Szkodliwe motyle – owocówka jabłkóweczka

Owocówka jabłkóweczka jest głównie szkodnikiem jabłoni, może jednak występować również na gruszy i głogu. W zależności od rejonu, warunków pogodowych panujących w danym sezonie oraz od intensywności ochrony, gąsienice mogą uszkodzić nawet kilkadziesiąt procent owoców.

 

Wygląd owocówki jabłkóweczki

Motyle mają długość do 9 mm. Rozpiętość skrzydeł samicy może wynosić do 20 mm, a samców do 16 mm. Przednie skrzydła motyli są brunatnopopielate z kilkoma złocistymi paskami, określanymi jako lusterka. Skrzydła drugiej pary są jasnobrązowe. Jaja są prawie okrągłe, tuż po złożeniu perłowe, opalizujące. Gąsienice po wylęgu mają długość około 1 mm, w końcowej fazie rozwoju osiągają kilkanaście milimetrów. Początkowo są żółtawe, później różowawe. U starszych gąsienic na ciele widoczne są szare brodawki.

Stadia rozwojowe

Zimują gąsienice w oprzędach, pod korą drzew, w spękaniach kory, w szczelinach palików oraz w innych ukryciach poza drzewami i sadem. W drugiej połowie kwietnia gąsienice przepoczwarczają się. Stadium poczwarki, zależnie od warunków, może trwać do 5 tygodni. W naszych warunkach klimatycznych motyle pierwszego pokolenia rozpoczynają wylot zwykle w połowie maja.

Gdy wiosna jest wczesna i ciepła mogą wylatywać w pierwszej dekadzie maja, przy wiośnie zimnej i późnej pod koniec maja. Wylot motyli może trwać do sześciu tygodni. Lot motyli charakteryzuje się 2 szczytami (pierwszy można zaobserwować w chwili pojawienia się pierwszych motyli, drugi – w drugiej połowie czerwca). Motyle latają o zmierzchu i w nocy. Samice mogą składać jaja w 2–3 dniu po wylocie.

Lot motyli i składanie jaj są w dużym stopniu uzależnione od temperatury powietrza. Intensywnie odbywa się w temperaturze powyżej 15°C. Jaja są składane pojedynczo, najczęściej na owocach (z ich boku lub w zagłębieniu szypułkowym), rzadziej na liściach. Samice pokolenia zimowego składają więcej jaj niż letniego.

Rozwój jaj jest także bardzo silnie uzależniony od temperatury powietrza. Od złożenia jaj do wylęgu gąsienic upływa od 6–8 do kilkunastu dni. W niesprzyjającej temperaturze okres ten może wydłużyć się nawet do 3 tygodni. W sadzie można prowadzić obserwacje stopnia rozwoju jaj owocówki. Na 3–4 dni przed wylęgiem gąsienic w jajach pojawia się różowy pierścień, który jest widocznym przez osłonkę jaja zaczątkiem przewodu pokarmowego gąsienicy. Na 1–2 dni przed wylęgiem gąsienicy widać w jaju jej czarną główkę. Obserwacje te mogą być pomocne w ustalaniu terminu wylęgu gąsienic, a więc terminu ich zwalczania – w fazie „czarnej główki”.

Gąsienice po wylęgu przebywają na powierzchni owocu, następnie wgryzają się do jego wnętrza. W owocu przechodzą 4 stadia rozwojowe, piąte – po jego opuszczeniu – w ukryciach. Gąsienice wylęgające się najwcześniej przepoczwarczają się dając początek drugiemu – letniemu pokoleniu, a te wylęgające się później zimują w kryjówkach. Motyle drugiego pokolenia pojawiają się w drugiej połowie lipca i na początku sierpnia. Szkody wyrządzane przez pokolenie letnie są bardziej dotkliwe dla sadowników, ponieważ uszkadzane są owoce już wyrośnięte. Gąsienice tego pokolenia mogą uszkadzać po kilka owoców, bez drążenia korytarzy w ich wnętrzu.

Monitoring owocówki

Obecnie możliwe jest prognozowanie nasilenia występowania szkodnika oraz stały monitoring rozwoju populacji w konkretnym sadzie. Monitoring ten można prowadzić na kilka sposobów (odłowy w pułapki feromonowe i na światło ultrafioletowe, hodowla w izolatorach, obliczanie sumy temperatur efektywnych). Do pewnego stopnia można także szacować nasilenie pojawu i szkodliwość owocówki obserwując: liczebność zimujących gąsienic, warunki zimowania (spadek temperatury zimą poniżej –25°C może powodować istotną ich śmiertelność), warunki meteorologiczne w czasie lotów motyli oraz składania jaj, ilość porażonych owoców w roku poprzednim (zapas szkodnika na kolejny rok).

[nggallery id=18]

Opracowanie: Dział Techniczno-Naukowy Agrosimex