadomy wybór środka bezpiecznego oraz stosowania go zgodnie z obowiązującymi przepisami i zaleceniami.

Murarka ogrodowa – pszczoła bez miodu

Alternatywą dla pszczoły miodnej staje się hodowla murarki ogrodowej (Osmia rufa L.). Do zapylenia hektara sadu w zależności od rodzaju drzew potrzeba 550–3100 samic murarki ogrodowej. Pierwsze osobniki dorosłe (najpierw samce, później samice) pojawiają się w kwietniu, a ostatnie oblatują rośliny do czerwca. Hodowla murarki ogrodowej jest łatwa, ponieważ zasiedla ona szczeliny i otwory, pęknięcia w drewnianych konstrukcjach, suche łodygi roślin, szczeliny w zaprawie lub pustakach. Warto pomyśleć o stworzeniu „domku” dla tego pożytecznego organizmu, który w pozytywny sposób wpłynie na jakość owoców.

Trzmiele – zapylacze bez względu na pogodę

W naszym klimacie trzmiele – zaraz po pszczole miodnej – stanowią najważniejszy gatunek zapylający uprawy. Samice zaczynają obloty od marca do maja. Wylatują przy temperaturze 12°C, nawet przy mżawkach oraz mgłach. Trzmiele ziemne dostępne są w produkcie TRIPOL – opakowanie stanowi dom dla 3 królowych z 350–400 robotnicami oraz młodymi osobnikami (poczwarki, jaja, larwy). Trzmiele można przestawiać w czasie kwitnienia, ponieważ nie przyzwyczajają się do uprawy oraz terenu, więc można je wykorzystać do zapylania różnych odmian.

Bor i jego funkcje

Bor w roślinie spełnia bardzo ważną funkcję w istotny sposób oddziałuje na zwiększenie plonu owoców. Korzystnie wpływa też na polepszenie jego jakości oraz wspomaga prawidłowy rozwój organów generatywnych (kwiatów).

Niedobór lub nadmiar boru

W warunkach dużego deficytu boru następuje znaczne pogorszenie zawiązywania owoców. Nie dochodzi do zapłodnienia po zapyleniu kwiatów. W skrajnych przypadkach pąki zamierają oraz nie są wytwarzane części generatywne. Owoce są zniekształcone, drobne, popękane, skorkowaciałe i ordzawione.

Niedobór boru obserwowany jest na liściach wierzchołkowych w postaci chloroz oraz nekroz na brzegach. Liście stają się wąskie, kruche, nieforemne i drobne. Wzrost pędów jest znacznie ograniczony, może również dochodzić do zamierania ich wierzchołków. Objawy niedoborów obserwowane są też w postaci spękanej i chropowatej, łuszczącej się kory.

Z kolei zbyt duża zawartość boru może przyczynić się do deformacji liści u podstawy pędu. Na brzegach liści obserwowane są nekrozy, które z czasem obejmują całą powierzchnię blaszki liściowej. Wierzchołki pędów mogą obumierać, a owoce są zniekształcone i czasami też wcześniej dojrzewają.

Jaki  nawóz borowy zastosować?

W nawozie Bolero bor występuje w postaci dziesięciowodnego pentaboranu sodu. Dodatek sorbitrolu zapewnia szybkie i łatwe pobieranie nawozu przez liście roślin oraz wysoką jego skuteczność. Ponadto nawóz ten korzystnie wpływa na zwiększenie koncentracji wapnia w owocach oraz gromadzenie cukrów. Pierwszy zabieg nawozem Bolero należy wykonać po wytworzeniu pąków kwiatowych, a kolejne trzy zabiegi po 10–14 dniach w dawce 0,5–2 l/ha w dawce 500–1000 l wody. Przy dużym deficycie tego mikroelementu zabieg powtarzamy po zbiorach owoców, ale

przed opadnięciem liści w dawce 2 l/ha.

Równie skutecznym nawozem borowym, który likwiduje niedobory boru w glebie i nawożonych roślinach, jest Missibor. Nawóz ten zawiera 21% boru, który występuje w postaci trzywodnego oktaboranu dwusodowego. Nawożenie doglebowe tym nawozem powinno być wykonane po zbiorach owoców lub bardzo wczesną wiosną w dawce 5–10 kg/ha, natomiast nawożenie dolistne 1–2 razy należy rozpocząć przed kwitnieniem i po kwitnieniu w

dawce 0,25 kg/ha.

Bardzo wysoką skuteczność i efektywność wykazuje nawóz borowy Rheobor. Zawiera on bor w postaci boranu wapnia, dzięki temu zapewnia systematyczne, delikatne i długotrwałe wchłanianie. Szczególną cechą tego nawozu jest jego innowacyjna formulacja – refluidalna mikronizowana zawiesina, która jest skuteczna w różnychtemperaturach. Nawóz ten można mieszać z wieloma środkami ochrony roślin, jest w pełni bezpieczny dla zdrowia rolnika oraz środowiska naturalnego, nie wywołuje też stresu roślin podczas wchłaniania. Rheobor należy zastosować w dawce 1–3 l/ha w dawce 500–1000 l/ha. Zabiegi należy rozpocząć przed kwitnieniem oraz po nim.

W przypadku dużych niedoborów boru zaleca się wykonanie zabiegu po zbiorze, ale przed opadnięciem liści w dawce 3 l/ha. Fertileader Leos zawiera cynk, bor oraz wyciąg z alg morskich. Zwiększa on odporność na niekorzystne warunki pogodowe. Zalecana dawka to 3 l/ha.

Przy bardzo dużym niedoborze tego pierwiastka w glebie konieczne jest dolistne opryskiwanie roślin. Wobec tego, aby uzyskać wysokie plony o dobrej jakości i nie dopuścić do wystąpienia niedoborów boru, trzeba pamiętać o konieczności dokarmiania roślin tym pierwiastkiem w terminach przypadających:

•  na różowy, biały pąk,

•  w początkowej fazie kwitnienia, pełni kwitnienia,

•  w fazie opadania płatków kwiatowych,

•  późną jesienią przed opadaniem liści z drzew.

Atraktanty poprawiające zapylenie

Pszczoły miodne, trzmiele i murarki, poszukując pokarmu, kierują się zapachem wydzielanym przez kwitnące rośliny. Wykorzystując reakcję pszczół na zapach, można kierować je na tereny, które wymagają lepszego zapylenia. W tym celu producenci owoców mogą wykorzystać atraktant Pollinus. Preparat ten stanowi kompozycję czterech związków zapachowych pochodzenia roślinnego, stanowiącego imitację feromonu wydzielanego przez pszczoły. Substancje zapachowe zawarte w preparacie Pollinus podnoszą atrakcyjność kwiatów jabłoni, dzięki czemu pszczoły chętniej je odwiedzają, co skutkuje zwiększeniem efektywności zapylania kwiatów. Zabieg tym preparatem należy wykonać rano podczas łagodnej pogody sprzyjającej oblotowi – w dawce 1 l/ha, zabiegów dwa razy: pierwszy na początku, drugi w pełni kwitnienia.

Gibereliny na zapylenie

Hormon ten w kwiatach zapewnia żywotność pyłku, wpływa również na wzrost łagiewki pyłkowej. Gibereliny biorą bezpośredni udział w indukowaniu kwitnienia roślin wrażliwych na długość dnia poprzez zastąpienie działania światła lub działania niskiej temperatury dla roślin wymagających właśnie takich warunków dla tego procesu. Zastosowanie w okresie kwitnienia preparatu Gibb plus w dawce 0,5 l/ha, który zawiera mieszaninę GA 4+7, indukuje proces zapylenia, poprawiając zawiązywanie owoców, co rzutuje na znacznie lepsze plonowanie.

Ochrona sadu przed przymrozkami

Spadek temperatury w czasie kwitnienia może zniszczyć kwiatostany, tym samym zmniejszyć potencjalny plon owoców. Co zrobić, aby wspomóc rośliny w tym niekorzystnym czasie?,

Sadownicy często korzystają ze specjalnych systemów zraszania nadkoronowego, które w znaczny sposób może zabezpieczyć rośliny przed negatywnymi skutkami przymrozków. Na rynku obecnie dostępne są preparaty, które zawierają w swoim składzie substancje obniżające próg zamarzania komórek roślinnych.

Jednym z nich jest Frost Protect, który ma w składzie bor oraz krioprotektanty. Ponadto produkt ten zawiera najskuteczniejsze naturalne związki antystresowe – α-DL-tokoferolem. Należy go stosować na 48–24 godziny przed przymrozkiem w stężeniu 0,25–0,5%, ponieważ 24 godziny to minimalny czas wchłonięcia substancji aktywnych, natomiast jego działanie utrzymuje się do 7 dni.

Asahi SL to unikalny biostymulator oparty na trzech substancjach aktywnych z grupy nitrofenoli naturalnie występujących w roślinach. Uprawy rolnicze, warzywnicze i sadownicze potraktowane preparatem Asahi SL wykazują lepszy wzrost wegetatywny i rozwój generatywny oraz wyższą produkcję biomasy. Wysokie parametry plonotwórcze są wynikiem lepszej efektywności fotosyntezy, poprawnej gospodarki wodnej w roślinie oraz wzrostu zawartości składników organicznych.

Asahi SL ma unikalny mechanizm działania, zarówno na poziomie genu, komórki, jak i całej rośliny. Aktywne cząsteczki preparatu po wykonanym zabiegu wnikają do komórek roślinnych, gdzie są metabolizowane do komponentów naturalnie występujących w roślinie. Aktywne działanie widoczne jest na każdym poziomie organizacyjnym rośliny, począwszy od biochemicznych i molekularnych procesów zachodzących w komórkach roślinnych, poprzez procesy fizjologiczne wpływające na poszczególne organy, aż do efektów widocznych na poziomie całej rośliny.

Stosowanie preparatu Asahi SL wskazane jest w sytuacjach stresów abiotycznych, m.in. przymrozków wiosennych, suszy w nadmiernym uwilgotnieniu, zasoleniu czy też fitotoksyczności pestycydów. Preparat przyczynia się również do obniżenia stresu oksydacyjnego powodującego starzenie się i rozpad komórek. W celu zapewnienia optymalnej ochrony roślin należy zastosować go w dawce 0,6 l/ha.