Komunikat sadowniczy z dn. 4.07.2014. Pordzewiacze na jabłoniach.

Wykonując obecnie lustracje sadów zachęcamy do zwracania szczególnej uwagi na ewentualne występowanie szpeciela pordzewiacza jabłoniowego. Szpeciele to najmniejsze szkodniki drzew owocowych, których znaczenie i szkodliwość systematycznie wzrasta. Obecnie zapowiadana jest upalna pogoda a w takich warunkach  szkodniki te mogą wystąpić masowo, powodując nieodwracalne skutki dla drzew.

Szkodnika spotyka się najczęściej na odmianach: „Šampion”, „Jonagold”, „Idared”, „Elstar”, „Gala”, „Delikates”, „Ligol”, ale również na innych odmianach, które wcześniej nie były zabezpieczone.

Morfologia

Szpeciele w zależności od gatunku mają długość 0,16–0,20 mm, są więc niewidoczne gołym okiem. Obserwowane pod powiększeniem przypominają przecinki. W rzeczywistości mają kształt wrzecionowy i słomkowożółte zabarwienie. W zależności od gatunku i przebiegu temperatury w sezonie mają od 3 do 5 pokoleń.

Objawy i skutki żerowania

Szkodnik sprawia, że liście matowieją, szarzeją (czasami przypomina to objawy srebrzystości liści). Od spodu stają się charakterystycznie brązowe i często zwijają się łódeczkowato. Jego żerowanie może być również przyczyną ordzawienia skórki owoców, zwłaszcza w okolicach zagłębienia kielichowego i słabszego ich wybarwienia. To z kolei wpływa na zmianę jakości wewnętrznej jabłek, między innymi pogarsza ich smak (następuje zmiana zwartości cukrów i substancji smakowych).

Wysysając sok z pąków, liści, pędów i zawiązków owocowych szkodnik powoduje zahamowanie fotosyntezy, wzrost transpiracji (zwiększa się wrażliwość roślin na niedobór wody)  oraz obniżenie zawartości chlorofilu, cukrów i fosforu.

Pordzewiacze wymagają bezwzględnego zwalczania szczególnie w młodych sadach z uwagi na hamowanie wzrostu drzewek.

Próg zagrożenia

Zrywa się po 10 liści z 20 drzew, do połowy lipca pobierając je ze środkowej części długopędów (później sprawdza się obecność szkodnika na 2 lub 3 liściu od góry, ponieważ przemieszcza się on z liści starszych, uszkodzonych na młodsze, atrakcyjniejsze). Szpeciele liczy się po dolnej stronie liścia, u jego podstawy, wokół nerwu głównego, na powierzchni około 1 cm². Zwalczanie chemiczne jest konieczne po stwierdzeniu od 20 do 40 osobników na 1 cm² liścia. Lustracja nie jest łatwa, wymaga użycia lupy (o powiększeniu 30 krotnym,  wówczas można dokonać lustracji bezpośrednio w sadzie) lub binokularu, co wymaga pobrania odpowiedniej próby liści z sadu. Niestety wielu sadowników nie posiada takiego sprzętu, więc w praktyce często nie są oni świadomi zagrożenia do czasu pojawienia się wyraźnych objawów na liściach. A to świadczy już o bardzo dużej populacji szkodnika i konieczności intensywnego zwalczania

Zwalczanie

W sadach silnie zasiedlonych będzie konieczne wykonanie 2 zabiegów ochrony, ważne jest aby opryskiwanie powtórzyć w ciągu 8-10 dni.

Do zwalczania pordzewiaczy polecamy Ortus 05 SC (dawka akarycydu powinna być wyższa niż dla przędziorków – 1,5 l/ha) i Envidor 240 SC. Akarycydy te ograniczą jednocześnie populacje przędziorków. Akarycydy te są selektywne i można je stosować również w kwaterach, w których zaintrodukowano dobroczynka gruszowego.

Właściwości ograniczające szpeciele wykazują także fungicydy siarkowe (najlepiej użyte 2 lub 3 razy na początku sezonu) i te zawierające mankozeb.

Ostatnim terminem do ograniczenia liczebności szpecieli jest koniec lipca lub początek sierpnia, kiedy szkodniki zaczynają schodzić do kryjówek zimowych, najczęściej pod łuski pąków. Aby upewnić się, czy taki zabieg jest konieczny, należy ocenić w tym czasie wielkość ich populacji, aby zdążyć z ostatnim opryskiwaniem w sezonie.

Ważne szczegóły

Obok właściwej dawki akarycydów, dla uzyskania zadowalających efektów ochrony ważne jest dodanie adjuwantów (Sliper lub Prolonger),  użycie odpowiedniej ilości wody, im więcej, tym lepiej (od 500 l do nawet 900 l/ha), szczególnie, gdy populacja szkodników jest liczna. Nie bez znaczenia są również warunki atmosferyczne w trakcie zabiegu i kilka dni po nim. Akarycydy lepiej działają w temperaturze powietrza powyżej 20°C ( w okresie upałów zabieg zaplanować wcześnie rano lub późnym popołudniem). Deszcz nie jest wskazany w ciągu pierwszych 3 dni po zabiegu.

Barbara Błaszczyńska
Doradca Sadowniczy Agrosimex