Stres podczas kwitnienia

kwitnienie przymrozkiKwitnienie drzew owocowych jest krytycznym momentem dla rozwoju owoców i tym samym dla wielkości plonu. W Europie Północno-Wschodniej drzewa owocowe zazwyczaj kwitną od końca marca do połowy maja, w zależności od lokalnych warunków klimatycznych. Drzewa pestkowe kwitną wcześniej niż drzewa owoców ziarnkowych i dlatego są bardziej podatne na późne wiosenne przymrozki.

Tworzenie się kwiatów

Zawiązki pąków kwiatowych zaczynają tworzyć się latem poprzedzającego roku. W przypadku jabłoni jest to okres od czerwca do lipca, natomiast w gruszkach proces konwersji odbywa się od lipca do sierpnia.

Poziom zawiązywania owoców w poszczególnych uprawach (ilość zawiązanych owoców na liczbę kwiatów) jest różny, w zależności od gatunku i odmiany. Waha się w przedziale od 5 do 10% dla jabłoni i od 25 do 50% dla wiśni. Istnieje wiele czynników, które mają wpływ na kwiat i późniejsze formowanie owoców. Najważniejsze z nich to lokalne warunki pogodowe i zarządzanie sadem.

Warunki atmosferyczne podczas kwitnienia

Lokalne warunki pogodowe podczas kwitnienia mają znaczący wpływ na zawiązywanie owoców oraz na wysokość plonu i jakość owoców. Nie tylko przymrozek może uszkodzić otwarte kwiaty.

Gorące i suche powietrze w czasie pylenia również redukuje liczbę młodych owoców. W bardzo ciepłych warunkach pogodowych, które są dość rzadkie, ale jednak zdarzają się w klimacie kontynentalnym, pyłek nie kiełkuje, ponieważ powierzchnia słupka jest sucha. W efekcie kwiat opadnie przed zawiązaniem owocu. Z drugiej strony w zimnych i deszczowych warunkach pszczoły, trzmiele i inne zapylacze nie są gotowe do wykonywania swojej pracy, w konsekwencji zapylenie jest niewystarczające.

Występowanie przymrozków

Przymrozki późną wiosną, czyli temperatury od -1°C do -8°C, występują dość regularnie w naszych sadach. W zależności od stadium rozwojowego kwiatów i różnych czynników środowiskowych (wilgotność powietrza, wiatr) mróz niszczy żeńską część kwiatu (szyjka słupka i zalążnia). Kiedy lód tworzy się wewnątrz komórki, tkanki zostają uszkodzone i brązowieją z powodu zachodzących procesów utleniania.

uszkodzenia przymrozkowe kwiaty

Uszkodzenia przymrozkowe

Uszkodzenia przymrozkowe są więc zawsze konsekwencją:

  • a) stresu oksydacyjnego
  • b) tworzenia się lodu wewnątrz tkanek.

Tolerancja drzew owocowych na przymrozki jest zależna od odmiany, warunków środowiskowych oraz zarządzania sadem. Jedną z najważniejszych składowych zarządzania sadem jest odpowiednie odżywianie roślin.

płatki kwiatowe poparzone przez przymrozek
płatki kwiatowe poparzone przez przymrozek

Jak chronić się przed przymrozkami?

Istnieje kilka sposobów ochrony. Jedną z najskuteczniejszych metod jest stosowanie zraszaczy nadkoronowych. Zraszanie podczas przymrozku skutkuje tworzeniem się lodu na powierzchni drzewa, ale nie w jego tkankach. Lód uwalnia ciepło, które utrzymuje kwiaty w pobliżu temperatury punktu zamarzania.

Jest jednak również kilka niedogodności wynikających z takiego systemu, np. ogromne ilości zużywanej wody czy możliwość uszkodzenia gałęzi.

Inne metody, takie jak systemy ogrzewające lub piece, maszyny wiatrowe, w większości przypadków wiążą się z bardzo wysokimi kosztami. Między innymi dlatego COMPO EXPERT opracowało produkt Frost Protect przeznaczony do stosowania dolistnego. Należy użyć go 24–48 godzin przed spodziewanym przymrozkiem.

Produkt zawiera bardzo skuteczne antyoksydanty, krioprotektanty oraz bor. Składniki aktywne produktu muszą zostać wchłonięte przez kwiaty, dlatego ważne jest stosowanie się do czasu aplikacji. Obserwacji można dokonywać poprzez śledzenie prognoz pogody, jak również korzystanie z lokalnych systemów ostrzegania pogodowego.

Przymrozki w Polsce

W warunkach polskiego klimatu, każdego roku występują przymrozki w okresie kwitnienia roślin sadowniczych, w mniejszym lub większym stopniu uszkadzając zawiązki owocowe w danym regionie sadowniczym. Raz na kilka lat w różnych regionach kraju występują bardzo silne przymrozki trwające prawie całą noc (-9°C, -10°C Mazowsze 2007 r., Kujawy i Wielkopolska 2011 r.), redukując znacząco plony.

W każdym przypadku sadownicy wszelkimi dostępnymi metodami próbują zapobiegać uszkodzeniom lub niwelować straty powstałe po wystąpieniu zjawiska.

uszkodzenia przymrozkowe jabłoń

W praktyce wykorzystywanych jest kilka produktów uaktywniających mechanizmy obronne roślin, m.in. Asahi, Tytanit, lub regenerujące uszkodzone komórki, np. Gibb Plus zawierający mieszaninę giberelin GA 4+7.

Bardzo obiecującą nowością w tym sezonie jest preparat Frost Protect. Należy jednak pamiętać o realnych możliwościach, jakie dają nam poszczególne produkty i nie oczekiwać od nich zbyt wiele w przypadku skrajnie krytycznych warunków, np. przymrozku -10°C przez całą noc.

Polecane artykuły:

magazyn doradca sadowniczy