Jaki wybrać program zaopatrzenia owoców w wapń?
Na początku sezonu każdy sadownik planuje programy nawożenia pozakorzeniowego wapniem w celu poprawy jakości i zdolności przechowalniczej owoców.
Korzystając z przedstawionych poniżej funkcji wapnia w roślinie i zależności jego pobierania przez drzewa owocowe, możemy zaproponować 3 programy nawożenia wapniem: oszczędny, ekonomiczny i optymalny. Wybór należy do Państwa!
Wapń jako jeden z najważniejszych składników pokarmowych
Funkcje wapnia w roślinie:
- Odpowiada za jędrność owoców – jest składnikiem budulcowym ścian komórkowych, związków pektynowych (protopektyn) i blaszki środkowej, dzięki czemu budowa tkanek jest stabilna.
- Oddziałuje na właściwą gospodarkę hormonalną roślin.
- Ponadto kontroluje właściwą strukturę i funkcjonowanie błon cytoplazmatycznych oraz organelli, tj. jądra i mitochondriów.
- Wpływa na podziały komórek, ich wzrost oraz funkcjonowanie.
- Działa odwadniająco na koloidy plazmy.
- Wapń jest składnikiem enzymów oddechowych. Przy niskiej zawartości wapnia przechowywane owoce intensywniej oddychają, w nastepstwie czego szybciej tracą turgor.
- Wapń zapobiega występowaniu chorób przechowalniczych jabłek, tj. gorzkiej plamistości podskórnej, rozpadowi mączystemu.
- Zwiększa jędrność i trwałość owoców truskawek i malin.
- Ogranicza sokowanie owoców wiśni i czereśni oraz ich pękanie.
Czynniki wpływające na obieranie wapnia przez rośliny
Na pobieranie wapnia mają wpływ różne czynniki, które zostaną omówione w poniższych punktach.
Wiek drzew i tempo wzrostu
Wapń jest niezbędny do budowy komórek, jednak występuje duża konkurencja części wegetatywnych (pędy i liście) z owocami. W zależności od fazy rozwojowej drzew koncentracja wapnia w liściach jest 10–40 razy większa od jego zawartości w owocach.
Szczególnie wrażliwe na zaburzenia w pobieraniu wapnia są młode drzewa, ponieważ mają jeszcze słaby i płytszy system korzeniowy, słabo owocują i silnie rosną, zużywając większość wapnia do budowy korzeni, pnia, pędów i liści.
Drzewa owocowe pobierają od 70 kg Ca /ha (wiśnie) do ok. 170 kg Ca/ha (jabłonie), przy czym zdecydowana większość zużywana jest do budowy korzeni, pnia, konarów, pędów i liści, a tylko 2–4 kg Ca/ha do budowy kwiatów i owoców.
Warunki pogodowe
Wynika to z faktu, że wapń transportowany jest w roślinie od korzeni do liści i owoców głównie z wodą podczas transpiracji w ksylemie. W ten sposób podczas słonecznych dni wapń jest transportowany szybko do nadziemnych organów rośliny, oczywiście pod warunkiem, że zawartość wapnia w glebie jest wystarczająca oraz że odpowiednia wilgotność gleby umożliwia pobranie wapnia.
Drugim sposobem jest transport floemowy za pomocą białek kanałowych. Umożliwia on selektywny transport wapnia do organów, które go najbardziej potrzebują. Aby ten sposób transportu wapnia miał większe znaczenie, należy drzewom dostarczyć aminokwasów roślinnych, które wykorzystają do budowy.
Chłodna i mokra wiosna ogranicza rozwój systemu korzeniowego i jego aktywność, a okresy suszy powodują zahamowanie pobierania wapnia i transport do owoców i liści.
Antagonizm pierwiastków
Zawartość w glebie antagonistycznych wobec wapnia pierwiastków – tj. potas (w regionie grójeckim ponad 60% gleb ma wysoką zawartość przyswajalnego potasu), magnez, jon amonowy NH4 i wysoka zawartość związków glinu, co jest nagminne na glebach bardzo kwaśnych o pH 4,5, których w regionie grójeckim jest prawie 15% .
Jakość i zdrowotność liści
Zwłaszcza rozetkowych (znajdujących się w sąsiedztwie tworzących się owoców) – w znacznym stopniu sprzyja pobieraniu wapnia przez drzewa w fazie podziału komórek owoców. Dobrze rozwinięte liście rozetkowe zapewniają bowiem wystarczający „ciąg transpiracyjny”,oczywiście przy właściwej temperaturze powietrza i wilgotności gleby.
W tym okresie powinny więc być dostępne dla rośliny wszystkie składniki mineralne niezbędne dla rozwoju liści: azot, magnez, żelazo, mangan i cynk.
Ilość nasion
Im więcej nasion w owocach, tym wytwarzają one więcej auksyn, dzięki czemu wapń jest w większym stopniu transportowany do owoców.
Właściwe zaopatrzenie gleby w ten pierwiastek
Zawartość przyswajalnego dla roślin wapnia potrzebnego do ich wzrostu w ostatnich latach mocno spadła, nawet na glebach o prawidłowym odczynie, co potwierdzają wykonane analizy ogrodnicze gleby.
W badanych sadach zawartość wapnia wynosiła od 127–1,312 mg Ca /l gleby, co odpowiada zawartości niskiej do średniej, przy pH badanych gleb 6,8–7,5. Jednak w sadach intensywnie nawadnianych w poprzednich latach wodą o wysokiej zawartości wapnia występowanie tego składnika było bardzo wysokie i przekraczało często 3000mg Ca /l gleby.
Warunki pogodowe w 2012 r.
Zdecydowanie mniejsza ilość opadów niż w latach poprzednich, a jesienią susza hydrologiczna zdecydowanie ograniczyły dostępność
wapnia z gleby, co w konsekwencji ograniczyło pobieranie i transport wapnia do pędów i owoców.
W związku z tym koncentracja wapnia w pędach i liściach na koniec okresu wegetacji i w owocach w czasie zbiorów była zdecydowanie niższa niż w latach poprzednich, a straty w okresie przechowywania owoców bardzo duże.
Bardzo długa i śnieżna zima spowodowała, że wczesną wiosną w glebie było dużo wody, co ograniczało aktywność systemu korzeniowego i pobieranie wapnia, a mało słonecznych dni wiosną – na początku okresu wegetacji – pogłębiało tylko deficyt wapnia.
3 programy nawożenia wapniem – porównanie
1. Oszczędny
Od fazy zawiązków owoców wielkości orzechalaskowego należy przeprowadzić 3–6 zabiegów w odstępach 10–14 dni nawozami: Insol Ca, Rosatop Ca, Viflo azotowo-wapniowy, Wapnovit, Saletra wapniowa, Calcinit, Ducanit.
Ostanie 2–3 zabiegi wykonać nawozami wapniowymi bezazotowymi (Rosacal plus, Insol Wap, Chlorek wapnia), aby nie pogarszać wybarwienia owoców.
Kiedy ten program stosować?
- W odmianach mniej podatnych na GPP, np. Idaret, lub przeznaczonych do przetwórstwa albo do krótkiego przechowywania.
- W sadach starszych (powyżej 8 lat), które zakończyły intensywny wzrost.
- Na glebach o uregulowanym odczynie pH > 6,5 i z wysoką zawartością przyswajalnego dla roślin wapnia przynajmniej na poziomie 2000 mg CaO /l gleby.
- Na glebach o niskiej i średniej zawartości potasu i magnezu, ponieważ na nich istnieje mniejsze zagrożenie wystąpieniem GPP.
Tradycyjne nawozy wapniowe są skuteczne w latach o prawidłowym rozkładzie opadów i dużej ilości słonecznych dni w okresie wzrostu owoców, w sadach, których drzewa mają w pełni sprawny system korzeniowy, dzięki czemu mogą pobrać większe ilości wapnia z gleby.
2. Ekonomiczny
Od fazy zawiązków wielkości orzecha laskowego należy przeprowadzić 4–6 zabiegów w odstępach 10–14 dni nawozami: Agrocean Ca, Rosatop Ca, Insol Ca, Viflo azotowo-wapniowy, Wapnovit, Folanx 29, a ostatnie 2–3 zabiegi wykonać nawozami Viflo Cal S, Metalosate Calcium.
Kiedy stosować program nawożenia wapniem z zastosowaniem wyżej wymienionych nawozów?
- W odmianach średnio wrażliwych na GPP.
- W latach o umiarkowanym deficycie wody lub jej nadmiarze.
- Na glebach lekko kwaśnych.
- Na glebach o średniej zawartości przyswajalnego potasu i magnezu.
3. Optymalny
W fazie różowego pąka, pełni kwitnienia i podczas opadania płatków kwiatowych należy wykonać oprysk nawozem Metalosate Calcium lub INCA.
W dalszym okresie wegetacji, od fazy zawiązków wielkości orzecha laskowego zastosować co 10–14 dni w ilości 3–5 zabiegów nawozami: Metalosate Calcium, Agrocean Ca, Viflo azotowo-wapniowy, Viflo Cal S, Rosatop Ca, Folanx 29, a ostatnie 2–3 zabiegi wykonać nawozami: Metalosate Calcium, Viflo Cal S, INCA.
Gdzie i kiedy stosować ten program?
- W najcenniejszych odmianach jabłoni, bardzo wrażliwych na niedobór wapnia: Gala, Jonagold, Golden, Szampion, Elise.
- W młodych sadach, w których jest zdecydowanie większa konkurencja o wapń.
- W następnym roku po bardzo obfitym owocowaniu.
- W latach, kiedy plony owoców są bardzo wysokie, ale także w latach, gdy zapowiada się niższy plon, lecz pojedynczeowoce będą większe.
- W okresach o ekstremalnych warunkach pogodowych – długotrwała susza lub okresowe podtopienia sadów spowodowane intensywnymi opadami.
- Na glebach zasobnych w potas i magnez, na których istnieje ryzyko luksusowego pobierania przez drzewa tych składników.
- Na glebach o uregulowanym odczynie i przynajmniej średniej zawartości przyswajalnego wapnia.
Nawozy wapniowe – skład i dawkowanie
Polecane artykuły: