Fertygacja roślin sadowniczych

fertygacjaZe względu na częsty niedostatek opadów prowadzenie intensywnych upraw sadowniczych wymaga nawadniania. Jeżeli w sadzie zainstalowaliśmy instalację nawodnieniową, warto ją wykorzystać nie tylko do nawadniania, ale także do nawożenia, czyli fertygacji. Prawidłowe stosowanie fertygacji możliwe jest tylko przy pełnej wiedzy na temat potrzeb nawozowych drzew, a także w oparciu o nowoczesne metody diagnostyczne.

Prof. dr hab. Waldemar Treder, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach

Niezbędna wiedza o fertygacji

Niestety, nasze praktyczne efekty stosowania tego rodzaju nawożenia nie zawsze są zadowalające. Bardzo często wynika to z braku odpowiedniej wiedzy dotyczącej techniki i technologii stosowania fertygacji. Z tego powodu wielu sadowników nie wprowadza fertygacji, stosując jedynie nawadnianie.

Uwaga na zmianę właściwości gleby

Takie podejście nie jest dobre. Już po kilku latach stosowania mikronawadniania (minizraszanie i nawadnianie kroplowe) w strefie zwilżania obserwujemy zmiany właściwości chemicznych gleby. Dlatego też niezbędne jest kontrolowanie właściwości chemicznych zwilżanego terenu oraz stosowanie fertygacji w celu uzupełnienia niezbędnych makro- lub mikroelementow.

Przed przystąpieniem do fertygacji

Przed przystąpieniem do fertygacji należy poznać zasobność gleby w sadzie. Bardzo ważne jest uzyskanie informacji o zawartości składników mineralnych w strefie zwilżanej przez system nawodnieniowy oraz poza tą strefą.

Wysoki poziom wapnia i magnezu w wodzie stosowanej do nawadniania powoduje akumulację tych pierwiastkow w glebie pod emiterem pH. Ważne, by zwilżanie strefy gleby było skorelowane z zawartością w niej wapnia i magnezu.

Nie nawozimy na zapas

Przy stosowaniu fertygacji nie nawozimy na zapas. Staramy się tak dobrać dawki, aby ilość podawanych nawozów wystarczała roślinom do czasu następnej aplikacji (np. na tydzień). W naszych warunkach klimatycznych i glebowych zalecałbym stosowanie fertygacji w odstępach tygodniowych.

Nawadnianie bez fertygacji

Stosowanie samego nawadniania (bez fertygacji) często powoduje obniżenie zawartości przyswajalnego potasu w zwilżanej strefie gleby i wzrost koncentracji magnezu (źródłem magnezu jest już sama woda stosowana do nawadniania).

Gdy wraz z wodą podajemy nawóz azotowy, zawartość magnezu w glebie pod kroplownikiem wyraźnie się obniża. Jeżeli rośliny otrzymują łatwo przyswajalny azot – intensywnie pobierają także magnez.

Analizy gleby są niezbędne

Ponieważ fertygacja jest tylko inną techniką podawania nawozów, obowiązują tu takie same liczby graniczne dla zawartości składników mineralnych w glebie (jak przy nawożeniu posypowym).

Na podstawie porownania analiz chemicznych ze strefy zwilżania gleby (pod kroplownikiem lub minizraszaczem), i poza nią, będziemy mogli wyciągnąć wnioski, np. o konieczności zastosowania dodatkowej fertygacji potasem:

  • dla uzupełnienia jego zawartości w glebie
  • lub np. o konieczności obniżenia pH podawanej wody przy nawadnianiu borówki amerykańskiej.

Instalacja nawodnieniowa to podstawa skutecznej fertygacji

Wysoką równomierność rozprowadzania nawozów możemy uzyskać tylko przy prawidłowo zaprojektowanej i starannie wykonanej instalacji nawodnieniowej. Nie bez znaczenia jest także fabryczna jakość zastosowanych do nawadniania emiterów. Zazwyczaj niska cena nie idzie w parze z wysoką jakością.

Przy fertygacji nierównomierne rozprowadzanie wody wiąże się z nierównomiernym nawożeniem, co w konsekwencji wpłynie na nierównomierny wzrost i plonowanie roślin. Dlatego przed przystąpieniem do fertygacji należy skontrolować równomierność wypływu wody z emiterów.

W przypadku instalacji kroplowych najprościej jest w kilku skrajnych miejscach kwatery pod kroplowniki podstawić naczynia i zmierzyć ilość wypływającej wody. Ilości te nie powinny różnić się od średniej więcej niż +/- 5 proc. Przy różnicach wypływu większych od +/- 10 proc. instalacja praktycznie nie powinna być eksploatowana.

nawozy do fertygacji

Fertygacja w sadach

Celem prowadzenia nawożenia przez system nawodnieniowy jest uzupełnienie niedoboru składników pokarmowych oraz kontrola odczynu gleby w strefie działania instalacji nawodnieniowej. Oto kilka ważnych zagadnień z tego tematu.

Optymalna zawartość składników w glebie

Przed przystąpieniem do fertygacji należy doprowadzić (przy pomocy tradycyjnego nawożenia) do optymalnej zawartości składników mineralnych w glebie. Nawożenie roślin sadowniczych powinno być prowadzone w sposób kontrolowany. Oznacza to, że sadownik powinien nawozić sad zgodnie z potrzebami wynikającymi z zasobności gleby i stanem odżywienia roślin.

Nawozy do fertygacji

Ważne są jakość i skład nawozów. Do fertygacji stosujemy tylko nawozy w pełni rozpuszczalne. Użycie nawozów złej jakości (nie w pełni rozpuszczalnych) może spowodować zablokowanie kroplowników lub dysz minizraszaczy.

Warto też zastanowić się, czy efektywne jest stosowanie nawozów wieloskładnikowych, czy lepiej będzie nawozić przez system nawodnieniowy tylko nawozami pojedynczymi, głownie azotem? Skład pożywki przygotowujemy w zależności od zawartości składnikow w wodzie i zasobności gleby oraz potrzeb roślin.

Przykładowo jeżeli w glebie pod kroplownikiem obserwujemy obniżenie się zawartości potasu, możemy stosować saletrę potasową, podając azot i potas (13% N i 46 K2O). Kiedy nie należy podawać już azotu (w końcu lata), możemy zastosować fosforan monopotasowy (52% P2O5 i 34,5% K2O). Gdy młody sad chcemy pobudzić do wzrostu, możemy przez 2–3 tygodnie dozować saletrę amonową (34% N). Niestety, saletra polowa po rozpuszczeniu zostawia tłusty osad, co może być przyczyną zapychania emiterow, dlatego lepsza jest saletra amonowa szklarniowa. Bardzo dobrym źrodłem azotu jest także szklarniowa saletra wapniowa (15,5% N i 26% CaO).

Fertygacja w okresach suchych

Jednak kiedy w suchym okresie jesteśmy zmuszeni do częstego nawadniania, oznaczać to może znaczne ograniczenie stężenia składników pokarmowych w strefie zwilżania. W takim przypadku optymalny efekt może dać tylko nawożenie odpowiednio zbalansowaną pożywką zawierającą makro- i mikroelementy, a więc stosujemy wtedy nawozy wieloskładnikowe.

Dawki i harmonogram fertygacji

Fertygację można prowadzić w okresie od końca kwietnia do połowy sierpnia (w zależności od siły wzrostu drzew, wielkości plonu oraz przebiegu pogody). Poszczególne dawki powinny uwzględniać wzrastające potrzeby pokarmowe drzew podczas intensywnego wzrostu i obfitego owocowania.

Przy zbyt silnym wzroście drzew lub słabym owocowaniu należy obniżyć dawkę nawozową i wcześniej zakończyć fertygację. Z uwagi na wielokrotne w sezonie wegetacyjnym podawanie nawozów, fertygacja daje możliwość wprowadzenia korekty do wcześniej obliczanych dawek.

fertygacja harmonogram

Fertygacja i nawożenie posypowe

Stosując fertygację, nie powinniśmy całkowicie zapominać o nawożeniu posypowym. Zalecam zastosować technologię mieszaną, gdzie posypowo podajemy jedną trzecią wcześniej stosowanej dawki nawożenia, a resztę nawozow podajemy przez system nawodnieniowy (przy obniżeniu dawki o 20–30% nawożenie z nawadnianiem jest znacznie bardziej efektywne).

Przy fertygacji nie zalecam przekraczania 30 kg N/ha/sezon i 35 kg K. Przykładowy schemat fertygacji jabłoni (dla jabłoni numeracja tygodni zaczyna się od początku kwitnienia).

Częstotliwość nawożenia

W miarę możliwości (jeżeli posiadamy automatykę) fertygację możemy prowadzić nawet codziennie, jednak z przyczyn praktycznych wystarczającą częstotliwością jest dozowanie nawozów raz na siedem dni. Codzienna fertygacja rozcieńczoną pożywką (ok. 50 mg N/l wody) powoduje silny wzrost drzew.

Stężenie pożywki

Zalecane stężenie pożywki jest uzależnione od częstotliwości prowadzenia fertygacji.

Tabela. Zalecane stężenia pożywki w zależności od częstotliwości stosowania fertgacji

Częstotliwość nawożenia Maksymalne stężenie pożywki (g/l)
Fertygacja codzienna

0,3

Fertygacja co 2 – 3 dni

0,5

Fertygacja co 7 dni

0,8 – 1

Różne stężenia pożywek możemy uzyskać poprzez zmianę proporcji dozowania nawozu lub zmianę stężenia skoncentrowanego nawozu w zbiorniku nawozowym

Tabela. Stężenie pożywki nawozowej w zależności od koncentracji roztworu stężonego i proporcji dozowania

Koncentracja roztworu stężonego (%)

Proporcja dozowania

Stężenie pożywki nawozowej (g/l)

10% (100 kg w 1000 l wody)

1:100

1

1:200

0,5

1:333

0,3

5% (50 kg w 1000 l wody)

1:100

0,5

3% (30 kg w 100 l wody)

1:100

0,3

Czas nawożenia

Maksymalne stężenie pożywek należy stosować tylko przy okresowym nawożeniu, np. raz na siedem dni.

Przykład obliczeń

Mamy hektarową kwaterę owocującego sadu jabłoniowego. Jest początek lipca, drzewa rosną dostatecznie silnie, zależy nam przede wszystkim, aby otrzymały potas i inne składniki przy niezbyt dużej dawce azotu. Chcemy podać 3 kg K/ha/tydzień.

Wybieramy nawóz Rosasol 9:12:36 (zawiera stosunkowo mało azotu i dużo potasu). Zakładana dawka czystego potasu (3 kg) zawarta jest w 10 kg nawozu (dawka w czystych składnikach (0,9 kg N; 0,53 kg P i 3 kg K).

  • Proporcja N:K ≈ 1:3.
  • Zakładane stężenie pożywki: 1 g/l.
  • Dawka nawozu: 10 kg/ha.
  • Wydatek wody systemu nawodnieniowego: 8 m3/h = 8000 l/h
  • 10 kg = 10 000 g;
  • docelowe stężenie pożywki: 1 g nawozu / 1 l wody
  • 10 000 g/10 000 l wody
  • 10 000 l/8000 (l/h) = 1,25 godziny (75 minut).

W ciągu 75 minut pracy instalacji powinniśmy podać 10 kg nawozu. Przy proporcji dozowania 1:100 (wydajność dozownika musi być w tym przypadku rowna 80 l/h (8000/100 = 80) zakładane 10 kg nawozu powinniśmy rozpuścić w 100 l wody. Obliczony czas nie uwzględnia podawania wody przed nawożeniem ani też czasu płukania instalacji po nawożeniu (10–15 min).

Przy dużej częstotliwości prowadzenia fertygacji należy stosować niższe stężenia pożywek. Aby jednak nadmiernie nie rozcieńczać pożywki, sumaryczna ilość nawozow w litrze wody nie powinna być niższa niż 0,3 g.

Wytrącanie się osadów

Przy przygotowywaniu pożywki z kilku nawozów należy mieszać tylko te, które nie powodują strącania się osadów. W przypadku, gdy chcemy jednocześnie nawozić nawozami, które w wysokich stężeniach powodują strącanie się osadów należy zastosować dwa dozowniki, które mogą jednocześnie podawać dwie pożywki nawozowe lub dozować nawozy oddzielnie. Przy przygotowywaniu stężonych roztworów nie można mieszać związków wapnia z siarczanami i fosforanami.

Polecane artykuły:

tensjometr pomiar wilgotności gleby tensiometrTensjometr

Tensjometr jest precyzyjnym urządzeniem służącym do pomiaru wilgotności gleby. Zawiadamia o konieczności nawadniania roślin oraz służy do ustalenia wysokości i częstotliwości nawadniania.

Tensjometr składa się z ceramicznego sączka z drobnymi porami, przezroczystej rurki z tworzywa sztucznego (do pracy musi być napełniona wodą), wakuometru z kolorową skalą i uszczelek.

W sprzedaży dostępne są urządzenia o długości 30 i 50 cm.

magazym sadowniczy - doradca sadowniczy