Kształtowanie popytu na jabłka w obecnych latach w większym stopniu zależy od ich jakości niż ilości. Jak wiadomo, aktualnie mimo wielu starań sadowników jakość owoców, która zadowoliłaby zarówno producenta, handlowca, jak i konsumenta, jest trudna do osiągnięcia.

Firma Agrosimex we współpracy z firmą AgroFresh (podobnie jak w roku 2013) na przełomie sierpnia i września 2014 roku kontynuowała projekt Kompleksowej Poprawy Jakości Owoców. Pierwsza edycja projektu poprawy jakości przedzbiorczej w 2013 roku cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród sadowników, a w kolejnym roku zainteresowanie dodatkowo w zrosło, szczególnie że zasięg działań z wiązanych z projektem poszerzono o nowe regiony sadownicze. W ramach projektu sadownikom udzielono szczegółowych informacji dotyczących produkcji jabłek wysokiej jakości. Doradcy, którzy uczestniczyli w programie, pomagali oraz służyli radą sadownikom na ostatnim etapie uprawy, jakim jest okres poprzedzający zbiór owoców, oraz bezpośrednio po nim, czyli podczas przygotowania plonów do przechowywania.

Czynniki kształtujące jakość owoców

Czynniki wpływające na kształtowanie cech jakościowych owoców można podzielić na czynniki przedzbiorcze, czynniki umożliwiające poprawny zbiór owoców oraz czynnik i pozbiorcze. Oczywiste jest to, że wszystkie cechy jakościowe owoców są z wiązane z materiałem genetycznym, który może być w mniejszym lub większym stopniu modyfikowany przez wyżej wymienione czynniki.

Nawożenie a choroby fizjologiczne

Choroby fizjologiczne stanowią bardzo duży problem już przed okresem przechowywania. Dlaczego tak się dzieje? W uprawach sadowniczych, szczególnie w przypadku jabłoni, jednym z podstawowych pierwiastków, który gwarantuje wysoką jakość owoców, jest wapń. To właśnie on odpowiada za jędrność owoców, pełni istotną rolę w utrzymywaniu półprzepuszczalnych właściwości błon cytoplazmatycznych, wapń odpowiada za pobieranie jonów oraz ich akumulację w komórce. Z pektynami tworzy blaszkę środkową spajającą ściany sąsiadujących ze sobą komórek. Wapń wpływa na właściwą gospodarkę hormonalną roślin, podziały komórek oraz ich wzrost czy funkcjonowanie. Rolę wapnia udowodniono również w procesie oddychania i starzenia się komórek. Wapń wpływa także na przemiany energetyczne, zmniejsza wydzielanie etylenu oraz spowalnia procesy oddychania. Jednak najważniejszą rolą wapnia jest zapobieganie występowaniu chorób przechowalniczych, głównie gorzkiej plamistości podskórnej (GPP) oraz rozpadu mączystego. Przy niskiej zawartości wapnia w owocach może wystąpić również szklistość miąższu. Powstawaniu tej choroby sprzyjają długotrwała susza i wahania temperatury w czasie sezonu wegetacyjnego oraz przenawożenie azotem. Zapobieganie szklistości miąższu polega głównie na określeniu wczesnego terminu zbioru owoców z odmian podatnych, młodych i słabo owocujących.

Nawożenie wapniem

Odpowiednie nawożenie zapewnią nawozy bogate w wapń, szybko działające, jak np. Metalosate Calcium, Agrocean Ca, Viflo cal S, Folanx Ca29. Ich zastosowanie skutecznie ograniczy problem szklistości miąższu, który w zeszłym sezonie był bardzo duży. Z roku na rok zwiększa się problem z GPP jabłek, a to za sprawą niskiej kwasowości gleb (pH <5), zachwianego stosunku między wapniem i potasem, a tak że zmiennymi warunkami klimatycznymi w czasie sezonu wegetacyjnego.

Jak skutecznie zniwelować straty związane z GPP?

Przede wszystkim trzeba opracować efektywny program nawożenia wapniem. Te zabiegi decydują o jakości i zdolności przechowalniczej owoców, dlatego też należy uwzględnić nawozy wapniowe, które są skuteczne i szybkie w działaniu. W tym wypadku trzeba wziąć pod uwagę zawartość wapnia, jego szybkość wchłaniania oraz transport w roślinie. Jednym z takich nawozów wyprodukowanych w nanotechnologii jest Viflo Cal S, który zawiera nanocząsteczki srebra. Nawóz ten oprócz zmniejszenia porażenia przez GPP dodatkowo zapewnia lepsze natlenienie komórek roślinnych, aktywizuje procesy życiowe roślin i wewnętrzny transport składników pokarmowych. Nawóz Viflo Cal S można stosować przez cały sezon, zwłaszcza w warunkach stresowych. Zastosowany w dwóch zabiegach przed zbiorem zdecydowanie zmniejsza straty spowodowane przez GPP.

Folanx niweluje niedobory wapnia

Folanx Ca29 jest nawozem wapniowym najbardziej skoncentrowanym, zawierającym 40,6% wapnia w postaci mrówczanu wapnia. Poprzez dostarczenie do owoców dużych ilości wapnia poprawiana jest proporcja wapnia do potasu. Mrówczan wapnia podnosi koncentrację wapnia w owocach, usztywnia ściany komórkowe, zwiększa ich elastyczność oraz poprawia zdolności przechowalnicze owoców i zdrowotność roślin. Jest szybko pobierany przez liście i owoce, w związku z czym idealnie nadaje się do likwidowania niedoborów wapnia. Nawóz ten może być stosowany przez cały okres wzrostu owoców, od fazy orzecha laskowego do zbiorów.

Akcja GPP 2014

W sezonie 2013 z kompleksowych porad i doradztwa w zakresie poprawy jakości owoców skorzystało ok. 200 sadowników, natomiast w sezonie 2014 – ok. 400 gospodarzy z terenów sadowniczych w całej Polsce. Jednym z głównych zadań programu była pomoc w określeniu nasilenia GPP (gorzkiej plamistości podskórnej). W tym celu pracownicy działu techniczno – naukowego stosowali dostępne metody analizy morfologicznej jabłek oraz analizy laboratoryjnej pobranych prób jabłek. Do określenia nasilenia wystąpienia GPP użyto modyfikacji metody przyśpieszonego dojrzewania. Połączenie tej metody z obserwacjami morfologicznymi owoców oraz ogólnej oceny kondycji odwiedzane go sadu umożliwiły określenie zagrożenia GPP. Dzięki wykonanym badaniom i obserwacjom można było zniwelować oraz w znaczny sposób ograniczyć straty spowodowane przez gorzką plamistość podskórną. Na podstawie uzyskanych wyników badań skonstruowano stosowny program nawożenia wapniowego, w którym uwzględniano nawozy wapniowe bogate w ten makroelement, szybko wchłaniane przez owoce oraz efektywne w swym działaniu.

Główne cele Projektu Kompleksowej Poprawy Jakości Owoców

• określenie zagrożenia wystąpienia GPP w okresie przechowywania;
• „„zniwelowanie strat przechowalniczych – odpowiednie zalecenia nawożenia;
• „„pomoc w wyznaczeniu odpowiedniego terminu zbioru jabłek (test skrobiowy, badanie jędrności, zawartość ekstraktu);
• „„propagowanie informacji dotyczących technologii przechowywania;
• kompleksowe doradztwo przedzbiorcze i pozbiorcze.

Wyznaczanie terminu zbioru

Doradcy pomagali sadownikom wyznaczyć odpowiedni termin zbioru jabłek za pomocą podstawowych metod określania ich dojrzałości. Jedną z nich jest indeks skrobiowy (test skrobiowy) wykorzystujący barwną reakcję zawartej w owocach skrobi z roztworem jodu w jodku potasu. Kolejnym wskaźnikiem wykorzystywanym do określenia terminu zbioru jabłek była jędrność miąższu. Kilkakrotne zmierzenie jędrności przed okresem zbioru umożliwiło zaobserwowanie zmniejszającej się jędrności, co wskazywało na rozpoczęcie procesu dojrzewania. Bardzo pomocnym wskaźnikiem w wyznaczeniu dojrzałości jabłek okazało się zmierzenie zawartości ekstraktu, czyli ilości substancji rozpuszczonych w soku komórkowym.

 

Karolina Felczak